Политиката на ЕУ и на Трамп за мигрантите не е толку различна

Ако мислите дека миграциските политики на Доналд Трамп се екстремни, погледнете ги оние на ЕУ. Додека антиимигрантските чувства се зголемуваат во Европа, лидерите под закана ги прифаќаат некогашните табу пристапи за нивните граници. ЕУ веќе има илјадници километри физички огради на нејзините надворешни граници – поставеност што далеку го надминува многу рекламираниот, но никогаш незавршен граничен ѕид на Доналд Трамп со Мексико.

 Иако ниту еден европски лидер или бирократ не се закани дека ќе депортира 20 милиони луѓе или ќе ги забрани муслиманите – освен, можеби, омилениот Европјанин на Трамп и унгарски моќник  Виктор Орбан – Европската унија и Трамп се поблиску по прашањето за миграцијата отколку што може да изгледа.Земјите на ЕУ поединечно притискаа за сузбивање на миграцијата по значителниот пораст на поддршката за антиимигрантските партии на различни европски избори оваа година.

Иако тие главно ја избегнуваат расистичката, ксенофобична реторика што Трамп ја користи за да ги опише имигрантите, во студената, тешка светлина на политиката, нивните позиции не се толку различни. На состанокот во Брисел, лидерите на ЕУ со часови разговараа за центрите за обработка на мигранти, за побрзото депортирање и „хибридното војување“ од непријателските сили кои ги користат мигрантите за да ги дестабилизираат земјите на ЕУ.

„Дува нов ветер во Европа“, рече лидерот на холандската антиисламска, антиимиграциска популистичка Партија на слободата Герт Вилдерс во четвртокот во Брисел по состанокот на лидерите на екстремната десница.

Миграцијата е во првите редови за европските политичари од 2015 година, кога повеќе од еден милион мигранти, од кои многумина Сиријци кои бегаа од војна, го пробија патот кон блокот. Во следната деценија, ЕУ се префрли од ставот „ние можеме да го направиме тоа“ на поранешната германска канцеларка Ангела Меркел на обидот целосно да ги избрка новите пристигнувања подалеку од границата на Унијата. Во 2023 година помалку од 300.000 луѓе стигнаа на континентот, а оваа година граничната агенција на ЕУ, Фронтекс, проценува дека околу 160.000 мигранти стигнале до Европа.

Во последниве месеци, речиси десетина европски земји воведоа некаква форма на ограничувања на границите во обид да ги одвратат мигрантите, бегалците и барателите на азил. Полска овој месец објави привремено запирање на обработката на барањата за азил од мигрантите кои пристигнуваат од соседна Белорусија, повикувајќи се на безбедносна закана. Германецот Олаф Шолц воведе гранични контроли ова лето за да ги спречи мигрантите без документи да преминат во Германија, откако Сириец избоде единаесет лица, убивајќи тројца. Шест други земји, меѓу кои Италија, Франција и Австрија, воведоа гранични проверки.

Некои аналитичари велат дека ако Трамп се врати во Белата куќа, тоа ќе им даде повеќе ветер во едрата на оние кои се совпаѓаат и ги отсликуваат амбициите на неговата администрација за миграцијата.

„Секако, многу земји-членки кои се залагаат за рестриктивен пристап кон миграцијата ќе ги следат американските избори многу внимателно. Ова ќе им даде на земјите од ЕУ кои вршат притисок за повеќе ограничувања дополнителни можности за договарање и да притискаат за  нивните преференции  во САД и во ЕУ“, рече Алберто-Хорст Нидхард, шеф на европската миграција и различност во Центарот за европска политика.

Враќања и депортации

Нејасната терминологија околу „центрите за враќање“ и „центрите за обработка“ ја отсликува „Програмата за заштита од мигрантите“ на Трамп. Иницијативата, колоквијално позната како „Остани во Мексико“, стапи на сила во 2019 година и принуди десетици илјади немексикански мигранти да се вратат преку границата на САД кон Мексико за да ги чекаат одлуките за миграција таму.

Во писмото до лидерите оваа недела, Урсула фон дер Лајен, шеф на извршната власт на ЕУ, ја поддржа идејата за, како што ги нарече, „центри за враќање“, згради за задржување мигранти во земји кои не се членки на ЕУ. Премиерот на Шпанија, релативно осамен глас по ова прашање, во четвртокот ја отфрли идејата по состанокот на лидерите на ЕУ.

Италијанскиот премиер Џорџија Мелони отвори „центри за процесирање“ во Албанија каде што ќе се превезуваат луѓето што се упатуваат кон Италија – повторувајќи ја политиката на Австралија за испраќање баратели на азил во Папуа Нова Гвинеја за да се обработат нивните барања.

Во меѓувреме, Франција се залага за промена на правото на ЕУ за да се олесни депортацијата во трети земји. И ЕУ веќе има илјадници километри физичко оградување на нејзините надворешни граници – поставеност што далеку го надминува загрозениот, но неуспешен граничен ѕид на Трамп со Мексико.Некои експерти тврдат дека мејнстримирањето на тврдокорната реторика води кон промени во политиката што ја фаворизираат европската десница.

„Ако понекогаш ги слушате Орбан и Мелони и другите како француската екстремно десничарска лидерка Марин Ле Пен во текот на годините, реториката е исто толку остра и подеднакво жестока како она што го слушаме од политичарите како Трамп во САД“, рече Џудит Сандерленд, придружна директорка за Европа и Централна Азија во Хјуман рајтс воч.

„Имаат намера да звучи како да е легално, како да е во согласност со меѓународното право“.

Промените на политиката имаат слични цели како оние на Трамп и неговиот потпретседател, Џеј-Ди Венс: Намалување на бројот на новопристигнати и испраќање на луѓето назад во нивните земји на потекло, дури и ако тие места се потенцијално нестабилни или небезбедни.

„Мораме да признаеме дека сегашните решенија не функционираат“, рече еден дипломат на ЕУ на кој му беше дадена анонимност за да зборува искрено за разговорот. Тоа е нешто за што Трамп и многу лидери на ЕУ би се согласиле.

Главната разлика е во стилот и тонот. За Трамп, кој вети дека ќе депортира меѓу 15 и 20 милиони луѓе од САД доколку биде реизбран во ноември, користењето на зборот „депортација“ е знак на чест.

„За време на администрацијата на Трамп, ако влеговте незаконски, веднаш бевте апсени и депортирани“, извика републиканскиот кандидат за претседател на митинг во јули. „Затоа, за да го заштитиме нашето семејство, републиканската платформа ветува дека ќе ја започне најголемата операција за депортација во историјата на нашата земја“.

За европските лидери и официјални лица, сепак, зборот „д“ (кој е поврзан, за многумина во Европа, со нацистичките депортации во логорите на смртта за време на Втората светска војна) е речиси табу. Официјалните претставници на блокот горливо зборуваат за „враќања“ или „центри за враќање“ за да ги опишат затворените кампови или центри за притвор што ги поставиле надвор од ЕУ.

И кога станува збор за опишување како мигрантите стигнуваат до нејзините граници, лидерите на ЕУ имаат тенденција повторно да газат внимателно.Додека Трамп не се двоуми да ги оквалификува некои мигранти како „нелегални“ и да ја осуди „нелегалната имиграција“, во ЕУ миграцијата што не доаѓа преку аеродроми или други официјални рути е официјално опишана како „нерегуларна“. Унгарскиот премиер Виктор Орбан е единствениот лидер на ЕУ кој го отфрли трендот, отстранувајќи ги европските убавини и целосно прифаќајќи ја реториката во стилот на Трамп и директното злоставување на мигрантите со неговиот десничарски националистички став. Тој овој месец вети дека ќе ги превезе мигрантите со автобуси до Брисел, копирање на сличен завет на гувернерот на Флорида Рон Де Сантис, кој испрати мигранти од  неговата држава во Мартас Вињард, луксузно место за одмор во Масачусетс.

„Веќе подолго време бев длабоко во крвотокот на дебатата за миграцијата“, рече Орбан неодамна на прес-конференција во Брисел, канализирајќи го Трамп.

Но, не е сè без пречки за тие шето се тврдоглави за мигрантите во Европа – некои лидери се соочуваат со неуспеси во реално време. Оваа недела, Мелони ја прогласи миграциската политика на Италија „модел за Европа“. Но, во четвртокот, додека таа се собра со другите европски лидери во Брисел, нејзините офшор центри за притвор во Албанија се соочија со својата прва пречка. Четири од 16-те мигранти испратени во Албанија веќе се качени на брод за  назад во Италија затоа што биле деца или се сметале за ранливи (само возрасни мажи кои не се сметаат за ранливи можат да бидат однесени во Албанија по проверка на море според сопствените правила на Италија) . Опозициските групи и невладините организации веднаш го нарекоа проектот неуспешен.

„Тоа ќе има многу реални последици врз луѓето ширум светот, потенцијално, бидејќи другите земји гледаат што им прави ЕУ и велат, добро, знаете, зошто да ги гарантираме правата на луѓето?“- изјави Сандерленд од Хјуман рајтс воч.

Поголемата загриженост, за некои критичари, е дека острата реторика и мерките за миграцијата ќе ја отворат вратата за други политики.

„Миграцијата навистина стана тројански коњ за конзервативните сили за потоа да поттикнат агенда што оди подалеку од миграцијата“, рече Нидхард од Европскиот политички центар. (Политико)