Турците гласаат на изборите кои се референдум за Ердоган

АНКАРА – Гласачите во Турција во недела се упатуваат на гласачките места за историските парламентарни и претседателски избори кои се очекува да бидат многу компетитивни и би можеле да бидат најголемиот предизвик со кој се соочува турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган во неговите две децении на власт.

Гласањето или ќе му даде на сѐ поавторитарниот Ердоган нов петгодишен мандат или ќе ја постави земјата-членка на НАТО на она што неговиот опозициски кандидат го нарекува подемократски пат.

Гласањето започна во 8 часот по локално време и ќе биде затворено во 17 часот. На медиумските организации им е забрането да известуваат за делумни резултати додека не се укине ембаргото во 21 часот. Нема излезни анкети.

За прв пат во неговите 20 години на власт, анкетите покажуваат дека популистот Ердоган (69) влегува во трка заостанувајќи зад противникот. Истражувањата на мислењето му дадоа мало водство на Кемал Киличдароглу, 74-годишниот лидер на левиот центар, просекуларната Републиканска народна партија или ЦХП, и заеднички кандидат на сојузот на обединетата опозиција. Доколку ниту еден кандидат не добие повеќе од 50 отсто од гласовите, претседателската трка ќе биде одредена во вториот круг на 28 мај.

Повеќе од 64 милиони луѓе, вклучително и 3,4 милиони гласачи во странство, имаат право да гласаат на изборите, кои се одржуваат во годината кога Турција ја одбележува стогодишнината од формирањето на републиката. Одѕивот на гласачите во Турција е традиционално силен, што покажува континуирана верба во овој тип на граѓанско учество во земја каде што слободата на изразување и собирање се потиснати.

Изборите доаѓаат кога земјата е зафатена од економски превирања за кои критичарите го обвинуваат лошото раководење на владата со економијата и големата криза на трошоците за живот.

Турција, исто така, се опоравува од ефектите од силниот земјотрес што предизвика пустош во 11 јужни провинции во февруари, при што загинаа повеќе од 50.000 луѓе во небезбедни згради. Владата на Ердоган беше критикувана за нејзиниот одложен и заостанат одговор на катастрофата, како и за слабото спроведување на градежните правила што ја влошија мизеријата.

На меѓународен план, изборите внимателно се следат како тест за способноста на обединетата опозиција да го смени лидерот кој ги концентрирал речиси сите државни овластувања во свои раце.

Ердоган водеше изборна кампања за поделби, користејќи државни ресурси и неговата доминантна позиција над медиумите како и во претходните години. Тој ја обвини опозицијата дека се договара со „терористи“, дека е „пијаница“ и дека ги поддржува правата на ЛГБТК, за кои вели дека се закана за традиционалните семејни вредности.

Во обид да ги привлече гласачите погодени од инфлацијата, тој ги зголеми платите и пензиите и ги субвенционираше сметките за струја и гас, притоа прикажувајќи ја домашната одбранбена индустрија и инфраструктурни проекти на Турција.

Тој го прошири политичкиот сојуз на неговата владејачка Партија на правдата и развојот, или АКП, со две националистички партии тој вклучи и мала левичарска партија и две маргинални исламистички партии.

Шестпартиската Алијанса на нацијата на Киличдароглу вети дека ќе го укине извршниот претседателски систем за кој беше тесно изгласан на референдумот во 2017 година што го инсталираше Ердоган и ќе ја врати земјата во парламентарна демократија. Тие ветија дека ќе воспостават независност на судството и на централната банка, ќе воспостават проверки и рамнотежи и ќе го сменат демократското назадување и репресиите на слободата на говорот и несогласувањето под Ердоган.

Алијансата ја вклучува националистичката Добра партија предводена од поранешната министерка за внатрешни работи Мерал Акшенер и две партии кои се одвоија од АКП и се предводени од поранешниот премиер Ахмет Давутоглу и поранешниот министер за финансии Али Бабаџан, како и мала исламистичка партија.

Главната курдска политичка партија во земјата, моментално втората по големина опозициска групација во Турција, која владата ја тормози со апсења и тужби, го поддржува Киличдароглу во претседателската трка.

За претседател се кандидира и Синан Оган, поранешен академик кој има поддршка од антиимигрантска националистичка партија. Еден друг кандидат, политичарот од левиот центар Мухарем Инџе се откажа од трката во четвртокот по значителниот пад на неговиот рејтинг, но неговото повлекување беше сметано за неважечко од изборната комисија на земјата и гласовите за него ќе бидат пребројани.

Гласачите, исто така, ќе гласаат за да ги пополнат местата во 600-члениот парламент. На опозицијата ќе и треба барем мнозинство за да може да спроведе некои од демократските реформи што ги вети.

Гласањето во 11-те провинции погодени од земјотресот предизвика загриженост за регистрацијата на речиси 9 милиони гласачи.

Околу 3 милиони луѓе ја напуштија зоната на земјотресот во други провинции, но само 133.000 луѓе се пријавија да гласаат на нивните нови локации. Политичките партии и невладините организации планираа да превезуваат гласачи со автобуси, но не беше јасно колку ќе успеат.

Многумина од преживеаните од земјотресот ќе гласаат во контејнери претворени во импровизирани избирачки места подигнати во училишните дворови. (АП)