Шпионски балони: Што се тие и зошто сѐ уште се употребуваат?

Во четвртокот, Пентагон соопшти дека следи кинески шпионски балон кој летал низ САД. Тие можеби ја немаат истата ингтрига како камера во копче, но шпионските балони се користат со векови – и, велат експертите, нивната употреба веројатно ќе се зголеми во иднина.

Што се случи над САД во петокот?

Осомничениот кинески шпионски балон лета над Соединетите Држави веќе неколку дена, соопштија американски официјални лица, пред планираното патување во Пекинг на американскиот државен секретар Антони Блинкен.

Борбените авиони беа подготвени, но воените лидери го советуваа претседателот Џо Бајден да не биде соборен балонот поради страв дека остатоците може да претставуваат закана за безбедноста. Бајден го прифатил советот, изјавија американските власти.

Што се шпионски балони?

Современ шпионски балон е дел од опрема за шпионирање, на пример камера, сместена под балон што лебди над дадена област, носена од струи на ветер. Опремата прикачена на балоните може да вклучува радар и да биде на соларна енергија.

Балоните вообичаено оперираат на 24.000 метри – 37.000 метри, многу над местото каде што лета комерцијалниот воздушен сообраќај – авиокомпанијата речиси никогаш не летаат повисоко од 12.000 метри.

Зошто да користите шпионски балони наместо сателити?

„Последните неколку децении, сателитите беа непристојни. Сателитите беа одговорот“, вели Џон Блаксланд, професор по меѓународна безбедност и разузнавачки студии на Австралискиот национален универзитет и автор на книгата „Откривање тајни“. Но, сега кога се измислуваат ласери или кинетичко оружје за да таргетираат сателити, повторно се зголемува интересот за балоните. Тие не нудат исто ниво на постојан надзор како сателитите, но се полесни за враќање и многу поевтини за лансирање. За да испратите сателит во вселената, потребен ви е вселенски лансер – парче опрема што обично чини стотици милиони долари.

Балоните, исто така, можат да скенираат повеќе територија од помала надморска височина и да поминуваат повеќе време на одредена област бидејќи се движат побавно од сателитите, според извештајот од 2009 година до Колеџот за воздушна команда и штаб на американските воздухопловни сили.

Кога првпат биле користени?

Французите се првите регистрирани корисници на извидувачки балони, иницирани во битката кај Флеурус против австриските и холандските трупи во 1794 година, за време на француските револуционерни војни. Тие биле користени и во 1860-тите, за време на американската граѓанска војна, кога војниците на Унијата со балони на топол воздух, двогледи на готовс, се обидувале да соберат информации за активноста на Конфедерацијата подалеку. Тие испраќаа сигнали назад преку морзеовиод код или „парче хартија врзано за камен“, вели Блаксленд.

САД ја оживеаја идејата во последниве години, но имаат тенденција да користат балони само на територијата на САД.

„Кога одите преку од вас се бара да побарате дозвола“, вели Блаксленд. „Или ако сакате да го направите тоа [без дозвола], тогаш очекувајте дека нема да биде добро прифатено“.

Самиот Пентагон во својата кратка изјава во петокот рече дека: „Примери на ваков вид на активност на балони се забележани и претходно во текот на изминатите неколку години“.

Крег Синглтон, експерт за Кина од Фондацијата за одбрана на демократиите, изјави за Ројтерс дека таквите балони биле широко користени од САД и Советскиот Сојуз за време на студената војна и биле метод за собирање разузнавачки информации со ниска цена.

Зошто Кина го прави ова?

Блаксленд смета дека е малку веројатно Кинезите да не очекувале да бидат фатени: да бидат фатени веројатно целта, размислувајќи на два исхода. Првата причина зошто балонот беше лансиран, тој верува, беше да ги посрамоти САД, и уште подобро ако на патот собере некои разузнавачки информации.

„Тешко е да се замисли како можеле да помислат дека тоа нема да биде откриен. Американскиот воздушен простор е толку внимателно проучен од американските власти за цивилна авијација, од американските воздухопловни сили, американските вселенски сили, метеоролошките мрежи – тоа е екстремно проверен воздушен простор“, вели тој.

Втората причина е да се информираат САД за фактот дека Кина тајно одржува чекор со својата технологија и ја реплицира.

„Кинеските безбедносни агенции се маестрални во однесувањето на копирање. Тие се многу, многу добри во утврдувањето што е технологија и потоа бараат да ја реплицираат“, вели Блаксленд.

Тоа е случај на „сè што можете да направите, можеме да направиме подобро“ и е „само врвот на ледениот брег“, вели Блаксленд. Кинеското шпионирање се случува „на индустриско ниво“, при што се собираат мали делови од разузнавањето и се пренесуваат на безброј начини. Заедно, тие формираат детални слики.

Безбедносниот аналитичар од Сингапур, Александар Нил, изјави за Ројтерс дека иако балонот најверојатно ќе даде нов иритирачки фактор за кинеско-американските врски, тој веројатно има ограничена разузнавачка вредност во споредба со другите елементи што ги има на располагање кинеската модернизирачка војска.

Што можеме да очекуваме во иднина?

„Нема ограничување за тоа каква технологија можете да ја залепите на дното на балонот“, вели Блаксленд.

„Целата поента е повисоко. Стратезите и воените активисти зборуваат за доминација на повисоките места. И во денешно време, тоа е вселената. Со оглед на тоа што просторот сега е толку пренатрупан и оспоруван, а сега е толку ранлив, тој под-вселенски домен, горниот атмосферски домен, разви сосема нова корисност и важност за меѓународното надгледување и шпионажа за кои мислевме дека е усвоена и очигледно е вратена, централна сцена“, вели тој. (Гардијан)