Седум шефови на дипломатии на ЕУ побараа промена на одлучувањето во надворешната политика

Време е повеќе да се спроведува мнозинско одлучување во надворешната политика на ЕУ, а не да се робува на одлучувањето со косензус. Онаму каде што е тоа можно и што ќе ја зајакне улогата на ЕУ на глобален план. Тоа го порачаа седум министри за надворешни работи на земји-членки на ЕУ во заедничка колумна објавена во неколку европски медиуми. Тие седум министри се: Аналена Бербок од Германија, Хаџа Лабиб од Белгија, Жан Аселборн од Луксембург, Вопке Хекстра од Холандија, Богдан Ауреску од Романија, Тања Фајон од Словенија и Хозе Мануел Буено од Шпанија.

Во нивниот текст тие предлагаат повеќе да се применува одредбата „конструктивна воздржаност“. Во обраќањето тие ги наведуваат начините на функционирањето на одлуките за надворешните прашања. Еве го тој текст во целост:

„Соочени со руската агресивна војна против Украина, Европската унија ја докажа својата способност да дејствува. Тоа го направи со тоа што застана до Украина дипломатски, финансиски и воено; со намалување на нејзината енергетска зависност од Русија; и нудејќи им на Украина, како и на Република Молдавија, јасна перспектива за членство во ЕУ.

Додека гледаме кон иднината, оваа способност за преземање брза и решителна акција ќе остане клучна за улогата на ЕУ како надворешнополитички актер подготвен да ги поддржува вредностите и интересите на своите граѓани во сè понеизвесна глобална арена.

Ни треба ЕУ која дава цврсти, опипливи резултати. Како што покажаа неодамнешните случувања, ние исто така треба да го подобриме нашиот капацитет за реализација во време на криза – сега повеќе од кога било. И како што ЕУ се проширува, успешната европска интеграција бара нејзините институции да функционираат ефективно.

Меѓутоа, во минатото, таквата брза и решителна акција на ЕУ не беше секогаш дадена. Огромното мнозинство на одлуки во надворешната политика на ЕУ бараат едногласност – што, во некои случаи, може да ја забави нашата способност да дејствуваме. И покрај овие правила успеавме да договориме 10 пакети санкции против Русија како одговор на нејзината агресивна војна против суверена држава.

Ова е причината зошто ние се залагаме за поголема употреба на гласањето со квалификувано мнозинство (КМВ) во Заедничката надворешна и безбедносна политика (ЦФСП) на ЕУ, како што е моментално утврдено во Договорот за Европската унија (ТЕУ).

Сакаме да ги надминеме старите линии на поделба меѓу оние кои се за повеќе мнозинско одлучување и оние кои се против тоа. Ние не се залагаме за промени на договорите, ниту предвидуваме извлечена академска дебата. Додека дискусијата за поефикасна ЦФСП е дел од пошироката дебата за КМВ во други области на политиката, она што во моментов го предлагаме е прагматичен пристап – кој се фокусира само на прашањата за надворешната и безбедносната политика на ЕУ и користи одредби веќе вградени во ТЕУ во пофлексибилен начин што може да работи за секого.

Прво, предлагаме поголема употреба на ‘конструктивно воздржани’ како што е наведено во член 31 (1) на ТЕУ. Земјите-членки веќе почнаа да ја користат оваа едноставна, но многу ефикасна опција, која сè уште дозволува донесување на одлуката – имено, со тоа што нема да се спротивстават на неа, а со тоа и да не ги запрат другите 26 членки да продолжат напред.

Видовме колку ефективни може да бидат ‘конструктивно воздржаните’ минатиот октомври, кога Советот за надворешни работи гласаше за новата мисија за обука на ЕУ за украинската војска. Сакаме да го надградиме овој тренд што се појавува – и се обврзуваме систематски да ги испитаме нашите сопствени позиции со цел да се префрлиме од гласање против на конструктивно воздржување.

Второ, ние предлагаме КМВ да се стави на практичен тест. Одредени области на надворешната политика на ЕУ веќе дозволуваат донесување одлуки со квалификувано мнозинство, врз основа на член 31 (2) ТЕУ. Ако, на пример, Советот едногласно одлучи да формира цивилна мисија на ЕУ, за оперативните услови на таа мисија тогаш може да одлучува ТМВ. Слично би можеле да примениме КМВ кога одлучуваме врз основа на заедничките позиции на ЕУ на меѓународните форуми за човекови права.

Дополнително, предлагаме да се приспособи начинот на кој ги носиме одлуките во области кои не бараат формално гласање, но сепак консензусот се применува во пракса. Кога високиот претставник дава јавна изјава во име на ЕУ, на пример, текстот може да се договори со одлука за спроведување на Советот со квалификувано мнозинство, во согласност со член 31 (2) ТЕУ. Ова ќе го забрза начинот на кој комуницираме и ќе го направи нашиот европски глас посилен.

Преку клаузулата минлива во член 31 (3) ТЕУ, Советот веќе може да одлучи – едногласно – да донесува одлуки со квалификувано мнозинство стандардна процедура во одредени области на надворешната политика. Предлагаме да се истражи овој „мост“ и во добро дефинирани области во рамките на ЗНБП.

Разбираме дека некои партнери во ЕУ се загрижени за користење на КМВ во

За нас, барањето консензус е, и ќе остане, во срцето на нашата европска ДНК, бидејќи гледањето на светот од различни агли и отвореноста за конструктивен компромис е предност. Така, ќе дадеме сѐ од себе за да ги прилагодиме грижите на сите земји-членки на ЕУ, за да обезбедиме усвојување на најдобри можни одлуки за нашите колективни интереси. Ќе работиме на понатамошно зајакнување на соработката во духот на взаемна доверба во ЕУ.

Очигледно, земјите-членки можат да ја повикаат итна сопирачка предвидена во член 31 (2) од ТЕУ од витални и наведени причини на националната политика. Покрај тоа, ќе работиме на механизам за ‘безбедносна мрежа’, покрај постојната итна сопирачка, која ќе се обиде да обезбеди дека виталните национални интереси ќе продолжат да се почитуваат во областите на ЗНБП каде што мнозинското гласање се проширува преку минувачот. И ќе побараме совет од независни експерти за да ги изнесеме идеите за ова и за други прашања.

Во овие тешки времиња, ние се залагаме за ЕУ која е способен, ефективен и одлучувачки актер, кој ги штити слободата, безбедноста и просперитетот на своите граѓани. ЕУ секогаш успевала да оди напред во предизвикувачки моменти. Сега, уште еднаш, време е да се дејствува“.