Стразбур го укина мониторингот врз Бугарија среде невидена криза во владеењето на правото

Додека либералите во Европскиот парламент повикуваат на замрзнување на средствата на ЕУ за Бугарија поради „политички апсења“ и беззаконие, Парламентарното собрание на Советот на Европа (ПССЕ) одлучи да го прекине пост-мониторинг дијалогот со Софија за владеењето на правото, наведувајќи го напредокот на земјата како причина.

Во средата мнозинството во ПССЕ поддржа посебна резолуција со која се прекинува мониторингот на Бугарија. Единствените несогласувања дојдоа од тројца пратеници од Северна Македонија и поранешната бугарска министерка за правда Надежда Јорданова.

Процесот траеше 27 години, во текот на кои Советот на Европа ги испитуваше постојаните проблеми со корупцијата и недостатокот на одговорност во балканската држава и даде препораки.Веста прва ја објави претставничката на ГЕРБ во ПССЕ, Деница Сачева. Пратеничката подвлече дека Бугарија „спровела клучни реформи во судството, во борбата против корупцијата и во заштитата на слободата на медиумите“.

„Усвоени се законски измени за заштита на жртвите на семејно насилство, справување со говорот на омраза и подобрување на заштитата на новинарите“, додаде Сачева.

Иронично, само неколку часа откако ПССЕ гласаше за укинување на мониторингот, судската криза во Бугарија се продлабочи на невидено ниво. Врховниот суд објави дека не го признава главниот обвинител на земјата, Борислав Сарафов, како легитимен – одлука што може да го парализира целиот бугарски судски систем.

Сепак, официјалната изјава на Советот на Европа укажува дека прекинувањето на мониторингот е мотивирано од мерки што всушност не се спроведени. ПССЕ ја пофалува Бугарија за усвојувањето на судска реформа што подоцна беше поништена.

Според резолуцијата, властите ги ограничиле овластувањата на обвинителството, презеле чекори против корупцијата на високо ниво и усвоиле Закон за борба против корупцијата. Всушност, многу од овие реформи или се поништени или останаа нецелосни, додека земјата продолжува да биде потресена од политички скандали поврзани со судството.

Бугарскиот парламент сè уште не усвоил мерки за заштита на новинарите, вклучително и против стратешките тужби против учеството на јавноста (SLAPPs). Во меѓувреме, остануваат сериозни проблеми: легитимитетот на вршителот на должноста главен обвинител Борислав Сарафов е оспорен од Врховниот суд, нема ефикасен надзор врз практиките за надзор, а дисциплинските овластувања на Врховниот суд се ограничени по одлуката на Советот на ЕУ.

Апсењето на градоначалникот на Варна, Благомир Коцев, предизвика силна реакција во Брисел, при што либералната група Renew Europe во Европскиот парламент повика на замрзнување на средствата од ЕУ за Бугарија. Вицепремиерот Томислав Дончев (ГЕРБ) призна дека барањето на Renew може да влијае на распределбата на средствата за Бугарија.

Извештајот и неговите контрадикции

Резолуцијата на ПССЕ се базира на извештај подготвен од Дебора Бергамини (Италија, EPP/CD) и Ив Крухтен (Луксембург, SOC). Во него се нагласува дека Бугарија „значително ја подобрила својата рамка за слобода на изразување“ и презела чекори против говорот на омраза и насилството врз жените.

„Бугарија е на вистинскиот пат, но не сите прашања поврзани со човековите права, демократијата и владеењето на правото се задоволително решени. Дали сè е совршено во Бугарија? Апсолутно не. Оваа резолуција и нашиот извештај ја оставаат Бугарија со малку домашна задача“, коментираше Кручтен.

Властите во Софија се повикани да продолжат со судските реформи преку нови уставни измени, што потенцијално ќе бара Големо Народно Собрание – нешто што се смета за политички невозможно во оваа фаза. Собранието, исто така, изрази загриженост за „кревката состојба на ромското население“ и повика на посилни мерки за интеграција.

Во четврток наутро, одлуката на ПССЕ предизвика остри реакции во бугарскиот парламент. Пратениците од владата ја нападнаа поранешната министерка за правда Надежда Јорданова (Демократска Бугарија) за воздржаност од гласањето. Министерот за правда Георги Георгиев нагласи дека само Јорданова и неколку пратеници од Северна Македонија не ја поддржале резолуцијата. Кратко потоа, лидерот на фракцијата „ДПС – Нов почеток“, Делјан Пеевски, ја обвини за национално предавство.

„Уште еднаш е извршено предавство против националните интереси“, рече Станислав Балабанов од „Има таков народ“.

Копретседателот на Демократска Бугарија, Божидар Божанов, ја бранеше Јорданова, тврдејќи дека воздржувањето не е еквивалентно на гласање против, туку е сигнал за продлабочување на кризата со владеењето на правото.Јорданова дури беше исвиркана во салата, а Балабанов бараше таа да ја објасни својата одлука.

„Не можеме, додека тука се случуваат нелегални апсења, додека Врховниот судски совет е контролиран, а судството манипулирано, да им кажеме на бугарските граѓани: Сè е во ред“, инсистираше Божанов.

Лидерот на ГЕРБ, Бојко Борисов, ја опиша одлуката на ПССЕ како историска: „Вчера ПССЕ, по 27 години, го укина механизмот за следење на Бугарија. Две години вршеа секакви проверки, а вчера сите во Европа, со исклучок на Северна Македонија, гласаа за укинување на мониторингот на Бугарија.“

Борисов се пофали дека сегашната влада, во која неговата партија е главен коалициски партнер, успеа да ја доведе земјата до тоа да стане членка на Шенген и  на еврозоната, и да го „исчезне“ механизмот за следење на Советот на Европа.(EUalive)