Швајцарскиот суд ја осуди компанијата „Трафигура“ и поранешен директор заради поткуп во Ангола

Врховниот кривичен суд на Швајцарија во петокот осуди мултинационална компанија за првпат, одлучувајќи против трговецот со стоки Трафигура во случај на поткуп поврзан со профитабилни договори за нафтената индустрија во Ангола, јави АП.

Оваа компанија не е непозната и во Македонија, бидејќи стои зад Еуромакс Ресоурцес, која настојува да го отвори рудникот „Иловица – Штука“ на што силно се противат локалното население и еколошки активисти.

Инаку, како што извести АП, Федералниот суд во јужниот град Белинзона ѝ изрече на Трафигура казна од 3 милиони швајцарски франци (околу 3,3 милиони долари) поради исплати во вкупна вредност од речиси 5 милиони долари на странски јавен функционер. Судот не изрече максимална казна од 5 милиони долари, пресудувајќи дека фирмата имала мерки за усогласеност во тоа време – пред повеќе од една деценија.

Судот, исто така, нареди Трафигура да издвои 145 милиони долари за можни барања за компензација. Обвинителите тврдеа дека фирмата собрала профит од скоро 144 милиони долари благодарение на договорите што произлегле од шемата.

Со седиште во Сингапур, Трафигура е една од најистакнатите светски фирми за трговија со стоки. Работи во сектори како нафта и нафта, метали и рударство и гас и енергија, со повеќе од 12.000 вработени.

Судот, исто така, осуди три лица – поранешен висок вработен во Трафигура, поранешен функционер во анголската државна нафтена компанија Сонангол и поранешен вработен во Трафигура кој дејствувал како посредник – за нивните улоги во шемата. Најтешката казна вклучува 14 месеци зад решетки.

Пресудата не е правосилна и обвинетите можат да се жалат. Тие имаат право на презумпција на невиност до донесување конечна одлука.

Во судскиот процес што беше отворен во декември, обвинителите обвинија дека поранешната матична компанија на Трафигура немала „разумни и неопходни“ мерки во тоа време за да спречи незаконски плаќања на поранешниот вработен во Сонангол.

За оваа пресуда јавија сите светски агенции и медиумски сервиси, како Ројтерс, АП, Би-Би-Си, Блумберг…

Како што објави Блумберг, Трафигура и нејзиниот поранешен главен оперативен директор беа осудени од швајцарскиот суд под обвинение за поткуп, што е првпат висок извршен директор во голема компанија што се зсанимава со трговија на стоки да биде прогласен за виновен за корупција.

Мајк Вејнрајт, поранешен директор на Трафигура, е осуден на 32 месеци затвор, од кои 20 месеци се условни, одлучи Федералниот кривичен суд во петокот во Белинзона, Швајцарија.

Швајцарија, клучен центар за секторот за тргување со стоки, беше под притисок да докаже дека може да биде тешка за индустријата која долго време работи под лесни регулаторни допири. Пресудата е историски момент, бидејќи Трафигура е прва толку голема компанија која во историјата на Швајцарија е осудена на судење поради тоа што дозволила да се плати мито.

Случајот е последен што расветли неправилности во индустријата за тргување со стоки. Пресудата доаѓа откако повеќето од најголемите играчи во индустријата, вклучувајќи ги Гленкор Плц, Витол Груп и самата Трафигура, признаа корупција во земјите од Бразил до Јужен Судан.

Трафигура, која беше обвинета преку холандската холдинг компанија Трафигура Бехеер БВ, беше прогласена за виновна бидејќи немала доволно системи за да се спречи поткуп, и беше наложено да плати казна од 3 милиони швајцарски франци (3,3 милиони долари). На компанијата, исто така, ѝ беше наложено да плати 145,6 милиони долари како барање за компензација на Швајцарската Конфедерација.

Пресудата затвора тежок период за Трафигура, еден од најголемите светски трговци со нафта, гас и метали. Во бурните две години, компанијата претрпе големи загуби од наводни измами, се изјасни за виновна за одделни обвинувања за корупција во САД и ги реши обвиненијата за манипулација на пазарот.

Случајот се вртеше околу наводите дека Трафигура подмитила анголански функционер со повеќе од 5 милиони долари во плаќања и парични подароци во замена за профитабилни договори за нафта кои ѝ донеле околу 151 милиони долари. Службеникот Пауло Гувеја Јуниор, кому исто така му се судеше за примање мито, беше прогласен за виновен.

Третото лице, Тиери Пложу, посредник и поранешен вработен во Трафигура, обвинет за заговор со Вејнрајт за плаќање митото, исто така беше осуден.

Судот во петокот рече дека Вејнрајт користел УСБ стик за споделување информации со посредник – за кој обвинителите рекоа дека бил наречен „г. Неусогласен“ – може да се објасни само со желбата да се сокријат информациите за незаконските плаќања кои се во срцето на шемата за поткуп. Судот го наведе фактот дека Вејнрајт побарал од човекот да го донесе УСБ стикот во канцеларијата на Трафигура бидејќи сакал да го избрише „соодветно“ како доказ за неговите намери.

„Г. Неусогласен“, поранешен вработен во Трафигура, им дал докази на обвинителите во нивната истрага, но не бил обвинет во случајот.

Трафигура го немала потребниот надзор над деловните зделки и нејзиното користење на посредници стана „системски“ проблем, рече судот. Немаше легитимно оправдување за исплатите на анголанскиот функционер во суштината на случајот, поради што „заговорот беше разоткриен“, додаде судот.

„Ние сме разочарани од денешната одлука во Швајцарија во врска со Trafigura Beheer BV и го разгледуваме ова прашање“, рече портпаролот на компанијата.

Трафигура инвестираше значителни ресурси во зајакнувањето на својата програма за усогласеност во текот на неколку години, рече портпаролот. „Ова вклучува имплементација на задолжителна обука за целиот персонал, континуирано зајакнување на неговите политики, процедури и контроли за усогласеност и донесување одлука да се забрани употребата на трети страни за основање бизнис со важност од 2019 година“, рече лицето.

Пресудата е прелиминарна одлука што може да се обжали прво пред федералниот кривичен апелационен суд, а потоа, доколку е потребно, до Врховниот суд на Швајцарија.

Даниел Кинзер, адвокатот на Вејнрајт, потврди дека ќе поднесе жалба на пресудата.

Обвинетите „се слободни и ќе останат слободни“, рече Кинзер. „Господинот Вејнрајт тврди дека никогаш не направил, ниту помогнал во плаќањата со коруптивна намера“.

Судот рече дека со оглед на тоа што пресудата не стапила во сила, тројцата мажи продолжуваат да имаат корист од презумпцијата на невиност. Суштината на швајцарската правда е тоа што жалбата во суштина станува повторно судење на фактите, поради што Вејнрајт нема да ја види внатрешноста на затворот во скоро време.

„Трафигура“ има бизнис интереси и во Македонија

Иако овој судски процес нема никакво врска со Македонија, вреди да се напомене дека компанијата има свои бизнис интереси и во нашата земја, пред се поврзани со отворањето на рудникот „Иловица – Штука“.

Како што објавија своевремено македонските медиуми, „Трафигура е клучен инвеститор во проектната компанија Еуромакс Ресоурцес (регистрирана во Канада и јавно листирана на Берзата во Торонто „TSX”) која повеќе години го развива Проектот за современ рударски комплекс на бакар „Иловица-Штука” во југоисточниот регион на нашата држава“.

Во мај минатата година медиумите известија дека Инвестициската група Galena Resource Equities Limited („Galena“), која е подружница на Trafigura Group купи нови акции од компанијата Еуромакс Ресорсис, концесионер на рудникот за бакар „Иловица – Штука“, односно дека веќе поседува мнозински пакет од 50,20 отсто.

Претходно, „Галена“ поседуваше 46,16% од акциите во Еуромакс, но со минатогодишната транша акциите се зголемени на приближно 50,20%. Како што се наведува во соопштението, последната транша тежела 691.969 американски долари.

Galena Resource Equities Limited е фирма во сопственост на Galena Asset Management S.A., која е инвестициска гранка во целосна сопственост на Trafigura Group, водечка светска трговска фирма за стоки, и е овластена и регулирана од страна на Швајцарската агенција за надзор над финансискиот пазар (FINMA). Повеќе од една деценија Galena работи на финансиските и стоковите берзи, овозможувајќи им на водечките институционални инвеститори пристап до можностите за инвестирање заедно со Trafigura Group преку фондови или управувани сметки.

Трафигура, пак, е мултинационална компанија со регионални центри на повеќе континенти. Главното седиште за Европа е во Женева, Швајцарија, а потоа следуваат и Хјустон, САД, како и Монтевидео за Јужна Америка, но и Мумбаи во Индија. Компанијата, освен со метали, се занимава и со енергенси, а е основана во 1993 година. Трафигура се наметнува и како најголемиот приватен трговец со метали во светот и втор по големина трговец со нафта, која опстојува во економиите на 36 земји, со отворени преку 65 канцеларии.

Компанијата Еуромакс Ресоурцес во Македонија е фокусирана на изградба и функционирање на проектот за рудник за бакар во Иловица. Компанијата „Еуромакс ресоурсис“ лани предупреди на арбитража за рудникот за бакар и злато „Иловица – Штука“, доколку Владата не дозволи спојување на концесиите „Иловица 6“ и „Иловица 11“.

На прес-конференција, на која присуствуваа претседавачот на Бордот на директори и главен извршен директор на „Еуромакс ресоурсис“, Тимоти Морган – Вин и правниот застапник на компанијата, адвокатот Габриел Лански, беше посочено дека „третманот на проектот од страна на властите е скандалозен и затоа компанијата издава последно предупредување пред арбитража“.

Тие посочија дека проектот е заробен во мрежа од правни и административни пречки, затоа што, според нив, Владата носи произволни одлуки и постојано го попречува напредокот.
Од „Еуромакс ресоурсис“ ги повикуават надлежните, како што велат, да ги исполнат своите законски обврски и да го почитуваат владеењето на правото.

Во декември 2023 година компанијата упати писмо до Министерството за животна средина и просторно планирање во кое побараа надлежните да го разгледаат и да одговорат на барањето за спојувањето на концесиите „Иловица 6“ и „Иловица 11“. Во писмото тие најавија дека во рудникот „Иловица – Штука“ нема да се користи цијанид ниту било каква цијанидна супстанца во постапката за експлоатација, дека планираат да направат суво јаловиште за одложување на јаловината со најсовремени технологии кое нема да ги загрозува подземните води, како и дека ќе направат нов водоводен систем за локалното население и нов цевковод од акумулацијата „Турија“ за да немаат проблем со водоснабдувањето во топлите денови.

На протестите против овој проект, пак, што се одржуваа во Струмица, „Иловица“ беше наречен „рудникот на смртта“.