Востанието на десничарите во САД не успеа, што следи сега?

Околу 15 луѓе влегуваат во сончевата канцеларија за недвижнини во Денвер, седнуваат на своите места и се вртaт нанапред како да се подготвени за предавање. Следните три часа се дел од проповед, дел од група за поддршка на теоретичарите на заговор. Присутните разговараат за настани и грижи што ги преокупираат. Според нивна проценка, Светскиот економски форум сака да води глобална влада, прелиминарните избори во Колорадо биле наместени, папата а можеби и Џо Бајден се холограми, а општеството е само две недели подалеку од колапс.

Собирот е локален состанок на Правата на луѓето, мрежа за оние кои се плашат дека нивните индивидуални права се нагризани од американската федерална влада. Тоа е идеја на Амон Банди, кандидат за гувернер во Ајдахо, кој е најпознат по тоа што водеше вооружени судири против федералната влада на ранчот на неговото семејство во Невада во 2014 година и во засолниште за диви животни во Орегон во 2016 година.  Поентата на групата, која Банди ја формираше во 2020 година, е нејзината функција „повикај милиција“: ако некој член се чувствува загрозен, тој или таа може да ги повика сонародниците за помош.

Чарлс Тапан, кој го водеше состанокот, го отфрла влијанието на Банди и тврди дека групата е повеќе заинтересирана да се подготви за три сценарија – глобалистичко преземање на светот, инвазија на вонземјани и занесот за крај на времињата – кога групата ќе крене оружје против федералните резерви. Заговорите што се слушаат во Денвер се слични на загриженоста на гласачите кои присуствуваа на неодамнешниот предизборен настан за Банди во Сендпоинт, Ајдахо, мал град кој е на еден час возење јужно од канадската граница. Овде, учесниците се жалат на федералните пречекорувања, „екстремните екологисти“ и главните медиуми. „Дали сум екстремист?- прашува една жена, реторички. Не знам!“

Еволуцијата на Банди од лидер на милицијата до кандидат за гувернер го одразува спојувањето на екстремната десница со изборната политика. Наместо да поттикнуваат бунт, многу екстремисти усвоија нов менталитет: ако не можете да ги победите, придружете им се.

Потекло на политичкото безредие

Екстремната десница во Америка е децентрализирана мрежа на групи и милиции, а не кохерентно движење. Фракциите се разликуваат по суштина и стил. Чуварите на заклетвата регрутираат сегашни и поранешни полицајци и војници во своите редови; Boogaloo Bois се непријателски настроени кон органите на прогонот; припадниците на Гордите момчиња се склони на улични тепачи; припадниците на групата Правата на луѓето често бараат оправдување за своите постапки во уставот или во верските текстови. Овие разлики влијаат на тоа како функционира секоја група. Членовите на Правата на луѓето во Денвер, на пример, имаат поголема веројатност да присуствуваат на состанок отколку да прават зло на крајно десничарските веб-страници како што е „8kun“.

Сепак, многу милиции се инспирирани од исти настани. Може да се повлече права линија од бунтот на групата Sagebrush во 1970-тите до милицијата Правата на народот и нападот на Капитол на 6-ти јануари 2021 година и околу  новите закони за управување со земјиштето што тие ги сметаа за грабање земјиште од страна на федералната влада. Таткото на Банди, Клајвен, се вбројуваше себеси во „Sagebrush“ и 20 години  одбиваше да плати такси за пасење на својот добиток на федерално земјиште. Во 2014 година, кога федералните служби пристигнаа да му ги конфискуваат кравите, членови на милицијата од целата земја се собраа на ранчот Банди за да се спротивстават на она што тие го сметаа за федерално пречекорување кое се граничи со тиранија. Банди се обиде да го повтори настанот две години подоцна, окупирајќи засолниште за диви животни во источен Орегон во знак на протест против затворањето на двајца сточари.

Џејсон Ван Татенхов, поранешен портпарол на милицијата Чувари на заклетвата, неодамна пред комисијата на Претставничкиот дом што ги истражува бунтовите на 6-ти јануари изјави дека тие  биле меѓу милитантите кои се појавиле во Конгресот. Веројатно длабоката страст за одгледување стока на фарми не беше причината што ги донесе Чуварите на заклетвата во Невада. Милициите „бараат фото-операција каде што можат да бидат во конфронтација по нивен избор, според нивните услови“, вели Џејмс Скилен од Универзитетот Калвин, кој напиша книга за бунтот на Sagebrush и неговите наследници. Конфронтацијата, додава тој, треба да докаже „дека федералната влада е агресорот“.

Банди чува мал примерок од уставот во џебот од кошулата и често чита гласно од него за да ги брани своите верувања. На пауза од возењето автобусот во неговата кампања околу Сендпоинт, тој објаснува дека Правата на луѓето  има за цел систематски да го дуплира повикот за оружје што неговото семејство го испрати од нивниот ранч во 2014 година. Се чини дека има зголемен терен за создавање на милиции по барање, иако приватните милиции се забранети во сите 50 држави. Во 2021 година, една година по нејзиното основање, Правата на луѓето се пофалија со најмалку 33.400 членови во 38 држави, според истражувачка група која ја проучува екстремната десница.  Застрашувачка анкета од Институтот за политика на Универзитетот во Чикаго неодамна покажа дека 38% од конзервативците се согласиле дека наскоро може да биде неопходно да се кренат со оружје против владата.

Ковид-19 даде ретка можност за различните милиции да беснеат. Екстремно десничарските групи се собраа околу идејата дека владините службеници ја газат нивната индивидуална слобода со наметнување задолжителни маски и заклучување.  Банди вели дека борбата против пандемските ограничувања е поттикот што му бил потребен за да ја формира Правата на луѓето пред две години. И покрај неговата склоност да води вооружени милиции против федералните службеници,  Банди тврди дека само е „интроверт“ кој само сака да биде оставен сам.

„Ковидот доаѓа наоколу и сфаќаш дека нема да не остават сами“, вели тој. „Би сакал само да останам на мојот имот и да ја одгледувам мојата градина и да се грижам за моето семејство. Но,  не е првпат луѓето да мораат да ги напуштат полињата за да одат и да земат меч“, порача тој.

Проектот за вооружени конфликти кој го следеше политичкото насилство ширум светот, идентификуваше скоро 4.000 протести против ограничувањата на Ковид низ Америка од 2020 година. Екстремистите кои планираа да ја киднапираат демократската гувернерка на Мичиген, Гретчен Витмер, во 2020 година беа мотивирани од спротивставување на пандемските ограничувања. Околу 228 различни милиции, главно десничарски, организираа 2.335 настани во текот на изминатите две години (види мапа). Многу од нив беа протести против правилата на Ковид, или собири за кампањата на Доналд Трамп „Стоп за кражбата“. Можеби најочигледниот предзнак на немирите на 6-ти јануари беше вмешаноста на крајнодесничарските екстремисти во најмалку 39 вооружени демонстрации во законодавните објекти во 12-те месеци пред бунтот.

Онаму каде што Правата на луѓето беше формирана за да се борат против перципираното федерално пречекорување, беа формирани и други милиции како одговор на изборите на Барак Обама и на Трамп. Искачувањето на Обама на претседателската функција и глобалната финансиска криза од 2007-2009 година, вознемири многу белци кои беа лути на начините на кои Америка се менуваше. Како резултат на тоа Чуварите на заклетвата и Трите проценти, други милиции, беа формирани во 2009 и 2008 година.

Меѓу највпечатливите аспекти на еволуцијата на десничарските милиции во последниве години е нивното отфрлање на антивладините принципи со цел да го прифатат Доналд Трамп. Но, Девин Бургарт, извршниот директор на IREHR, тврди дека „антивладините“ оценки за нив  се погрешни. „Тие отсекогаш имале визија за владата“, вели тој, „но нивната визија отсекогаш била тие да ја контролираат“.

Во клучните моменти, Трамп им остави на милициите впечаток дека конечно на власт е некој сочувствителен со нивните верувања. Тој рече, на пример, дека имало „многу добри луѓе“ на собирот на белиот врв во Шарлотсвил, Вирџинија, во 2017 година; тој им рече на „Гордите момчиња“ да „застанат назад и да му се приклучат“ во 2020 година. Бунтот на 6-ти јануари беше последен обид да се задржи Трамп на власт и со тоа да се зачува визијата на многу милиции за владата.

Банди не беше во Капитол на 6-ти јануари. Тој претпочита локални востанија место национални. Но, тој признава дека неговите лудории во Невада и Орегон веројатно ги охрабриле оние што се собрале во Вашингтон. И безредието  му беше од корист: „Луѓето одеа таму со или без мене“, вели Банди. „Значи, реков: „Еј, ако одите таму, ќе биде одлична можност да се регрутирате за Правата на луѓето“.

Тој 6-ти јануари означи пресвртница за екстремно десничарските милиции. Во Невада и Орегон, приврзаниците на Банди ги победија обвиненијата против нив. Но, стотици демонстранти се повикани на одговорност за нивниот напад на Капитол. До 10-ти август најмалку 226 лица беа осудени за учество во нападот, според Министерството за правда. Нивната казна поттикна параноја меѓу десничарските групи, што доведе многумина привремено да ги прекинат своите протести. Забележан е голем пад на насилството на екстремната десница по 6-ти јануари.

Лаборатории на автократија

Меѓутоа, екстремистичките групи не заспаа целосно. Бургарт сугерира дека тие го достигнале врвот на нивната моќ за регрутирање пред немирите и сега се подготвуваат за нова фаза. За многумина, тоа вклучува учество во мејнстрим политиката – не од зад полициска бариера, туку преку гласачката кутија.

До неодамна имаше две различни крила на екстремно десничарското движење: паравоена група која користи насилство и заплашување за да го добие она што го сака и помејнстрим толпа што учествува во политиката. Но, јазот меѓу овие крила се намалува. Банди не е единствениот водач на милицијата што се обидува да го премости јазот. Марк Финчем, кој призна дека е припадник на Чувари на заклетвата од  2014 година, е републиканскиот кандидат кој се бори да биде главен изборен функционер во Аризона. Навистина, минатата година, анализата на Buzzfeed News на протечените записи на оваа милиција сугерираше дека најмалку 28 избрани функционери имале врски со групата.

И можеби не се единствените. Неодамнешната истрага  низ профилите на Фејсбук на сите 7.383 државни пратеници во 2021 и 2022 година откри  дека 12% од сите законодавци и 22% од републиканските, припаѓаат на најмалку една екстремно десничарска група на Фејсбук.

Оваа група спонзорираше збир на профили  кои имаат за цел да ги ограничат овластувањата на владите за јавното здравје и да ги ограничат правата на глас, меѓу другото. Многу закони поддржани од овие законодавци станаа закон. И студијата веројатно не ги опфаќа сите државни конгресмени со екстремно десничарски ставови, бидејќи некои може да користат други социјални медиумски сајтови или услуги за пораки, како што се Gab и Telegram.

Видовите на нацрт-закони спонзорирани од пратениците од екстремната десница даваат индиции за следните прашања што може да ги поттикнат милициите на начинот на кој тоа го направија со спротивставувањето на ограничувањата за Ковид-19 во 2020 година. Во јуни, беа уапсени 31 член на Патриотскиот фронт, насилна група на омраза во Ајдахо за заговор за бунт на локална прослава на гордоста на ЛГБТ. Следејќи ги „родителските права“, екстремните десничарски активисти имаат за цел да стекнат контрола врз она што нивните деца го учат во училиштата. Арон Вајс, заменик-директор на Центарот за западни приоритети, е загрижен дека борбите за вода на Запад би можеле да прераснат во вооружени судири. Заедничко за многу екстремни десничарски екстремисти е презирот кон екологијата.

Ако вмешаноста во локалната политика не ги донесе нивните посакувани промени, членовите на милицијата сугерираат дека ќе се повлечат од политиката. Наместо граѓанска војна или револуција, Банди предвидува „одвојување“ од граѓанското општество на неговите соработници и други слични на нив. Тоа веќе се случува, до одреден степен. „Подготовката“ за катастрофи одамна е мода меѓу десничарите, а тој импулс само се засили од 6-ти јануари. Членовите на правата на луѓето во Денвер разговараа заформирање  општински градини и развивање сопствено земјоделство за  да станат понезависни. Некои бараат „безбедни засолништа“ во случај на прекин на електричната енергија. Но, не е тешко да се замислат помалку екстремни форми на дисоцијација да се случуваат пошироко, бидејќи политиките на црвените и сините држави (демократски и републикански) се повеќе се разминуваат.

Сепак, Банди има мали шанси да стане следниот гувернер на Ајдахо. Бред Литл, актуелниот претседател, лесно го победи својот ривал поддржан од Трамп на републиканските прелиминарни избори во мај. За да ги прескокне прелиминарните избори, кои речиси сигурно би ги загубил, Банди одлучи да се кандидира како независен, и покрај неговиот афинитет за Републиканската партија. Неговата поддршкамеѓу неопределените  преставува предупредување за тоа колку брзо работите се менуваат.

„Веројатно пред три години не би бил остварлив кандидат“, рече Банди на својата публика во Сендпоинт. „Но, сега сум “. (Економист)