Разговори во најголема тајност: Како беше склучен договорот за ослободување на заложниците

ВАШИНГТОН – Преговорите тешко дека одеа без проблеми. Но, на крајот, упорноста се исплатеше.

Пред шест недели, не долго откако Хамас уби повеќе од 1.200 луѓе во Израел и зеде голем број други заложници во ненадеен напад, владата на Катар тивко стапи во контакт со Соединетите Држави за да разговара за тоа како да ги ослободи оние кои беа заробени од милитантна група.

Но, мисијата бараше екстремна чувствителност. Беше толку тајно што американските функционери основаа комуникациска ќелија за директно да стигнат до Хамас, и тие преговори беа строго чувани низ американската влада. Според висок функционер на Белата куќа, само мал број луѓе биле запознаени со разговорите.

Со недели низ ќелијата, која му дозволуваше на тесниот круг на преговарачи редовно да зборуваат без дополнителна бирократија, американските и израелските власти се обидуваа да склучат договор со кој ќе бидат ослободени десетици заложници држени од Хамас. Белата куќа го виде тоа како единствен реален начин да се запре крвавата борба што го опустоши регионот повеќе од шест недели.

САД континуирано го притискаа Хамас, а Катар и Египет делуваа како критични посредници. За цело време, претседателот Џо Бајден и други високи американски функционери ги уверуваа вознемирените членови на семејствата на заложниците преку емотивни зум средби контакти и лични средби дека прават сѐ што можат за да обезбедат ослободување на нивните најблиски.

Американскиот претседател сè уште работеше на договорот за заложниците дури и доцна во средата во телефонски разговори со израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху и други светски лидери, нагласувајќи ја важноста од преминување од договор кон вистинско ослободување. Бајден вети дека нема да попушти додека не бидат ослободени сите американски заложници во Газа.

И имаше последен застој во договорот што очигледно го постигнаа двете страни. Разговорите продолжија, а ниту еден заложник не требаше да биде ослободен пред петок.

Бајден рече дека Белата куќа работи неуморно за да обезбеди ослободување на заложниците уште од „најраните моменти на бруталниот напад на Хамас“.

Овој извештај за тоа како се склопил договорот за заложниците го опишаа високиот функционер на Белата куќа и двајца египетски функционери на кои им беше дадена анонимност да разговараат за чувствителните преговори, како и објави во израелските медиуми.

Ќелијата за комуникација со Хамас беше формирана од Брет Мекгурк, координатор на Советот за национална безбедност за Блискиот Исток и Џошуа Гелцер, правен советник на Советот за национална безбедност. Мекгурк секое утро зборуваше со Мохамед бин Абдулрахман бин Џасим Ал Тани, катарскиот премиер, додека Џејк Саливан, советникот за национална безбедност на Белата куќа, секојдневно комуницираше со неговите израелски колеги, при што Бајден беше информиран во текот на целиот период. Критичен придонес беше и оној на директорот на ЦИА, Бил Барнс, кој разговараше со Давид Барнеа, директорот на Мосад, израелската разузнавачка агенција.

Конечниот договор што се појави оваа недела – за време на четиридневниот прекин на огнот, Хамас ќе ослободи 50 заложници во замена за 150 палестински затвореници кои ги држеше Израел – беше договор што еволуираше преку неколкунеделни преговори.

Еден од најраните предлози беше изнесен на 12 октомври, пет дена по првичниот напад на Хамас и бараше ослободување на сите жени и деца кои ги држат Хамас и другите палестински милитанти во Газа, во замена за ослободување на сите Палестинки во израелските затвори, според египетските власти.

Израелците го отфрлија тој првичен предлог, но тој „ја отвори вратата за повеќе разговори“, рече еден од египетските официјални лица.

Во повеќекратните разговори кон крајот на октомври помеѓу Бајден и Нетанјаху, израелскиот премиер ја истакна својата црвена линија: Нападите врз Газа ќе престанат само ако има ослободување на заложниците. Бајден имаше свое барање во текот на разговорите: Хуманитарната помош мораше да стигне до Газа, без оглед на договор.

Најпосле, првите двајца американски заложници кои ги држеше Хамас – Натали и Џудит Раанан – беа ослободени. Додека високи функционери за национална безбедност го следеа нивното ослободување од Газа и Бајден лично му телефонираше на таткото на Натали за да му ја каже веста, Белата куќа стана посигурна дека тајната ќелија формирана за разговор со Хамас ќе функционира и ги интензивираше напорите за спасување на повеќе заложници. .

Набргу по ослободувањето на двете жени Раанан – и непосредно пред долгоочекуваната израелска копнена инвазија во Газа – САД беа информирани дека Хамас потпишал договор со кој привремено ќе се запре офанзивата додека жените и децата бидат ослободени.

Но, имаше повеќе прашања, од гледна точка на Израел: Хамас не понуди никаков доказ за животот на ниту еден од заложниците, ниту пак сакаше да каже кој точно бил задржан додека не престанат борбите. Тоа, за Израел, не би било доволно за да се запре копнената инвазија. И САД беа скептични.

Сепак, преговорите продолжија.

Плановите за копнена инвазија на Израел беа ревидирани за да може борбите да бидат прекинати доколку дојде до договор за заложници. Разговорите – со пораки кои преку Доха или Каиро беа пренесени во Газа – навлегоа во многу технички детали, а предлозите летаа напред-назад. САД постојано го притискаа Хамас, со Доха како посредник, да обезбеди идентификациски информации за жените и децата што се задржани. Милитантната група продолжи да одбива.

До 12 ноември, на Бајден веќе му беше доста.

Тој го повика владејачкиот емир на Катар, шеикот Тамим бин Хамад Ал Тани и побара конкретни детали од Хамас. За да се постигне каков било договор, инсистираше Бајден, на САД им требаа јасни идентификации за околу 50-те заложници кои ќе бидат ослободени – возраст, пол, од каде се. Во спротивно, договорот нема да се реализира.

Набргу по тој повик, Хамас ги даде информациите што ги бараа САД. Бајден му се јави на Нетанјаху на 14 ноември и го повика премиерот да го преземе договорот. Нетанјаху се согласи да оди напред. На состаноците со Мекгурк, Нетанјаху ги повика САД да ги притиснат Катарците да ги утврдат конечните услови.

За тоа време, посредниците заменуваа пофункционални нацрти на договор за заложниците. Во едната верзија беше наведен петдневен прекин на огнот и ослободување на некаде помеѓу 200 и 300 палестински жени и деца. Израел инсистираше на дводневен прекин на огнот и ослободување на околу 100 Палестинци кои не се од Хамас.

Но Хамас потоа се повлече. Милитантната група престана да разговара со Катарците и Египќаните, заканувајќи се дека ќе ги напушти разговорите откако израелските одбранбени сили влегоа во болницата Шифа, најголемиот и најдобро опремен медицински центар во Газа за кој Израел инсистира дека Хамас го користи за воени цели.

„Сè требаше да се распадне во оваа фаза“, рече еден од египетските официјални лица. „Хамас беше лут. Сите бевме лути“.

Три дена, Египет, Катар и САД вршеа притисок врз завојуваните страни да постигнат компромис: четиридневен прекин на огнот и тројца палестински затвореници за секој заложник. Египет, исто така, инсистираше на олеснување на израелските ограничувања за протокот на хуманитарна помош. Разговорите продолжија минатиот петок, а во друг разговор со катарскиот емир, Бајден му рече дека тоа е последниот обид во зделката за заложници и дека сега мора да ја затвори.

Следните неколку дена по разговорот помеѓу Бајден и Ал Тани, Мекгурк ги трошеше за најфините точки од договорот за заложници. Официјалните лица, исто така, создадоа начин да се обидат да го наведат Хамас да ослободи повеќе заложници од 50-те веќе договорени. Универзумот на нерешени прашања продолжи да се стеснува до вторник наутро, на 21 ноември, кога Хамас им кажа на катарските власти дека се на бродот.

Во средата, воениот кабинет на Израел го одобри договорот.

„Во последните денови разговарав со нашиот пријател, американскиот претседател Џо Бајден и побарав негова интервенција со цел да го подобриме контурите што ќе ви бидат претставени“, рече Нетанјаху додека се состана неговиот воен кабинет. „Навистина, подобрено е да се вклучат повеќе заложници и по пониска цена. Овие разговори беа продуктивни. Претседателот Бајден се приклучи во напорите и му благодарам за тоа“. (АП)