Во Украина брзо се наближува зимата. Како би можела да се развива војната

До пред неколку недели, се чинеше дека конфликтот во Украина ќе се упати кон горчливите зимски месеци замрзнат на истото место – при што ниту една од страните нема да постигне значителен напредок.

Таа прогноза се промени со ненадејната и успешна украинска офанзива низ поголемиот дел од окупираната област на Харков, која ги галванизираше западните поддржувачи на Украина исто толку колку што доведе до обвинувања во Москва.

Руската војска сега мора да се запраша со каква сила, и каде точно распоредена, може да ја врати иницијативата откако Украина за една недела зазеде повеќе територии отколку што тоа го направија руските сили за пет месеци.

Вклучена е и важна политичка динамика. Кремљ се соочува со тешки избори: дали да прогласи општа мобилизација за да ги заживее своите сè пораспаднати единици во Украина и како да управува со буџетскиот дефицит – иако седи на историски високи девизни резерви.

Далеку од театарот на војната, Русија мора да избере колку далеку ќе го вооружи своето влијание врз снабдувањето со гас во Европа, бидејќи владите се подготвуваат да трошат големи средства за да ги ублажат ефектите од исклучително тесното снабдување.

Друга потенцијална дилема: првите знаци дека кинеската поддршка за руската инвазија, никогаш искрена, можеби опаѓа.

Променето бојно поле

Неверојатната контраофанзива на Украина низ Харков, во комбинација со повеќе послаби напредувања на југ, му претставија на Кремљ и на многу критикуваното Министерство за одбрана на Русија низа лоши опции.

Како што наближува зимата, тие мора да изберат на кој фронт ќе му дадат приоритет и дали да ги удвојат напорите за исполнување на наведената цел на Путин: заземање на регионите Донецк и Луганск. Русите моментално држат околу 20% од украинската земја, вклучувајќи го и Крим и делови од југот.

Преземањето на Добецк сега е повисок ред за Русите. Седум месеци војна ги покажаа недостатоците во руската логистика, која нема да биде полесна во повлажни и постудени временски услови.

За неколку дена, Русија загуби една од трите оски аа напад во Донецк; ма другите два не е постигнат напредок од крајот на јуни.

Во исто време, руската одбрана во Херсон е под зголемен притисок и покрај тоа што е засилена, благодарение на успехот на Украина во прекинот на снабдувањето преку реката Днепар и таргетирањето на командните пунктови и складиштата за муниција.

Руската војска нема богатство од свежи единици кои би можеле да ги инјектираат во конфликтот. Неодамна формираниот 3. армиски корпус во голема мера се состои од доброволни баталјони регрутирани низ руските региони. Другите тактички групи на баталјоните се реконструирани откако претрпеа големи загуби. Постојат постојани извештаи за кршење на дисциплината меѓу руските единици. Неуредното повлекување во Харков, со напуштени огромни количини воен хардвер, е доказ за тоа – и за хроничните командни проблеми кои нема да се отстранат преку ноќ.

Очигледно, Украина изгуби илјадници војници, вклучително и многу од нејзините најдобри единици во Донбас. И воен претставник на НАТО изјави за Си-Ен-Ен дека иако брзата акција беше голем поттик за моралот на Украина, „не можам да замислам истото да се случи двапати“.

И руските артилериски и ракетни сили сè уште се многу побројни од оние на Украина. Но, не можеше да се искористи оваа супериорност во придобивки на теренот. Околу 40 отсто од Донецк останува под украинска контрола.

Претседателот Владимир Путин го призна ова во петокот – велејќи дека офанзивната операција во Донбас „се одвива со бавно темпо, но продолжува. Постепено, постепено, руската армија окупира нови територии“.

И покрај повиците во Москва за општа мобилизација, тоа сѐ уште изгледа малку веројатно. Путин рече: „Ние се бориме само со дел од руската армија, делот што е на договор…Затоа, не брзаме во овој дел“.

Украинска победа?

Некои набљудувачи почнаа да се прашуваат дали е можна победа на Украина. Тоа зависи од тоа како се дефинира победата. Наведената намера на претседателот Зеленски е да ги врати сите окупирани територии, како и Крим.

Генералот Дејвид Петреус, поранешен директор на ЦИА и командант на американските воени сили во Ирак, рече дека очекува Украина да ја врати територијата заземена од Русите од февруари и „дури може да се замисли дека би можеле да ги вратат Крим и Донбас“, потпомогнати од растечкиот отпор во окупираните области.

Но, за тоа би било потребно време и би вклучило тешки борби, изјави Петреус за Си-Ен-Ен. Ако тоа беше целта на Украина, нејзините линии за снабдување ќе се протегаат и нејзините подобри единици ќе се рашират на тенка линија. За возврат, украинските сили би биле ранливи на контранапади.

На крајот, успехот на бојното поле на Украина ќе зависи од континуираното и проширено снабдување со западен хардвер. Состаноците во следните неколку недели ќе одредат што има во таа испорака, но залихите во неколку земји се намалуваат.

Американските власти, исто така, се претпазливи дека Украина би можела да се преигра. САД сè уште се исклучително претпазливи во врска со испраќањето оружје на Украина што има дострел од повеќе од 80 километри затоа што може да нападне длабоко во Русија. Досега се спротивставуваше на украинските барања за армиски тактички ракетни системи со долг дострел до 300 километри.

Некои западни функционери стравуваат дека понижувањето на Кремљ може да предизвика непредвидлива реакција, дури и со тактичко нуклеарно оружје.

Поранешниот заменик генерален секретар на НАТО, Роуз Готемелер, изјави за Би-Би-Си оваа недела: „Во моментов сум загрижена за таквото сценарио… Целта би била да се обидат да ги натераат Украинците да капитулираат“.

Уште во февруари, во пресрет на инвазијата, Путин предупреди дека секоја земја што ќе застане на патот на Русија ќе се соочи со „последици какви што никогаш не виделе во својата историја“.

Но, Олга Олика, директорка на Програмата за Европа и Централна Азија во Меѓународната кризна група, смета дека Кремљ не би се ссогласил на таквата ескалација бидејќи „детонирачкото оружје за масовно уништување би предизвикало меѓународна одмазда, вклучително и, сосема веројатно, директно воено вмешување од НАТО. ”

Американскиот претседател Џо Бајден се појави да го потврди ова во интервјуто „60 минути“  на Си-Би-Ес во петокот. Тој го предупреди Путин од понатамошна ескалација на борбите во Украина, велејќи дека ќе има последици доколку Кремљ употреби хемиско или нуклеарно оружје во борбите.

„Немој. Немој. Немој. Тоа би го променило лицето на војната како ништо друго од Втората светска војна“, рече Бајден. Запрашан каков ќе биде одговорот на САД доколку Русија употреби хемиско или нуклеарно оружје, Бајден рече дека тоа ќе биде „последично“.

Други аналитичари истакнуваат дека употребата на тактичко нуклеарно оружје би имала ограничени воени придобивки и дека војската би можела дури и да ѝ пркоси на наредбата од Путин за негова употреба.

„Тешко е да се замисли дека дури и нуклеарните напади ќе ѝ овозможат на Русија да ја скрши волјата на Украина за отпор“, рече генералот Валериј Залужњи, врховен командант на вооружените сили на Украина.

Русија сè уште има застрашувачки арсенал на балистички и други ракети кои би можеле да се користат не за освојување територија, туку за нанесување катастрофална штета на инфраструктурата на Украина: струја, вода и комуникации.

На руската државна телевизија, експертите се расправаа за уништување на електричната и водоводната инфраструктура на Украина. Имаше знаци дека руските ракетни сили го прават токму тоа – со напади врз снабдувањето со електрична енергија во Харков и хидраулични порти на резервоар во Криви Рих во последните денови.

Како и да е, траекторијата на војната изгледа поинаква во последните месеци од годината која започна со малку надежи дека Украина може да се спротивстави на рускиот џин. Тоа само по себе може да го зацврсти столбот на европската поддршка – и да го поттикне континуираната воена помош – и покрај скапата зима на незадоволство поради цените на греењето и горивото.

Гамбитот со гас

Одамна е очигледно дека дел од стратегијата на Кремљ е да ја турне на колена европската решеност да ја поддржи Украина со тоа што ќе ја втурне во енергетска криза, буквално исклучувајќи ги славините за гас.

На форумот во Владивосток претходно овој месец, Путин рече: „Нема да доставиме ништо ако тоа е спротивно на нашите интереси. Ни гас, ни нафта, ни јаглен, ни мазут, ништо“.

Среде неуспесите на бојното поле, Иво Даалдер и Џејмс Линдзи пишуваат во „Форин аферс“ дека „најдобрата надеж на Путин – можеби неговата единствена надеж – е дека западната поддршка за Украина ќе се распадне бидејќи трошоците од војната, вклучително и недостигот на енергија и зголемените цени, почнуваат да удираат дома во Европа“.

Цените на природниот гас во Европа се 10 пати повисоки од пред една година, а Русија заработуваше околу 1 милијарда долари дневно во првите три месеци од конфликтот од извозот на енергија. И режимот на санкции против Русија ќе има значително влијание само на подолг рок, бидејќи руската економија е прилично самостојна.

Но, претстојната зима ќе биде лакмусов тест на енергетскиот притисок на Москва. Наместо да бараат компромис, европските влади заклучија дека отстапките само ќе го охрабрат Кремљ. Тие се поставени на големи трошоци за заштита на потрошувачите и долгорочна стратегија за намалување на зависноста од руската енергија. Откако го пребараа светот за алтернативни добавувачи, тие создадоа резерви (во случајот на Франција до повеќе од 90% од капацитетот).

И покрај тоа што цените на бензинот на големо се сè уште отепувачки високи, тие паднаа за околу една третина во последните три недели. Некои аналитичари мислат дека тие дополнително ќе се намалат. Исто така, постојат знаци дека руските неочекувани приходи од небесно високите цени на нафтата и гасот можеби го достигнале својот врв. Меѓународната агенција за енергетика прогнозира дека руското производство на нафта ќе биде за 17% помало до следниот февруари во споредба со производството пред војната, откако ќе се почувствува целосната сила на санкциите на ЕУ.

Даалдер и Линдзи веруваат дека сојузниците на Украина го одредиле својот курс. „Многу скептици на Запад веруваат дека демократиите ќе се потклекнар пред тешкотиите“, напишаа тие. „Но, таквите гласови ја потценуваат постојаната моќ на Западот“.

Нема гулаби на мирот

Сигналите од двете страни укажуваат дека тие се подготвуваат за долга зима, наместо да ги истражуваат изгледите за договор.

„Русија ќе направи сѐ за да го прекине конфликтот во Украина што е можно побрзо, но Киев одбива да преговара“, рече Путин на состанокот со индискиот премиер Нарендра Моди во петокот. Во меѓувреме, целта на Русија сè уште беше „ослободување на Донбас“ и нема „никакво брзање“.

Но, рускиот лидер, исто така, ја призна „загриженоста“ што и Индија и Кина ја имаат за конфликтот.

Кинескиот лидер Ши Џинпинг, во неговата прва средба со Путин од пред инвазијата, особено не се осврна на Украина по име, според соопштението од Пекинг. Некои набљудувачи веруваат дека Пекинг суптилно усвојува пристап до руското мочуриште во Украина. Како тоа може да игра во пресметките на Путин, сè уште е непознато.

Од своја страна, Украинците беа доследни на тоа да не преговараат со Москва доколку и додека не се врати целата окупирана територија. Зеленски налутено ги отфрли сугестиите на францускиот претседател Емануел Макрон, поранешниот американски државен секретар Хенри Кисинџер и други дека Украина треба да преговара за да не ја понижи Русија (Кисинџер подоцна ја повлече својата препорака).

Со оглед на моменталната состојба на бојното поле, има мал поттик за Украина да бара примирје, додека Кремљ ќе биде тешко притиснат да ги исфрли резултатите од својата „специјална воена операција“ доколку една третина од Донбас сè уште е во украински раце.

Поранешниот директор на ЦИА и пензиониран генерал на американската армија Дејвид Петреус верува дека Русија се соочува со „катастрофална ситуација“ на воен план. Тој изјави дека Русија „буквално снема војници, муниција, тенкови, борбени возила и слично“.

Воен претставник на НАТО изјави за Си-Ен-Ен дека очекува Путин да ја преиспита својата позиција до следната пролет „ако НАТО остане обединет околу зимските енергетски проблеми и ако Украина ја продолжи борбата. Но, тој нема да преговара порано, бидејќи студената зима е неговото најдобро оружје“.

После тоа, ќе почне да гризе целосниот ефект на ембаргото врз руската енергија од страна на западните влади и Јапонија и врз извозот на високотехнолошка опрема во Русија. Последново веќе почнува да зема данок за производството на оружје, принудувајќи ја војската да го исчисти оружјето што се наоѓаше во складовите.

Украинскиот конфликт предизвика многу изненадувања – а предвидувањата можеби се глупава задача. Сегашната форма на бојното поле сугерира дека првичните улоги на Украина и Русија – одбраната и нападот – може да се променат во наредните месеци, додека руските напори се удвојуваат со беспоштедно бомбардирање на цивилни и воени цели. (Си-Ен-Ен)