Ветото за проширувањето ќе преживее во Копенхаген?

Европските  лидери денес се собираат во  Копенхаген кој е претворен речиси во тврдина , со чувство дека е – сега или никогаш. Тие ќе се договорат како да ја зајакнат одбраната на блокот – и каде да ги најдат парите.

Ретко влоговите биле повисоки, со САД кои се млаки во врска со нивната воена поддршка за континентот, а Москва го забрзува темпото на своите провокации на границите на Европа.

Додека лидерите зборуваат, германска фрегата е стационирана во пристаништето на данската престолнина – демонстрација на европските безбедносни сили и знак за военото расположение во Копенхаген. Европа е во „хибридна војна“, изјави данската премиерка Мете Фредериксен.

Разговорите треба да започнат околу 13 часот и да траат до 17:30 часот, а одбраната и Украина е на врвот на агендата. Тоа им остава околу четири часа на лидерите да постигнат некаков консензус што може да се потврди на следниот самит на ЕУ за три недели.

Еве пет трнливи прашања на маса:

1. Одбрана
Блокот ќе треба да одлучи дали Комисијата ќе води главни одбранбена проекти – како што е „ѕидот на беспилотни летала“ на источниот дел, објавен од извршната власт на ЕУ минатиот месец – или поединечни земји-членки. Поголемите земји, како што се Германија, Франција и Италија, се залагаат за поголема национална автономија.

Исто така, тема на дискусија е и начинот на финансирање на вакви проекти, при што некои земји-членки се залагаат за заеднички долг, а други, вклучително и Германија, претпочитаат да ги финансираат трошоците за одбрана преку SAFE, финансискиот инструмент на ЕУ од 150 милијарди евра за набавка на оружје. Блокот сака одговор на овие прашања за да може да финализира план за вооружување до 2030 година.

2. Замрзнатите милијарди на Русија
Европската комисија смета дека пронашла паметна дупка во законот за да ослободи санкционирани руски средства за „кредит за репарација“ од 140 милијарди евра за Украина – ако може да ги привлече земјите да се приклучат. Според планот на Комисијата, руските пари замрзнати од почетокот на војната би му биле исплатени на Киев како заем со нула камата, а Украина би ги вратила само откако Москва ќе ја заврши војната и ќе плати репарации.

Таквиот драматичен потег нормално би барал едногласно одобрување од сите земји на ЕУ – но Унгарија и Словачка, кои се пријателски настроени кон Кремљ, веројатно нема да одобрат. Ниту Белгија, бидејќи замрзнатите средства се чуваат на банкарска сметка со седиште во Брисел. Комисијата сè уште смета дека можеби ќе може да го реализира својот план со поддршка на квалификувано мнозинство – и тврди дека шемата ќе ја зајакне сопствената европска индустрија за оружје.

3. Деблокирање на членството на Украина во ЕУ
За Украина да напредува на патот кон членство во ЕУ, сите 27 земји-членки на блокот треба да дадат зелено светло. Тоа е проблем, со оглед на тоа што Унгарија постојано ветува дека ќе го блокира пристапувањето на Киев.

Претседателот на Европскиот совет, Антонио Коста, е подготвен да ја покрене можноста за прилагодување на преговарачката рамка на блокот за земјите-кандидатки за да се овозможи отворање на поглавјата за пристапување со квалификувано мнозинство гласови од земјите-членки на ЕУ, наместо едногласно, вешто избегнувајќи го ветото на Унгарија.

Предлогот, за кој првпат го објави Политико, претходно беше покренат од сојузниците на Киев и доби одобрување од Комисијата во понеделник. Но, веројатно ќе биде потребно одобрение од Будимпешта, што е малку веројатно дека ќе го даде.

Планот се соочува и со отпор од неколку други земји, вклучувајќи ги Франција, Холандија и Грција, и малку е веројатно дека ќе добие широко одобрување во Данска, според тројца дипломати на ЕУ и функционер на француското претседателство кои разговараа со Политико под услов на анонимност за да разговараат за чувствителните размислувања.

4. Нови санкции против Русија
19-тиот пакет санкции на ЕУ, објавен минатиот месец, сè уште не е одобрен од сите земји-членки. Тој е насочен кон проширен список на руски и странски банки и енергетски компании, според нацрт-анекс – вклучувајќи фирми од Кина, Обединетите Арапски Емирати, Киргистан и Таџикистан.

Унгарија има долга евиденција за попречување на санкциите (пред конечно да попушти), а премиерот Виктор Орбан е оптимист во врска со одвикнувањето од руската енергија.

5. Берлин ја носи жештината
Германскиот канцелар Фридрих Мерц доаѓа во Копенхаген со долг список на поплаки. Тој  минатата недела им кажа на партиските претставници дека планира да донесе „прецизен список на барања“ за ограничување на „постојаната регулатива“ од ЕУ и „да стави стап во тркалата на оваа машина во Брисел“.

Се очекува дека главно меѓу неговите барања ќе биде поништување или ослабување на забраната за мотори со согорување на блокот. Но, таа дебата ќе го подели блокот, при што Шведска цврсто се спротивставува на напуштањето на рокот од 2035 година за оддалечување од бензински и дизел автомобили.

Што нема да се дискутира: ставот на Германија за санкционирање на Израел. Мерц, кој флуктуираше помеѓу целосна поддршка за Израел и осуда на цивилните жртви во Газа, се очекуваше конечно да ја разјасни позицијата на Берлин во Копенхаген, но оттогаш ја одложи одлуката, според официјален претставник.