„Од Бога инспириран“ кич или бугарски „културен“ инцидент во Рим

Местото е црквата Сан Клементе, градот е Рим, главните актери – министерот за култура Маријан Бачев и уметницата Милена Велчева. Скандалот – изложбата „Прегратка на мирот“, која шарениот мајчин говор во онлајн просторот ја дефинира како „кич“, „идиотизам“ и „културно-религиозни грчеви“. Резултатот: „Буквално ги вознемиривме умовите на оние во Рим со нивниот глупав Леонардо/„меонардо“ и Рафаел/„мафаел“.

„Она што го видов е вознемирувачко. Делата изгледаат многу аматерски. Поставувањето на гробот на Свети Константин Кирил Филозоф е ужасно“, коментираше професорот Велислав Минеков – предавач на Националната академија на уметностите и поранешен министер за култура – ​​за Медиапул за изложбата.

Според Слава Јанакиева, изложбата е израз на „новата партиска линија“, која е „патриотско-православна“, а авторот е „заштитен уметник“.

„Ова е шлаканица во лицето на публиката: Што нè интересира што гледате дека сме безвредни. Ние ја држиме власта и ќе правиме што сакаме!“, смета Јанакиева.

Православен свештеник облечен во деловно одело и со крпа на рамото (икона), го фаќа закокорениот папа кој, судејќи според зелените точки на неговото лице, или умира или во секој момент ќе поврати врз свештеникот. Зад него, извиднички хор, веројатно пее, но не е сигурно бидејќи извидникот во горниот лев агол ги има очите затворени доста двосмислено. Водителот на хорот – очигледен психопат садист – држи роза (?!), а брановидна девојка со брановидни раце свири на флејта (претпоставувам)“.

Ова е описот на Фани Давидова, објавен на Фејсбук, по повод една од сликите прикажани во рамките на изложбата, чие отворање министерството го опиша како „не само уметнички триумф, туку и духовен гест – ретко и високо признание на современата бугарска уметност“.

Што знаеме за авторката?

„Милена Велчева е магистер на Академијата за уметности „Николај Павлович“. Работи во областа на сликарството, графиката, текстилот и илустрацијата. Имала 25 самостојни изложби во Бугарија и во странство. Еден од најголемите современи мајстори на сув пастел“, се вели на Фејсбук страницата каде што авторката ја објавува својата уметност со наслов „УМЕТНОСТА НА Милена Велчева“. Велчева е добитник на наградата „Златен витез“ на Словенскиот форум на уметности „Златен витез“ основан од Кремљ.

Според информациите од бугарската амбасада во Светата Столица, Милена Велчева е „извонредна бугарска уметница која, со своето единствено авторско присуство и непроменлив естетски и духовен креативен пристап, ја открива својата позиција кон духовните и моралните вредности, активно придонесувајќи кон нив. Свештениците ги нарекуваат нејзините слики „од Бога инспирирани“, „духовно богатство“, а самата таа „од Бога дарувана“. Уметничките критичари ја дефинираат нејзината работа како „посветено проникнување во темата на вечното и минливото“, „вистинска авангарда во ерата на беснеечкиот модернизам“, а нејзината техника како „неверојатна“.

Сепак, експертите не го делат мислењето на свештенството и Министерството за култура. Според Јара Бубнова – бугарска кураторка и уметнички критичар – изложените дела на „творецот“ се илустрација за „тажен избор на предмети што имаат карактеристики на уметнички дела“.

„Мојот ден започнува со силни спазми. Културни и религиозни! Идиотизмот го обзеде и Министерството за култура…“, коментираше за „Прегратката на мирот“ и Теодор Ушев – графички дизајнер, постерист и аниматор.

Во врска со сликата на која е прикажан Христо Ботев во костим, Веселина Седларска поставува прашања во својата објава:

„Ова очигледно се самодиви, но зошто се со Ботев, а не со Хаџи Димитар? Ние од Сливен сме засегнати од ова. Потоа – бројот. Во баладата има три самодиви и тие се во бела облека, тука има две во сина. Во врска со волкот и соколот, немам забелешка. Но, самодивите некако личат на облеката на Шехерезада. Едната држи меч, да речеме дека мечот го скршил на два дела Хаџи Димитар“, пишува таа.

Многумина го посочија Министерството за култура и, поточно, министерот Бачев како „виновник“, обвинувајќи го за неспособност:

„Околу одвратниот вулгарен простак (Слави) Трифонов се собраа други одвратни вулгарни простаци, а Борисов му „даде култура на еден од нив“, напиша Рајна Гаврилова на социјалната мрежа.

Наместо да ги зближи културите и да инспирира со духовен симболизам, „Прегратката на мирот“ предизвика раскол – не само меѓу критичарите и институциите, туку и меѓу самите поими за современата уметност и нејзиното место во свет простор како Сан Клементе. За некои – уметноста на Велчева е божествена порака, за други – кичеста илустрација за неуспехот на државната културна политика. Помеѓу духовните восхити и јавниот бес, едно прашање останува без јасен одговор: чија уметност е тоа – на уметникот, на институциите или на публиката, која се чувствува засрамена? Во Рим, одговорот се чини дека веќе е даден.

Конечно, можеме да се потсетиме на една изрека од времето на социјалистите: „Не се плашам од министерката за култура, се плашам од културата на министерката“.(Медијапол)