Нема реставрација на бугарските споменици во Грција, Атина имала „железна политика“

Заменик-претседателот на Бугарската академија на науките, професор доктор  Емануел Мутафов, го коментираше во интервју за БГНЕС уништувањето на спомениците во Егејска Македонија кои Софија ги смета за бугарски и притоа оцени со жалење дека тоа прашање не се покренува бидејќи Грција има „железна политика“ кон обидите да се споменици „кои го доведуваат во прашање грчкиот карактер на овие територии“. 

„Прашањето за уништените бугарски храмови во Егејска Македонија не е доволно покренато, вклучително и меѓу научната заедница. Нема доволно политичка волја за решавање на овој проблем, бидејќи во последните години Грција е наш сојузник во НАТО и во Европската Унија, а ние избегнуваме да покренуваме национални прашања. Таму секогаш наидуваме на многу сериозен отпор, бидејќи за разлика од нас, нашите соседи, а пред сè Грција, имаат железна национална политика и тие на никаков начин не би ја покажале својата поддршка за реставрација на споменици што го доведуваат во прашање грчкиот карактер на овие територии“, оцени Мутафов.

Мутафов со иронија додаде: „Како што некој неодамна рече, не можевме да стапнеме во Северна Грција во неколку балкански и светски војни, но со очила за сонце и надувувачка топка постепено ги менуваме работите.“

Зборувајќи за Солунската гимназија и другите наводно бугарски антиквитети во Грција, Мутафов објасни:

„Во Грција повеќе не се плашат од враќање на бугарскиот елемент, особено во Солун и Солунскиот регион, бидејќи тој беше вештачки и насилно уништен. Напротив, станува збор за трговија со овие споменици. Секогаш кога се поставува прашањето за некој споменик на грчка територија што нè интересира, како коските на цар Самуил, секогаш се поставува прашањето за ракописите и црковните прибори што ги однела бугарската војска од манастирите „Света Богородица Икосифиниса“ и „Јован Крстител“ во Драма и Серес.“

За него, овие артефакти се составен дел од историјата на Бугарија.

„Овие вредности не се само ракописи, тие се дел од бугарската историја, тие се на бугарска територија повеќе од 100 години и голем дел од нивните донатори биле и со бугарски идентитет и со бугарски имиња“, нагласи  Мутафов.

Сепак, тој предупреди дека недостатокот на реципроцитет од страна на Грција ги поткопува преговорите за клучните прашања. Ова вклучува и враќање на Солунската гимназија,  поставување спомен-плоча и попочитувачки став кон манастирот Зограф на Света Гора.

„Има многу проблеми, но за жал, ќе се вратам на почетокот, нашите политичари се исклучително краткотрајни и никој од нив не се занимава со решавање на долгорочни проблеми“, заклучи Мутафов.

Според него, Бугарија никогаш не развила своја национална политика за зачувување на културното наследство, иако во последно време многу се зборува за неговата дигитализација, поради што се земаат огромни суми пари, главно од европските фондови, додека вистинското, физичко културно наследство се уништува. 

„Особено во последниве години, политичарите станаа свесни за својата краткорочна природа и не одвоија време да развијат долгорочни политики што можат да ги спроведат, додека бројот на луѓе кои се носители на национално сеќавање, имаат национално одговорни идеали што ги следат, се намалува, а патриотското образование не е на високо ниво.“

Зборувајќи од 13-от Национален фолклорен фестивал во Копривштица, тој со жалење забележа дека имало повеќе луѓе околу продавниците и рестораните отколку на фестивалските сцени.

„Ова е можеби единствена можност повторно да ја видиме Ваља Балканска и да чуеме автентичен бугарски фолклор, кој умира заедно со некои постари жени над 80 години.“

Другиот проблем е, нагласи тој, што Институтот за зачувување на културното наследство, односно НИНКН, станува со сè помалку вработени и таму доминираат архитекти кои, и покрај нивните тврдења, „немаат потребно знаење за да одлучат за судбината на недвижното, а камоли на движното културно наследство.“