Мрачните последни денови од изборната кампања на Трамп

На предизборниот митинг во Грин Беј, Висконсин, во средата, Доналд Трамп вети дека ќе ги „заштити“ жените, „сакале или не“. На неговиот значаен говор во Медисон сквер гарден во Њујорк, тој вети дека ќе ги „избрка“ недокументираните имигранти „по ѓаволите од нашата земја што е можно побрзо“.

И на голем настан во затворен простор во срцето на Алентаун, град во политички клучната долина Лехај во Пенсилванија, тој го започна својот последен личен напад врз Камала Харис, потпретседателката и неговиот ривал за Белата куќа.

„Никој не ја почитува, никој не ѝ верува, никој не ја сфаќа сериозно“, изјави Трамп пред насобраните. „Сите знаат дека таа е личност со низок коефициент на интелигенција“. За себе пак рече дека е многу паметен, па и брилијантен.

Во ерата на американската политика пред Трамп, секој од овие силеџиски, агресивни коментари можеби беа дисквалификациски за претседателски кандидат, но во последните денови од оваа кампања тие навидум станаа стандард. На 78-годишна возраст, поранешниот претседател ја води трката за Белата куќа како негова последна голема политичка битка, за да обезбеди „Ден на ослободување“ на Америка по четири години демократски претседател.

Во вторник навечер милиони Американци ќе ја донесат својата пресуда. Трамп или ќе биде вратен во Белата куќа, или ќе биде отфрлен со втор последователен пораз што ќе доведе до тоа Харис да стане првата жена претседател во историјата на САД.

„Тоа е некако тажно“, ѝ рече Трамп на неколкуилјадната толпа која беше заглавена во арената во Алентаун, жалејќи се за навидум крајот на неговите претседателски кандидатури, на еден или на друг начин. „Бевме на ова патување заедно и го правиме веќе девет години. Ова е последната недела“, рече тој.

Тоа што Трамп повторно е на врвот за американското претседателство е извонредно: и покрај неговата поодмината возраст, неговата улога во поттикнувањето немири во американскиот Капитол пред речиси четири години и мноштвото кривични обвиненија, тој ги порази своите републикански ривали во примарните избори на почетокот на годината и практично е изедначен во анкетите со Харис.

Но, особено е впечатливо што новиот мандат во Овалната соба е на дофат на Трамп поради начинот на кој ја водеше неговата кампања – што беше уште помрачна верзија на неговите трки во 2016 и 2020 година. Од повикот за одмазда против неговите политички противници, до поставување на теренот за масовно притворање и протерување на работници без документи, Трамп вети радикално десничарски римејк на американската влада и општество што многу повеќе се однесува на неговата цврсто популистичка база отколку на средната Америка. 

Неговата порака е преполна со мизогинија, ксенофобија и вулгарност – вклучително и бизарна диверзија за да се разговара за гениталиите на поранешниот голфер Арнолд Палмер минатиот месец. Тој доби поддршка од некогашните политичари, вклучувајќи ги Тулси Габард и Роберт Ф. Кенеди, поранешни демократи кои го поддржаа за време на кампањата, па дури и може да добијат места во неговата администрација.

Ако Трамп загуби, неговата неспособност да се придржува до типичната предизборна кампања која се обидува да привлече поширок електорат на општите избори веројатно ќе биде обвинета за поразот – од политичките аналитичари, а можеби дури и од некои републиканци. Но, ако Трамп победи, тој ќе биде уште поохрабрен, со мандат да ги спроведе своите планови брзо и со помалку проверки, рамнотежи и ограничувања отколку што имаше за време на неговиот прв мандат. Тој, исто така, ќе има лојална група помошници и персонал подготвени да ја извршат неговата агенда.

„Гласачите точно знаат што добиваат“, вели Џулијан Зелизер, професор по политичка историја на Универзитетот Принстон.

Во пресрет на изборите, советниците на Трамп инсистираат дека се оптимисти за исходот, наведувајќи го напливот на републиканците кои веќе гласале предвреме, наместо да чекаат до денот на изборите како во претходните циклуси.

„Мислам дека атмосферата укажува на веројатно позначајна предност на Трамп отколку што покажуваат анкетите“, вели едно лице блиско до кампањата. „Трчаме напорно, трчаме на сите страни. Сите наши држави работат како што треба“, додава висок советник на Трамп.

Претставниците на кампањата на Харис ја оспоруваат таа проценка, велејќи дека се „на пат да победат во многу тесна трка“. Тие веруваат дека последните преостанати неопределени гласачи им го пробиваат патот и додаваат дека Трамп само ги допира „истите гласачи кои гласаа за Доналд Трамп на денот на изборите во минатото“.

Победата на Трамп би била обезбедена доколку тој може да ги уништи традиционалните делови на демократската коалиција, како што се црните, латиноамериканците и младите гласачи – особено мажите – истовремено заддржувајќи ја својата поддршка во руралните конзервативни области и ограничувајќи ги загубите меѓу високообразованите приградски гласачи. Сепак, напорите би можеле да паднат во вода. Харис се обидуваше да ги консолидира клучните делови од сопствената коалиција, истовремено обидувајќи се да ја прошири својата привлечност за да вклучи центристи, па дури и умерени републиканци, кои би можеле да ѝ обезбедат доволно гласови за да надвладее.

„За разлика од Доналд Трамп, не верувам дека луѓето кои не се согласуваат со мене се непријатели. Тој сака да ги стави во затвор. Јас ќе им дадам место на масата“, рече таа за време на нејзиниот говор во Елипс на Националниот трговски центар во Вашингтон минатата недела.

Прилагодувањето на Харис како негов демократски ривал не му беше лесно на поранешниот претседател. Луѓето блиски до Трамп признаваат дека тој бил потресен од доцното влегување на Харис во трката како замена на Џо Бајден на 21 јули. Брзото единство на демократите околу потпретседателката, вклучително и големите митинзи во државите на бојното поле, ја избришаа јасната предност што Трамп ја изгради во гласањето во текот на пролетта. Но, тие исто така велат дека обидот за атентат против Трамп на митинг на отворено во Батлер, Пенсилванија, нешто повеќе од една недела порано го направил поранешниот претседател уште порешителен отколку што бил претходно да ја врати Белата куќа.

Во неделите откако Харис влезе во трката, имаше шпекулации дека тој би можел да го промени својот врвен изборен штаб, како што правеше во моменти на тешкотии во претходните трки. Но, Трамп одлучи да остане со Сузи Вајлс и Крис Ла Сивита, неговото дуо политички стратези кои раководат со кампањата, за да го извозат она што тие го опишаа како „меден месец“ на Харис.

Најраните напади на Трамп врз Харис се обидоа да ја прикажат како екстремно левичарска социјалистка, но како што Харис се придвижи кон повеќе центристички позиции и пораки, тој се реши на стратегија на потценување на нејзините квалификации, интелигенција и личност во очите на гласачите, покрај критикувањето на нејзините политики.

Првиот знак за тоа дојде на конференцијата на црните новинари во Чикаго кон крајот на јули, кога тој ја исмејуваше Харис – ќерката на имигранти од Јамајка и Индија – за нејзиниот расен идентитет, велејќи: „Се случи да биде црна, а сега сака да да биде позната како Црнкиња. Значи, не знам, дали е Индијка или е црна?” 

Личното омаловажување стана трајно обележје на неговите собири во последниот дел од трката, иако набљудувачите сметаа дека Харис дека решително ја доби нивната единствена претседателска дебата на 10 септември во Филаделфија.

Предлогот на Трамп до Америка оваа година вклучува широки ветувања за решавање на големите прашања со кои се соочува земјата, вклучително и подобрување на економијата со пониска инфлација, намалување на стапките на криминал и посредување за решавање на конфликтите ширум светот, вклучувајќи ги Газа и Украина. Но, Трамп честопати не може да се спречи да упати нова запалива забелешка што ги поткопува тие клучни пораки и во некои случаи предизвикува нови алармни ѕвона за авторитарни тенденции.

„Имаме многу лоши луѓе. Имаме некои болни луѓе, радикални леви лудаци“, рече Трамп во интервју за Фокс њуз. „Треба многу лесно да се справи, доколку е потребно, Националната гарда или ако навистина е потребно, војската, бидејќи тие не можат да дозволат тоа да се случи“, додаде тој.

Во четвртокот вечерта во Аризона, Трамп ја нападна Лиз Чејни, истакната републиканска критичарка, дека е „радикален воен јастреб“. „Ајде да ја ставиме со пушка да стои таму со девет цевки кои пукаат во неа, во ред? Ајде да видиме како таа се чувствува кога пушките ќе бидат насочени кон нејзиното лице“.

Елејн Камарк, виш соработник во Институтот Брукингс и поранешен функционер на администрацијата на Бил Клинтон, верува дека реториката на Трамп во последните недели ги оштетила неговите шанси.

„Мислам дека неговиот завршен [аргумент] е најнеобјаснивото нешто што некогаш сум го видел. Неговата неспособност да се држи до пораката – на пример, ‘дали сте подобро денес отколку пред четири години?’ – ви кажува за неговата неспособност да се фокусира и тоа е многу страшно кај иден претседател“, вели таа. „Мислам дека тоа му штети на домашен терен“.

Но, Камарк не верува дека САД ќе влезат во авторитарно владеење ако Трамп победи. „Ние имаме систем на проверки и рамнотежи. Сепак, ќе имаме застој и хаос“, вели таа.

Опкружувањето на Трамп во последните денови од изборите во голема мера ги отсече традиционалните републикански политичари и деловни лидери, потпирајќи се наместо тоа на лојални следбеници кои ја прифаќаат неговата агенда и жестоко го бранат од какви било критичари. Најзабележителен додаток во неговиот круг е Илон Маск, милијардер претприемач зад „Тесла“ и SpaceX, кој даде најмалку 119 милиони долари за поддршка на кампањата и започна своја мисија за поддршка на Трамп, особено во Пенсилванија.

Трамп и Маск имаат директна линија еден со друг, рече еден советник на поранешниот претседател, а Трамп често го фали. Неодамна, тој беше воодушевен што црните шапки на Мага кои ги носи Маск ги привлекуваат поддржувачите. „Му се јавив и му реков: Многу ти благодарам“, рече Трамп за разговорот со Маск за време на предизборниот митинг минатиот месец. „Не ни знаев дека ја направивме таа капа и сега дознав дека тоа е најжешката работа што се случува. Темниот волшебник“, извика тој.

Зелизер вели дека појавувањето на Маск како „минимум сурогат, но речиси како друг потпретседател“ е и „прекрасно“ и „релевантно“.

„Не само што Маск е културна личност за многу Американци кои го сакаат и го почитуваат, туку тој поседува огромна комуникациска платформа и ја користи. Тоа не е само нов сојуз, туку нова основа на влијанието на Трамп“, вели тој.

Хауард Лутник, главниот извршен директор на Кантор Фицџералд, фирмата за финансиски услуги, се појави како најблизок сојузник на Трамп на Волстрит и копретседател на неговиот транзициски тим. На митингот во Медисон сквер гарден, кој инаку беше нарушен со навредливи коментари насочени кон Латиноамериканците и другите малцинства од страна на комичарот што го отвори настанот, Лутник ја бранеше популистичката економија на Трамп, која има за цел да го замени традиционалниот конзервативизам на слободниот пазар со модел што не е виден од почетокот на 20. век.

„Немавме данок на доход, а сè што имавме беа тарифи“, рече Лутник за тој период. „И имавме толку многу пари што ги собравме најголемите бизнисмени во Америка за да се обидат да дознаат како да ги потрошат!“

Но, Лутник, исто така, зачекори и на други терени, велејќи дека Трамп треба да биде избран за да го „скрши џихадот“, зборувајќи и за ограничување на употребата на вакцини, што би можело да биде на маса ако Трамп победи втор мандат. Луѓе блиски до кампањата инсистираат на тоа дека Трамп е суеверен и не ветува назначувања во кабинетот во оваа фаза, но потенцијалните кандидати често се на неговите настани.

На фарма во Пенсилванија минатиот месец, Рик Гренел, поранешен амбасадор на САД во Германија и потенцијален државен секретар, се појави да зборува за кинеските купувања на американско земјоделско земјиште. Во Алентаун минатата недела, Марко Рубио, сенаторот од Флорида, водеше кампања за Трамп да ја поддобри својата позиција со Латиноамериканците. Менаџерите на хеџ-фондовите, милијардери Скот Бесент и Џон Полсон се сметаат за најверојатните финансиери кои ќе бидат избрани за министер за финансии и се преполни со исчекување. „Многу сме возбудени. Трамп ќе биде одличен за економијата и за вредните Американци“, напиша Полсон.

Еден од најбизарните настапи на Трамп во кампањата се случи во средината на октомври, кога итна медицинска помош во публиката го натера поранешниот претседател да ги прекине своите изјави и наместо тоа да пушти негова омилена музика. Повеќе од 30 минути, навидум збунетиот Трамп одеше напред-назад кон мелодиите, покренувајќи прашања за неговиот ментален фокус што демократите брзо го искористија. „Се надеваме дека е добро“, напиша Харис на Икс тој ден. За некои, настаните од неговата кампања, кои често траат повеќе од еден час, беа уште еден знак за опаѓање на острината.

Кога Трамп за малку ќе се сопнеше додека се обидуваше да ја отвори вратата од камионот за ѓубре во кој се качуваше за политички трик во Висконсин минатата недела, Тим Волц, потпретседателот на Харис, отворено го исмејуваше. „Овој тип има речиси 80 ​​години, проклето се самоуби влегувајќи во камион за ѓубре“, рече Волц во четвртокот во Пенсилванија. 

Но, меѓу сојузниците на Трамп продолжува посветеноста и довербата во него. Џејкоб Хелберг, кој присуствуваше на митинг и донираше над два милиони долари за зајакнување на Трамп и Републиканската партија, рече дека „се чувствува неверојатно нахакан“ и покрај последните напади против Трамп.

„Луѓето сакаат решенија за инфлацијата. Сакаат решенија за националната безбедност. Тие сакаат решенија за криминалот – а Трамп ги нуди подобрите решенија. Мислам дека причината што Трамп е толку тефлон е затоа што не се работи за него, туку за прашањата“, вели Хелберг. „Луѓето сакаат решенија за инфлацијата. Бараат решенија за националната безбедност. Тие 

„Тој е гениј“, додава Кандис Тејлор, христијански конзервативен водител на поткаст кој присуствуваше на митингот на Трамп во Савана, Џорџија, минатиот месец. Таа вели дека никогаш не би гласала за Харис или за која било жена претседател – верување кое сè уште опстојува меѓу некои од најжестоките обожувачи на Трамп.

„Прекрасни сме на многу начини. Но, мажот е глава на куќата со причина и јас едноставно не мислам дека светот е подготвен за жена претседател во Америка“, рече таа.

Во кампањата на Трамп, никој не се сомнева дека тој ќе продолжи со сите предлози што им ги даде на Американците во текот на изминатите неколку месеци.

„Го знаеме претседателот Трамп, без разлика дали ќе победи со еден или со десетина поени, тој е со полна пареа напред“, вели еден висок помошник. (Фајненшел тајмс)