Шпанија:  Санчез на пат да остане премиер по контроверзната амнестија на каталонските сепаратисти

Вршителот на должноста премиер на Шпанија, Педро Санчез, е на прагот да обезбеди уште еден мандат откако неговата Социјалистичка партија ја доби поддршката од каталонските сепаратисти нудејќи длабоко контроверзна амнестија за оние кои учествуваа во незаконскиот и неуспешен обид за регионална независност пред шест години.

Договорот меѓу шпанската Социјалистичка работничка партија (PSOE) и централно-десничарските Жунтс (Заедно) доаѓа по една недела напнати преговори и во услови на широко распространета загриженост за амнестијата, што доведе до улични протести, остри предупредувања од конзервативните судии и прашања од Брисел.

Говорејќи набргу по објавувањето на договорот, организациониот секретар на ПСОЕ, Сантос Сердан, рече дека преговорите дале „историска можност за решавање на конфликтот што може – и треба – да се реши само политички“. Тој рече дека предложениот нацрт-закон за амнестија сега ќе биде ставен пред парламентот, додавајќи дека новата влада предводена од социјалистите ќе понуди прогресивна алтернатива на сојузот меѓу конзервативната Народна партија (ПП) и екстремно десничарската партија Вокс.

„Нашата цел е да го отвориме патот за законодавниот дом што ќе ни овозможи да напредуваме и да изградиме отворено и модерно општество и подобра земја“, рече Сердан. „[Ние сакаме] да ги консолидираме придобивките што ги постигнавме и да не дозволиме минатото да ја одредува иднината“.

ПП го отфрли договорот како „срамен и понижувачки договор“ и рече дека тој покажува должината до каде Санчез бил подготвен да оди за да остане на власт.

Договорот следи по неколкумесечна неизвесност предизвикана од неубедливите предвремени општи избори во јули, на кои ПП тесно ја победи ПСОЕ. Но, ПП не успеа да ја собере потребната поддршка за формирање влада со Вокс, оставајќи го патот отворен за ПСОЕ и нејзините сојузници во левичарскиот сојуз Сумар.

Меѓутоа, за да ја собере потребната парламентарна поддршка, Санчез беше принуден да се потпре на поддршката на помалите партии, вклучително и двете главни каталонски партии за независност, Каталонската републиканска левица (ЕРК) и Жунтс.

Двете каталонски партии ја условуваа својата поддршка со амнестија за сите оние кои учествуваа во обидот за независност – вклучувајќи го и лидерот на Жунтс, поранешниот каталонски регионален претседател Карлес Пуџдемон, кој побегна во Брисел за да избегне апсење за организатор на обидот за отцепување.

Иако Санчез сега ја има поддршката и од ЕРК и од Жунтс – што значи дека ќе може да се обиде да бара гласање веднаш следната недела – предложениот закон за амнестија ја разбесни шпанската десница и налути многу традиционални социјалистички гласачи.

Анкетата во средината на септември покажа дека 70 отсто од Шпанците се против амнестија, а околу 200.000 луѓе учествуваа на три големи, неодамнешни собири против мерката организирани од ПП и Вокс.

Напорите за затворање на договорот со Жунтс претрпеа неуспех во понеделникот, откако судијата на највисокиот кривичен суд во Шпанија, Audiencia Nacional, објави дека Пуџдемон и другите сепаратисти се под истрага како дел од истрагата за дејствијата за платформата за независност.

Судијата обвини дека Пуџдемон имал водечка улога во платформата чии дејствија – како што се затворање патишта и блокада на аеродромот во Барселона во октомври 2019 година – „на прелиминарен начин може да се класифицираат како тероризам“. Какви било можни обвиненија за тероризам нема да бидат опфатени со амнестијата.

Во ставот од договорот потпишан од ПСОЕ и Жунтс се вели дека предложениот закон за амнестија треба да ги земе предвид случаите што вклучуваат „правна состојба“ и „јудикализација на политиката“. Исто така, се вели дека законот треба да ги опфати сите оние кои се соочуваат со судски дејствија во врска со симболичниот референдум за независност во 2014 година и едностраниот, незаконски, организиран три години подоцна.

Во средата, еврокомесарот за правда, Дидие Рејнерс, ѝ пиша на шпанската влада барајќи повеќе детали за предложениот закон за амнестија, додавајќи дека прашањето предизвикало „сериозна загриженост“ и станало „прашање од значителна важност во јавната дебата“.

Во љубезен, но остар одговор, актуелната влада истакна дека шпанскиот устав не дозволува привремените администрации да го изнесат законодавството пред парламентот. Секое такво законодавство, се додава, ќе биде предложено од политичките партии. Сепак, понуди да ѝ даде повеќе детали на Комисијата дали и кога ќе биде поднесен предлог-законот за амнестија.

Во понеделникот вечерта, Генералниот судски совет во кој доминираат конзервативците, телото што ги назначува врвните судии, предупреди дека спорната амнестија може да доведе до „деградација, ако не и укинување на владеењето на правото во Шпанија“.

Нивното предупредување дојде неколку дена откако Професионалното здружение на судии – конзервативна група што ги застапува повеќето судии во земјата – тврдеше дека потегот е „почеток на крајот на демократијата“ што ќе го „уништи владеењето на правото“. (Гардијан)