„Стратегија на лебарки“: Како Европа не успеа да го намали профитот на Москва од нафта?

БРИСЕЛ – На почетокот на август, бугарските власти забележаа нешто за кое не беа сигурни дека е легално. Во земјата пристигнуваа барели руска нафта по цена над границата од 60 долари што сојузниците ја усвоија за да ги намалат приходите на Москва со кои таа ја финансира нејзината војна во Украина.

Бугарија беше во посебна позиција во однос на своите партнери. Таа доби изземање од санкциите на Европската унија со кои се забранува најголемиот дел од увозот на руска нафта, наводно за да се осигура дека земјата нема да се соочи со акутен недостиг на енергија, иако пошироката политика на ЕУ имаше за цел да го спречи приливот на готовина од енергијата во Русија по нејзиниот  напад врз Киев. Но, дали Бугарија сè уште може да увезува руска нафта ако нејзината цена е над утврдената граница? Царинските службеници во Софија сакаа да знаат со сигурност, па се обратија до претставниците на ЕУ барајќи „појаснување“.

„Суровата нафта увезена врз основа на овие отстапувања не треба да биде 60 или помалку од  60 долари за барел“, се вели во одговорот на ЕУ.

Со зелено светло во рака, Бугарија продолжи да увезува руска сурова нафта  над ценовната граница од август до октомври, според доверливите царински податоци што ги виде Политико. Пратките биле во вредност од околу 640 милиони евра. Готовината отишла во руските енергетски фирми, кои плаќаат даноци помагајќи да се пополни воениот ковчег на Кремљ.

Процепот во санкциите е симбол на пошироките недостатоци што го нагризуваат обидот на ЕУ да ги спречи милијардите што ги заработува Русија од извозот на енергија. Приближно една година по усвојувањето на првичните казни, правните дупки се комбинираа со лошо спроведување и растечка паралелна трговија за да се одржи протокот на приходите на Москва од фосилните горива и да се нахрани речиси половина од буџетот на Владимир Путин гладен за војна.

Руската нафта, најверојатно, ќе заврши како гориво во Европа преку нови рути. Се појави сосема нов црн пазар преку кој се испорачува и крие горивото на Русија додека патува низ светот. Со други зборови, санкциите завршија. Заработката од извозот на нафта на Русија е намалена само за 14 отсто од воведувањето на рестрикциите, а во октомври приходите од фосилни горива на Русија достигнаа највисоко ниво во последните 18 месеци.

Исто така, се чини дека на ЕУ и се снема енергија да направи повеќе околу тоа. Најновиот пакет санкции на ЕУ, кој треба да биде финализиран на самитот на лидерите овие два дена, главно е фокусиран на административни измени за кои експертите велат дека нема да направат многу за да се спречи широко распространетата евазија. Отсутни се какви било напори за дополнително  ограничување на цената на нафтата.

„Целиот механизам за санкции функционира само ако продолжите да донесувате на редовна основа одлуки кои ги затвораат дупките и воведуваат нови санкции“, изјави украинскиот министер за надворешни работи Дмитро Кулеба. „Секој актер во светот има капацитет да се прилагоди“.

Бугарскиот надзор

Причината за дупката над ценовната граница во Бугарија е веројатно службениот надзор. Кога ЕУ воведе ценовно ограничување, официјалните лица изречно им забранија на транспортните фирми и осигурителните компании на ЕУ да шверцуваат руска нафта над прагот од 60 долари во земји кои не се членки на ЕУ. Целта беше да се намалат приходите на Кремљ додека се одржува стабилен глобалниот проток на нафта.Но, официјалните лица никогаш не помислиле да наметнат слични правила за пратките во земјите на ЕУ, делумно затоа што истиот ден Брисел го забрани увозот на руска сурова нафта преку море. Освен за Бугарија.

Задната врата значеше милиони евра дополнителни приходи за Москва. Приходите од извозот на руската нафта од бугарските продажби во периодот од август до октомври – од кои една третина доаѓа од продажба над ценовната граница – резултирале со околу 430 милиони евра директни даноци за Кремљ. Сите пратки од руско потекло испорачани во ова време – по цена меѓу 69 и 89 долари за барел – се потпираа на помошта од Западот, вклучително и од грчките бродски оператори и британските и норвешките осигурителни компании. И сето тоа беше технички легално. Така, Бугарија и помогнала на Русија да ја искористи оваа очигледна дупка за да го максимизира профитот на Кремљ без никакви очигледни придобивки за бугарските потрошувачи. Пошироко, изземањето на Бугарија од забраната за руска нафта ги наполни  џебовите и на најголемата руска приватна нафтена компанија Лукоил, која доминира во производството на гориво во Бугарија со нејзината рафинерија во Црното Море, како и на самиот Кремљ. Извозот на сурова нафта на Лукоил во Бугарија достигна над 2 милијарди евра приходи за Русија откако санкциите стапија на сила во февруари, а  Кремљ заработи една милијарда евра директни даноци од продажбат.Сега постои зголемен притисок да се поправат овие пукнатини за правење пари.

Бугарија вети дека ќе го скрати своето исклучување од забраната за руска нафта за шест месеци, привремено поместувајќи го рокот до март. Кирил Петков, поранешниот премиер кој ја предводи една од двете партии кои ја контролираат актуелната владина коалиција во Бугарија, изјави за Политико дека прашањето за ограничување на цената треба „апсолутно“ да се затвори. Тој вети дека ќе изврши притисок врз владата и ќе побара од Европската комисија да го стори тоа, истовремено инсистирајќи дека Бугарија ги забрзува напорите да ги прекине своите руски енергетски врски, за разлика од Словачка.

 „Не сакаме Путин да добие ниту едно евро што не мора“, рече Петков.

Главен предизвик е слабото следење и спроведување.Во октомври, извештајот нарачан од Европскиот парламент покажа дека спроведувањето на санкциите на ЕУ е  распределено на 160 локални власти, додека главните градови имаат „различни системи за имплементација“ кои вклучуваат „големи разлики“ во казните за прекршоци. Неколку земји од ЕУ со големи транспортни индустрии, исто така, не сакаат да ја заострат границата на цените, што ги прави работите уште покомплицирани. За време на последната рунда санкции, Кипар, Малта и Грција уште еднаш изразија загриженост поради повиците за зајакнување на ограничувањата.

Дипломат од голема поморска земја на ЕУ рече дека построгите санкции само ќе ја поттикнат Русија да користи повеќе незападни оператори за испорака на нафта. Наместо тоа, тврди дипломатот, фокусот треба да биде на проширување на земјите што се придржуваат до ценовната граница. Во моментов на „бродот“ се Г7, ЕУ и Австралија.

„Би било глупаво да се притиска за ограничувања на цените, а потоа другите бродски регистри да не се придржуваат до тоа бидејќи не се членки на ЕУ“, рече дипломатот, додавајќи дека „се што ќе се постигне е целосно уништување на бродската индустрија. ”

Во меѓувреме, земјите од ЕУ сè уште им дозволуваат на руските нафтени товари да ги преминуваат нивните води на пат на друго место.Истражувањата покажаа дека 822 брода што превезувале сурова нафта од Москва го префрлиле својот товар на друг брод во територијалните води на ЕУ – мнозинството во грчките, но и во водите на Малта, Шпанија, Романија и Италија – од почетокот на нафтените санкции минатиот декември. Волуменот беше еквивалентен на 400.000 барели дневно.

Портпаролот на Комисијата ги бранеше санкциите на ЕУ, истакнувајќи дека Русија е принудена да троши „милијарди долари“ за да се прилагоди на новата реалност, вклучително и на нови танкери и нејзината инфраструктура за екстракција и извоз на нафта, бидејќи побарувачката на Западот се намалува.Тоа предизвика „сериозни и тековни економски и политички последици“, рече портпаролот на Комисијата. Официјално ограничувањето на цената на нафтата му одзело на Кремљ 34 милијарди евра приходи од извоз, што е еквивалентно на приближно два месеци заработка оваа година. Други посочуваат дека проблемите се нормални бидејќи за првпат ЕУ воведе санкции од таков обем.

„Да бидеме фер… сите санкции се без преседан, така што има и елемент на учење со тоа што се прави“, рече еден од дипломатите на ЕУ. „Ние не живееме во совршен свет: Сите не се  виножита и еднорози“.

Длабоки темни води

Наместо да се намалат нејзините финансии, Москва предизвика трка за заобиколување на санкциите, барајќи дупки како дел од она што еден висок украински функционер го опиша како „стратегија за лебарки“.За да се осигура дека може да ги продава своите фосилни горива по која било цена што може да ја добие, кршејќи го ограничувањето на цената на нафтата и другите ограничувања, Русија создаде паралелен пазар, т.е. „флота во сенка“ од застарени танкери, мистериозно управувани преку мрежа на компании кои ја прикриваат нивната сопственост, често тргувајќи го својот товар гориво со други бродови на море. За да им се помогне да ја избегнат јурисдикцијата на западните санкции додека ги исполнуваат основните поморски барања, во земји како Индија се појави  индустрија од матни осигурителни фирми.

„Кога беа воведени, се чинеше дека санкциите имаа ефект кратко време. Но, сега повеќето од санкциите што се на сила навистина не функционираат – или се многу ограничени во однос на она што можат да го направат“, рече Бајрон Мекини, директор за трговија и стоковна фирма S&P.

Како што руската трговија се повеќе се оддалечува од западните оператори и трговци, така се  отежнува нивното следење, рече Катона, аналитичар за нафта од Кплер.

„Секој“ руски тип нафта сега се тргува над ценовната граница, рече тој,  проценувајќи дека само 48 отсто од руските нафтени товари биле пренесени на танкери во сопственост или осигурени во земјите на Г7 и ЕУ во октомври.

„Тоа е како да дојдеш на забава и да им кажеш на сите да не пијат алкохол, но да не дојдеш самиот на забавата“, рече Катона. „Како се уверувате дека никој не пие?

Истовремено, земјите како Индија го зголемија увозот на евтина руска сурова нафта за 134 отсто, што ја преработуваат и потоа ја продаваат насекаде. Тоа значи дека европските потрошувачи би можеле несвесно да ги полнат своите автомобили со гориво произведено од руска сурова нафта и со тоа да ги финансираат вооружените сили на Москва.

Западот знае?

„Освен ако немате големи играчи како Индија и Кина како дел од неа, ефективноста порано или подоцна исчезнува“, призна еден висок претставник на Комисијата.

„Тоа ни ги покажува границите на  алатките на западните играчи, што можат да го постигнат на глобално ниво“, додаде официјалниот претставник, истакнувајќи дека тоа е „поука за тоа колку [глобалната] рамнотежа на моќ се промени во споредба со пред 10 или 20 години“.

Сепак, мали се очекувањата  дека Индија, Кина  или Турција како критични земји за испорака – ќе дојдат до ограничувањето на цената во скоро време. И назад во Брисел, политичките лидери се чини дека ги креваат рацете. Пакетот санкции што се очекува да го поддржат лидерите на ЕУ нема да направи многу за да го спречи протокот на руската енергетска готовина.

Цената на нафтата сега е единствениот вистински канал за пренос на надворешниот притисок.Русија ќе се чувствува исклучително лошо ако просечната цена на нејзината нафта е 40 или 50 долари за барел – тоа би било болно за нејзиниот буџет и за способноста на Путин да ги финансира расходите.Меѓутоа, никогаш нема да биде лесно да се дојде до таа точка. (Политико)