Враќањето на Трамп е ужасна вест за Украина

Првата жртва на вториот мандат на Доналд Трамп како претседател на САД најверојатно ќе биде Украина. Единствените луѓе кои можат да ја спречат таа катастрофа се Европејците, но нашиот континент е во неред. Германската коалициска влада го избра денот кога се разбудивме со веста за триумфот на Трамп, од сите други денови, да се распадне во горчлив гнев. Доколку Европа не може некако да одговори на предизвикот, не само Украина, туку и целиот континент ќе остане слаб, поделен и лут додека влегуваме во нов и опасен период од европската историја.

Во самата Украина, луѓето се обидуваат да најдат сребрена облога во тој портокалов облак кој брзо се приближува од Вашингтон. Сепак и тие беа сè повеќе фрустрирани од самоодвраќањето на администрацијата на Џо Бајден. Оваа слаба нова надеж беше совршено доловена во СМС-пораката што ми ја испрати еден украински командант од првата линија. „ Трамп, напиша тој, е изненадувачки човек, можеби работите ќе се подобрат“.

Би рекол дека има 5 до 10 проценти шанси 47-от американски претседател „човекот-изненадување“ да се закани дека ќе ја зголеми поддршката за Украина за да го присили Владимир Путин во мировен договор, како што повикаа некои од неговите истакнати проукраински поддржувачи како поранешниот американски државен секретар Мајк Помпео. Како што вешто нагласува украинскиот претседател Володимир Зеленски, Трамп мрази повеќе од се да изгледа како губитник.

Сепак, има 90 до 95 проценти шанси тој да го направи токму она што постојано го кажуваше дека ќе го направи и да се обиде да стави крај на војната со наметнување спогодба за Украина. Во јули, тој изјави за Фокс њуз: „Ќе му кажам на Зеленски, не повеќе. Треба да се договорите“ – иако  се закани дека ќе му даде „многу повеќе“ помош на Киев за да го доведе Путин на маса. Но, условите предвидени од неговиот потпретседател Џеј-Ди Венс – прифаќање на сегашната територијална поделба на Украина и принудување да ја признае неутралноста – би биле голема победа за Путин.

Во реалноста, веројатно нема договор што и Путин и Зеленски во моментов би го прифатиле. Во ретка вистинска изјава, портпаролот на Путин, Дмитриј Песков, забележа: „Не можете да го завршите конфликтот во Украина преку ноќ“. Меѓутоа, она што може да го направи идниот американски претседател е да ја намали американската економска и воена поддршка толку драматично што Киев ќе биде принуден да бара прекин на огнот од позиција на слабост. Уште полошо, ова може да го создаде она што воениот експерт Џек Ватлинг го нарече сценарио Брест-Литовски, при што Украина поради толку слаба позиција ќе се обиде да обезбеди договор  бидејќи и заканата од нова непријателска офанзива може да е доволна за да направи отстапки, како што и се случи на самата Русија кога преговараше за договорот Брест-Литовска од 1918 година со империјална Германија и нејзините сојузници.

Сепак, дури и во сценаријата „мир преку сила“ предвидени од неколкуте украински јастреби на Трамп, Европа ќе мора да направи многу повеќе. Во коавторската статија на Волстрит журнал „Мировен план на Трамп за Украина“ претходно оваа година, Помпео предложи европските сојузници во НАТО да ги зголемат трошоците за одбрана на 3 отсто од БДП и да придонесат со 80 отсто од фондот од 100 милијарди долари за вооружување на Украина. И, секако, да купат  американско оружје и муниција.

Роберт О’Брајан, поранешен советник за национална безбедност на Трамп, напиша во „Форин аферс“ дека „пристапот на Трамп ќе биде да продолжи да обезбедува лесна воена помош за Украина, финансирана од европските земји, додека ја држи отворена вратата за дипломатијата со Русија“. 

Интелектуално, многу Европејци признаваат дека, ставена во сендвич помеѓу Русија која агресивно напредува и Америка која агресивно се повлекува, Европа треба да направи повеќе за својата одбрана. Францускиот интелектуалец Емануел Макрон, кој случајно е и претседател на Франција, реагираше на победата на Трамп информирајќи ја X (Твитерсферата) дека тој разговарал со германскиот канцелар Олаф Шолц и тие ќе работат заедно за „пообединета, посилна, посуверена Европа во овој нов контекст“. Но, како резултат на сопственото вообразување на Макрон, Франција сега има слаба, нестабилна влада, ефективно зависна за нејзиниот политички опстанок од популистичката Марин Ле Пен, пријателска на Путин. А, владата на Шолц се распадна неколку часа подоцна, оставајќи ја централната моќ на Европа во пред и постизборна неизвесност, потенцијално со месеци, за време на овој клучен период на геополитичка транзиција. Меѓу наводните причини за колапсот на коалицијата беше одбивањето на лидерот на Слободните демократи и министер за финансии Кристијан Линднер да прифати дополнителни 3 милијарди евра итна поддршка за Украина како дел од пакетот итни трошоци од 9 милијарди евра.

Европа е исто така длабоко поделена во одговорот на Трамп. Во многу од повеќе од 40 европски земји претставени на самитот на Европската политичка заедница во четвртокот во Будимпешта, имаше значајни политички сили кои ентузијастички го поддржуваат, а некои од нив се и на власт. На врвот на листата е домаќинот на таа средба, унгарскиот премиер Виктор Орбан, но нему му се придружуваат личности како Роберт Фицо во Словачка, Александар Вучиќ во Србија и Герт Вилдерс, чија партија е дел од владејачката коалиција во Холандија. На тој начин може да се наклони и италијанскиот премиер Џорџија Мелони. Не формално на национална функција, но сепак со политичко влијание, се оние како Ле Пен во Франција, Најџел Фараж во Обединетото Кралство, партијата Алтернатива за Германија во Германија, партијата Право и правда во Полска и партијата Вокс во Шпанија. Според студијата на Europe Elects, во седум европски земји – Словенија, Словачка, Молдавија, Бугарија, Унгарија, Грузија и Србија – мнозинството од прашаните би гласале за Трамп доколку имаа шанса . Тие им се придружуваат на 78 отсто од Русите кои би го направиле истото. Да, Трамп е изборот на Русија.

Потоа, тука е Обединетото Кралство.Високи членови на кабинетот на премиерот Кир Стармер во минатото го навредуваа Трамп со најплодните навреди („социопат со симпатии за неонацистите“), но сега во Даунинг стрит 10 во телефонскиот повик на Стармер до новоизбраниот претседател се вели дека тој понудил „ срдечни“ честитки и „со задоволство“ се потсетил на нивната вечера во септември. Се разбира, ова е вообичаеното лицемерие во меѓународните односи, но постои реална можност, со оглед на лошата економска состојба на Обединетото Кралство по  Брегзит и 14-годишното штедење на ториевците, Лондон да биде во искушение да се обиде да воспостави „посебен однос“, изземање од царините со кои Трамп се заканува да ја погоди Европа. Сепак, како што неодамна коментираше веројатно следниот канцелар на Германија, Фридрих Мерц,  Европа за да ја спаси Украина и да застане за себе во опасен свет ќе мора да има најблиска соработка меѓу – минимум – Германија, Франција, Полска и Обединетото Кралство. Дали навистина може да се постигне одбрана и дипломатско единство со такво политичко и економско неединство? Имаме два месеци до инаугурацијата на Трамп на 20 јануари за да дојдеме до подобар одговор. (ЕЦФР)