Планот „А“ на Коста за ветото пропадна, има ли план „Б“?

Претседателите на Европската комисија и Европскиот совет имаат едно заедничко – нивните идеи не се реализираат. Претседателите и премиерите го искористија самитот на ЕУ за да инсистираат дека нешто мора да се преземе во врска со руската агресија, но без навистина да се постигне голем консензус за тоа што точно треба да биде.

Предлозите и на шефицата на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, и на Антонио Коста, претседател на Европскиот совет, наидоа на силен отпор: предлозите на фон дер Лајен од најголемите и најмоќните земји на ЕУ како Германија, Франција и Италија, кои се природно претпазливи во врска со претерувањето на Комисијата; предлозите на Коста од Унгарија. Пораката беше дека, кога станува збор за овие прашања, 27-те земји на блокот сè уште ги влечат конците.

Фон дер Лајен, која сè повеќе е лицето на ЕУ – барем што се однесува до Доналд Трамп – се залагаше да добие поддршка во Копенхаген за воспоставување „ѕид од беспилотни летала“ што ќе открива и соборува беспилотни летала што летаат преку источниот дел на Европа. Но, концептот како таков беше отфрлен од најголемите земји.

„Претпазлив сум“, рече францускиот претседател Емануел Макрон, додавајќи „работите [треба да бидат] малку пософистицирани“. Германскиот канцелар Фридрих Мерц го изрази своето противење во салата на самитот, исто така. Се очекува идејата против беспилотни летала да се претвори во нешто друго, многу веројатно со различно име.

Претседателот на Европскиот совет, Антонио Коста, сакаше да го искористи самитот за да се заложи за договор за укинување на потребата сите членки да дадат согласност за пристапување на нови земји во ЕУ. Идејата беше да се олесни пристапувањето на Украина и Молдавија, прескокнувајќи ги земјите како Унгарија кои сакаат да го спречат тоа да се случи.

Но, ниту тоа не се случи. Во салата на самитот, унгарскиот премиер Виктор Орбан ја отфрли идејата, според тројца дипломати запознаени со дискусиите во Копенхаген. Очекувањата не се  дека многу ќе се променат правилата за гласање во скоро време, рекоа тие.

Лидерите одлучија дека треба да продолжат со работа за да најдат начин да ги искористат руските средства во вредност од 140 милијарди евра замрзнати во Европа по инвазијата на Москва во 2022 година за финансирање на Украина. Тие, исто така, ја повторија својата решеност да најдат начин да се справат со руските упади со беспилотни летала во европскиот воздушен простор – но за ниту една од тие идеи не најдоа конкретни решенија.

Една од причините зошто двајцата претседатели сакаа да направат расцеп беше затоа што се борат за релевантност и да истакнат дека тие, лично, прават сè што можат за да ѝ помогнат на Украина, според тројцата дипломати.

Иако фон дер Лајен даде многу предлози за зајакнување на одбраната на ЕУ, ова останува клучен дел од индивидуалните овластувања на националните влади. Најголемите земји на блокот не сакаат Комисијата да им ги одземе овластувањата. Помалите земји се пооптимистични, особено оние на Истокот, бидејќи се чувствуваат поранливи на руската закана.

Двајца дипломати рекоа дека Коста сакал да покаже дека и тој може да игра лидерска улога. Досега тој играше главно споредна улога, оставајќи ја фон дер Лајен да ужива во центарот на вниманието. Како лидер на централно-левичарската партија кој претседава со група лидери, од кои повеќето се централно-десничарски, тоа значеше дека Коста мораше да ги избере своите битки. Сепак, на официјалните лица сè уште не им беше јасно зошто прашањето за проширување е рид на кој сакаше да умре, со оглед на малите шанси за успех. Сè уште постои веројатност дека има план Б, рече еден функционер запознат со дискусиите во ЕУ.

Функционерите ги отфрлија критиките дека фон дер Лајен и Коста се залагаат за лошо замислени предлози. „Тоа едноставно се нарекува лидерство“, рече друг функционер на ЕУ, имплицирајќи дека идеите се изнесуваат и постепено се туркаат и еволуираат пред да станат реалност.