Сана Марин претрпе пораз на изборите во Финска

Премиерката на Финска, Сана Марин, ја загуби битката да остане на власт откако нејзината централно-левичарска Социјалдемократска партија (СДП) беше тесно победена и го освои третото место на изборите зад нејзините конзервативни и екстремно десничарски ривали.

Резултатите од изборите се неверојатно тесни – со сите пребројани гласови во неделата, десничарската партија Национална коалиција (НЦП) освои 20,8 отсто од гласовите, а популистичката Партија Финците освои 20,1 отсто. СДП на Марин освои 19,9 отсто од гласовите. Одѕивот на гласачите беше 71,9%.

Марин им честиташе на победниците на изборите за време на нејзиниот говор во кој го призна поразот, но го поздрави подобрувањето на уделот на гласовите на нејзината партија и зголемениот број пратенициза три. „Тоа е навистина добро достигнување, иако денеска не завршив прва“, им рече таа на поддржувачите во Хелсинки.

„Демократијата проговори, финскиот народ го даде својот глас, а славењето на демократијата е секогаш прекрасна работа“, додаде таа. „Имаме добра причина да бидеме среќни поради овој резултат.

Водачот на НЦП, Петри Орпо, изјави за јавниот радиодифузер Yle дека резултатот е „голема победа … силен мандат за нашите политики“, додавајќи дека неговата партија ќе ги води коалициските разговори. Водачот на Финците, Риика Пура, го нарече „одличен резултат“.

Орпо, 53-годишен поранешен министер за финансии, рече дека солидарноста на нордиската земја со Киев ќе остане силна за време на неговиот мандат.

„Прво до Украина: ние стоиме покрај вас, со вас“, рече Орпо за Асошиетед прес на победничкиот настан на НЦП. „Не можеме да ја прифатиме оваа страшна војна. И ќе направиме се што е потребно за да ѝ помогнеме на Украина, на украинскиот народ затоа што тие се борат за нас. Ова е јасно.

И пораката до [рускиот претседател Владимир] Путин е: оди си од Украина затоа што ќе изгубиш“, рече Орпо.

Финска, која дели долга граница со Русија, ги отстрани последните пречки за да стане членка на НАТО претходно оваа недела, бидејќи членките на алијансата Турција и Унгарија ја одобрија кандидатурата за членство на земјата.

Марин (37) стана најмладиот премиер на светот кога го презеде раководството на СДП – и финската премиерка – во 2019 година и успешно ја водеше земјата низ пандемијата на ковид и до членството во НАТО.

Решеноста на Марин да ужива во социјалниот живот, исто така, стана дел од насловните страници, при што обожувачите ја поздравија како ѕвезда во подем на левиот центар и модел на новата генерација млади жени лидери. Критичарите велат дека нејзиното однесување на моменти било несоодветно за нејзината функција.

Нејзината лична популарност остана висока, но со прогнозата за рецесија и зголемувањето на инфлацијата, обвинувањата на опозициските лидери за прекумерно задолжување на владата и надуена јавна потрошувачка – заедно со нивните ветувања дека ќе наметнат строги кратења, особено на буџетите за социјална помош – имаа одраз дома.

Марин рече дека пораснала во „многу сиромашно“ домаќинство за време на нејзиното детство, а пред да наполни 20 години работела во стоковна куќа за да се издржува пред да го искористи бесплатното образование во Финска за да магистрира административни студии. Марин има петгодишна ќерка со партнерот Маркус Раиконен, со кој се омажи во 2020 година додека беше на функцијата.

Во Финска, најголемата партија традиционално го добива првата можност за формирање коалиција за да осигура мнозинство, што значи дека четиригодишниот мандат на Марин како премиер заврши – дури и ако СДП сè уште може да биде дел од новата коалиција.

НЦП освои 48 места во 200-члениот парламент на нордиската земја, 10 повеќе отколку во собранието во заминување, додека Партијата Финците зеде 46 – што претставува зголемување за седум пратеници – и СДП 43, што претставува подобрување за три.

Орпо вети дека ќе ги намали трошоците за невработеност и бенефиции за домување, додека Пура – чија Партија на Финците беше дел од коалициската влада од 2015 до 2017 година – рече дека нејзин приоритет е да ја намали имиграцијата надвор од ЕУ, ветувајќи дека исто така ќе се фокусира на климата, криминалот и енергетските политики доколку е дел од новата коалиција.

„Имам доверба во финската традиција на преговарање со сите партии и обид да се најде најдобрата можна мнозинска влада за Финска“, рече Орпо за АП.

„И знаете што е важно за нас? Тоа е дека ние сме активна членка на Европската унија. Ние го градиме НАТО-Финска и ја поправаме нашата економија. Го поттикнуваме нашиот економски раст и отвораме нови работни места. Ова се клучните, главни, важни прашања што треба да ги запишеме во владината програма“.

Водачот на НЦП, кој рече дека партијата не ја исклучува можноста за соработка со никого, сега се очекува да почне да преговара за формираат нова коалициска влада од понеделник, процес кој најверојатно ќе потрае неколку недели.

Тој би можел да се обиде да состави десничарска „сино-црна“ коалиција со Финците и една или повеќе помали партии, но исто така може да одлучи да оствари вкрстена „сино-црвена“ алијанса со СДП и нејзините сојузници, што е исход аналитичарите сметаат дека можеби е најверојатна, и покрај значајните политички разлики.

Неговата задача е комплицирана од фактот што СДП и два партнери од нејзината сегашна петпартиска коалиција, Зелените и Левиот сојуз, веќе отфрлија каков било сојуз со Финците, кои Марин ги нарече „отворено расистички“ за време на кампањата.

Од двете други, Шведската народна партија – умерена партија која ги претставува Финците кои зборуваат шведски, која не е поврзана со истоимената шведска крајнодесничарска партија – исто така рече дека е „многу мала веројатноста“ да биде партнер со екстремно десничарската партија. (Според агенциите)