Зошто е слаба поддршката за европска Бугарија?

Неуспехот на преговорите за формирање на влада во Бугарија одамна се предвидуваа – и тоа чисто математички. Нема начин да има кабинет без ГЕРБ- ДПС (подреден на Дељан Пеевски) и „Продолжуваме со промената“ – „Демократска Бугарија“ (ПП-ДБ). Но, Румен Радев обезбеди време за ТВ маркетинг за „Има таков народ“ (ИТН) како партија најблиска до него за да се промовираат како „државници“, колку и да звучи ова апсурдно за партија која збриша неколку парламенти. И максимално го искористи, почнувајќи од најмалата партија наместо од најголемата, за да не се види веднаш залудноста на трудот.

Застојот во парламентот реално се должи на тоа што партиите застапуваат три различни визии за Бугарија – европска (ПП-ДБ), русофилска („Вазраждане“, БСП и „Величие“) и ориентална (ГЕРБ, ДПС , ИТН). И тие не можат да се сретнат.

Најдлабоко вкоренета во државата и со најголема ментална потпора е ориенталната. Зошто?

Во 17 век Отоманската империја го вовела системот илтизам, во кој правото на собирање даноци се повеќе им било делегирано од султанот на неговите локални заменици. Тоа неминовно довело до збогатување на управителите и поголемо даночно оптоварување на Бугарите. Веројатно, оттогаш, даноците се доживуваат како камшик за даночните обврзници и тегла со мед за бугарските владетели.

Како што забележал филозофот Најден Шејтанов половина век по ослободувањето: „… данокот не се сфаќа како придонес за општеството, туку како данок на ропство, произволен во чисто азиска смисла. Моќта, а особено административната моќ, е највисокиот и најмоќниот концепт во психата на Бугаринот Да се ​​достигне таа се смета за најголем и најзначаен идеал во животот… Концептот „држава“ е најапстрактниот во умот на Бугаринот – тој или е над неа како некој азиски деспот и ги има сите нејзини ресурси, или е под неа како роб и се` очекува од државата“.

Силата на ГЕРБ и ДПС всушност се должи на ваквиот однос кон државата. Дали е длабоко вкоренет во бугарската народна психологија или едноставно државата провоцира – е дискутабилно. Но, неспорно е дека тоа е поврзано со перцепцијата на власта како можност за збогатување. Оваа вековна почит кон неа како замена за личниот напор за успех стана врвна вредност и формула за брз успех во животот, доминантна културна парадигма. Доказ за нејзината виталност се политичките назначувања по клановска, роднинска или партиска основа во текот на целата транзиција, што потсетува на отоманското отстапување на власта за пари. Така се изгради паралелната држава.

Впрочем, заедничките интереси меѓу русофилскате и ориентална Бугарија се засноваат токму на идентичниот однос кон власта и назначувањата, а меритократијата – во која добивката зависи од способноста и заслугите – им е бескрајно туѓа. Затоа – и најмногу поради ова – реформите во службите и судството на таков принцип предложен од „Продолжување на промената“ – „Демократска Бугарија“ не наидуваат на поддршка. Затоа што принципот на русофилите и ориенталците е „ти мене, јас тебе“, што бара лојални, проверени, „наши“ луѓе да функционираат. А, не кадри за доброто на општеството.

Затоа овие партии тврдат дека во Бугарија нема место за либералите, како што ги нарекуваат демократите, за кои меритократијата е врвна вредност. Битката за европска Бугарија ќе биде многу долга, бидејќи 35 години нашиот образовен систем всушност создаваше кадри за русофилска и ориентална Бугарија. Во целосна спротивност со членството во ЕУ, чии вредности сè уште се длабоко туѓи за повеќето Бугари. На тоа сме сведоци речиси секој ден.(Дневник.бг)