Виенски институт за меѓународни економски студии: Источна Европа ќе расте побрзо во 2025 година, и покрај Трамп

Иако враќањето на Доналд Трамп на американското претседателство создава голема неизвесност и меѓународната економска средина останува предизвик, повеќето економии во Централна, Источна и Југоисточна Европа ќе забележат раст во 2025 година – особено земјите-членки на ЕУ. Ова го покажува новата зимска прогноза на Виенскиот институт за меѓународни економски студии (wiiw), која опфаќа 23 земји од регионот.

„Оваа прогноза, сепак, претпоставува дека Трамп нема веднаш да воведе високи царини за ЕУ ​​и дека нема да му обезбеди на Путин лесна победа во Украина со повлекување на американската воена и финансиска поддршка за земјата“, вели Ричард Гривсон, заменик директор на Виенскиот институт и главен автор на прогнозата.

„Нашата проценка се заснова на ова сценарио“

За 2025 година, Виенскиот институт предвидува просечен раст од 2,8 отсто за земјите-членки на ЕУ, што претставува минимална надолна ревизија од 0,1 процентен поен во споредба со минатата есен. Растот во 2026 година се очекува да биде сличен – 2,7 отсто, благо намалување од 0,3 процентни поени. Тоа значи дека оваа и следната година земјите од Централна, Источна и Југоисточна Европа ќе растат двојно побрзо од еврозоната, со што ќе продолжи економскиот процес на фаќање чекор со поразвиените земји. Индустрискиот сектор во клучните земји во регионот – како Полска, Чешка, Словачка, Унгарија и Романија – се соочува со тешкотии поради продолжената рецесија во германската индустрија.

Сепак, економскиот раст во овие земји и понатаму е поттикнат од силната приватна потрошувачка, благодарение на растот на реалните плати.

„Луѓето го трошат својот дополнителен расположлив приход, што ја поттикнува економијата“, објаснува Гриевсон.

Меѓу источноевропските членки на ЕУ, Полска ќе води раст со стапка од 3,5 отсто во 2025 година и 3,0 отсто во 2026 година, додека Хрватска ќе следи со 3,1 отсто во 2025 година и три отсто во 2026 година.

Шесте земји од Западен Балкан исто така ќе постигнат силен раст од 3,5 проценти во 2025 и 2026 година, додека Турција ќе забележи 3,5 проценти во 2025 година и 4,5 проценти во 2026 година.

Економската перспектива за Украина разурната од војна станува се понеизвесна. Виенскиот институт предвидува раст од три проценти во 2025 година, што претставува намалување на прогнозата за 0,3 процентни поени. Сепак, многу зависи од политиката на Трамп кон Украина. Кога станува збор за Русија, минатогодишниот силен економски раст од 3,8 отсто веројатно ќе се преполови на 1,8 отсто во 2025. Сличен тренд се очекува и во Белорусија, која е тесно поврзана со воената економија на Русија – по растот од четири отсто во 2024 година, во 2025 година се очекува раст од само два отсто.

Доналд Трамп – најголемиот ризик

Најголемата закана за прогнозата на Виенскиот институт лежи во непредвидливиот пристап на американскиот претседател Доналд Трамп. „Бидејќи САД станаа убедливо најважниот извозен пазар за ЕУ ​​во последната деценија, негативните ефекти од високите американски царини врз европските производи и услуги значително би се одразиле и на источните членки на ЕУ и брзо би се почувствувале“.

Иако директната трговија меѓу регионот и САД е ограничена, намалената побарувачка на САД за европски индустриски производи и падот на инвестициите би можеле силно да влијаат на економиите на Централна и Источна Европа. Дополнително, непредвидливата политика на Трамп кон Украина може сериозно да влијае на економската стабилност на регионот.

„Доколку Украина повеќе не добива помош од Вашингтон и е воено поразена, тоа сериозно ќе го наруши угледот на Западот, ќе го деморализира и дискредитира НАТО и ќе го охрабри Путин да ја тестира клаузулата за колективна одбрана на НАТО“, предупредува Гриевсон.