Брз крај на долгоочекуваната средба во Виетнам: Колапс на самитот во Ханој

Претседателот Доналд Трамп и Ким Џонг-ун, водачот на Северна Кореја, ненадејно го завршија својот втор самит во четвртокот, кога преговорите се распаднаа откако двете страни не успеаја да се согласат дури и со првите чекори за нуклеарно разоружување, мировната декларација или намалување на санкциите за Северна Кореја.

„Се работи за санкциите“, рече Трамп на попладневната прес-конференција во Ханој, Виетнам, во врска со барањата на Ким, САД да ги укинат суровите економски санкции наметнати на Северна Кореја со согласност на Обединетите нации. „Во суштина, тие сакаа санкциите да се укинат во целост, но ние не можевме да го сториме тоа“.

„Понекогаш мора да си отидеш“, додаде Трамп.

Предвременото завршување на преговорите значи дека дипломатијата меѓу САД и Северна Кореја, која трае повеќе од една година, останува замрена, а експертите велат дека Северна Кореја продолжува да произведува материјали за да создаде нуклеарни боеви глави.

Тоа ја поткопа сликата за Трамп, кој себеси се смета како тежок преговарач кој може да ги доведе противниците во договор. Трамп изјави дека Ким се согласил да направи важен чекор кон укинување на централниот дел од неговата нуклеарна програма – објектот за збогатување Јонгбјон – но дека јужнокорејскиот лидер изјавил дека ќе го стори тоа само ако се укинат сите санкции.

Претседателот и државниот секретар Мајк Помпео рекоа дека северниот дел ќе мора да ги уништи другите делови од програмата пред санкциите да бидат укинати. Тие додадоа дека двете страни ќе продолжат со преговорите во други околности и истакнаа дека има нуклеарни локации за кои американските официјални лица се свесни, но кои се непознати за јавноста.

Како одговор на едно прашање, Трамп, исто така, призна дека неговата администрација е свесна за второто место за збогатување, освен Јонгбјон.

Трамп леташе преку целиот свет за да се обиде лично со Ким по вторпат да се обиде да се намали она што американските претставници го сметаат за една од најистакнатите нуклеарни закани во светот. Експертите проценуваат дека Северна има 30 до 60 нуклеарни боеви глави и можеби балистички проектили кои можат да ги погодат континенталните САД.

Американските официјални претставници рекоа дека санкциите се нивната главна потпора со Северна Кореја и дека нивното задржување е критично за целосната денуклеаризација.

Пред четвртокот имаше разговори дека Американците би можеле да дозволат поголема економска размена меѓу Јужна и Северна Кореја, како дел од договорот.

Првиот знак за колапсот на разговорите дојде по утринските состаноци, кога официјални претставници на Белата куќа рекоа дека церемонијата за ручек и церемонијата за потпишување беа откажани. Белата куќа потоа издаде соопштение во кое се вели дека Трамп и Ким „разговарале за различни начини за унапредување на концептот на денуклеаризација и економско управување“ и дека имале „многу добри и конструктивни состаноци“, но не успеале да постигнат договор.

„Загрижен сум за последиците“, изјави Жан Ли, експерт од Кореја во Центарот „Вилсон“, истражувачка организација во Вашингтон. „Дали овие двајца лидери и нивните тимови изградија доволно добра волја за да ги одржат линиите на комуникација отворени или, пак, се упативме во друг период на одолговлечени преговори или, уште полошо, тензии – што ќе им даде на Севернокорејците повеќе време и поттик да продолжат да ја градат нивната програма за оружје?“

„Овој резултат остава многу малку простор за Ким да го сочува образот“, додаде таа.

Официјалните претставници од двете страни се надеваа дека состанокот на самитот во Ханој ќе произведе поконкретни резултати од нејасното соопштение што го издадоа двајцата водачи по нивниот прв состанок минатиот јуни во Сингапур.

Тогаш тие рекоа дека ќе работат на четири точки: подобрување на односите, воспоставување на „траен и стабилен мировен режим“ на Корејскиот полуостров, потврдувајќи дека Пјонгјанг ќе работи на „целосна денуклеаризација“ на полуостровот и заемно враќање на остатоците од војници загинаа во Корејската војна.

Оттогаш, американските официјални претставници за национална безбедност нагласија дека денуклеаризацијата е нивна најважна цел, додека Северна Кореја се залага прво за укинување на санкциите и подобрување на односите со САД и Јужна Кореја.

Колапсот на разговорите беше во остар контрапункт од претходното расположение на дводневниот собир. Во четвртокот наутро, Трамп и Ким го започнаа денот со средба еден-на-еден во историскиот хотел „Метропол“, каде што претходно ноќта имаа интимна вечера.

Од самиот почеток, Трамп истакна дека согласноста на Северна Кореја да ја растури својата програма за нуклеарно оружје би можело да биде долг напор и дека ќе биде во комбинација со обидите за интегрирање на изолираната нација во глобалната економија.

Администрацијата на Трамп ги продолжи тешките санкции за Северна Кореја. Во 2017 година, администрацијата го убеди Советот за безбедност на Обединетите нации – вклучувајќи ги и Кина и Русија, сојузниците на Северна Кореја – да воведат три круга санкции на Северот, што, вкупно, беа многу поостри од санкциите кои беа претставени од претходните администрации.

„Уште од самиот почеток велам дека брзината не е толку важна за мене“, рече Трамп на почетокот на состаноците во четвртокот. „Јас многу ценам ако нема тестирање на нуклеарни ракети, проектили“.

Северна Кореја минатата година направи нуклеарен тест во септември 2017 година и тест за балистички ракети во ноември 2017 година.

Трамп го споменува потенцијалниот економски раст во Северна Кореја три пати во своите кратки утрински коментари, велејќи дека земјата ќе стане „економски моќен центар“.

Пораката од утрото изгледаше јасна – дека интегрирањето на Северна Кореја во глобалната економија ќе помогне да се ублажи однесувањето на земјата и да се доближи до американската орбита. Ким, на прашањето од американски новинар дали е подготвен за денуклеаризација, рече: „Ако не сакам да го направам тоа, сега не би бил тука“ – на што Трамп одговори: „Тоа би можело биде најдобар одговор што некогаш сте го слушнале“.

Ким, исто така, сугерираше дека ќе прифати американска канцеларија за врски во неговата земја.

Г. Помпео е вознемирен да му дозволи на г. Трамп да има премногу време сам со г. Ким, претпазлив дека претседателот ќе направи предвремени отстапки без соодветни консултации со неговите врвни советници за национална безбедност.

За време на вчерашната прес-конференција Трамп рече дека би можел да потпише договор, но дека Помпео не бил задоволен со условите. Помпео го презеде водството во дипломатските разговори и е повеќе скептичен кон намерите на Ким од Трамп.

Во текот на самитот, Трамп го пофали Ким, безмилосен диктатор кој ги надгледува широко распространетите злоупотреби на човековите права. Тој го нарече Ким голем лидер.

На прашањето на новинар за Ото Вармбиер, американскиот студент затворен во Северна Кореја, кој почина од оштетување на мозокот откако беше вратен дома во кома во 2017 година, Трамп одговори со коментар што го повторува она што го рече во врска со другите автократи: „Тој ми кажа дека не знаел за тоа и јас ќе го држам за збор“.

(Њујорк тајмс)