Може ли тензијата на косовската граница да премине во воен судир

ПРИШТИНА – Србија во понеделникот ги постави своите безбедносни трупи на границата со Косово на „целосна состојба на борбена готовност“, игнорирајќи ги повиците на НАТО за смирување на тензиите меѓу двата воени балкански непријатели.

Српскиот министер за внатрешни работи Братислав Гашиќ рече дека „наредил целосна борбена готовност“ на полицијата и другите безбедносни единици и тие да бидат ставени под команда на началникот на Генералштабот на армијата според „нивниот оперативен план“.

Тој во изјавата рече дека постапил по наредба на српскиот претседател Александар Вучиќ за да „се преземат сите мерки за заштита на српскиот народ на Косово“.

Веднаш не беше јасно што значи оваа наредба на теренот, бидејќи српските трупи веќе извесно време се во готовност на границата со Косово. Официјални лица тврдат дека има малтретирање на косовските Срби од страна на етничките Албанци кои се мнозинство во отцепената покраина која прогласи независност во.

Претходно во понеделникот, мировниците предводени од НАТО рекоа дека истражуваат инцидент со пукање во напнатиот северен регион на Косово, повикувајќи на смиреност додека највисоките воени претставници на Србија ги проверуваа нивните трупи на границата во знак на борбена готовност.

Инцидентот во неделата вечерта се случи во Зубин Поток, град во кој локалните етнички Срби имаат поставено барикади на патиштата во последните две недели и каде тензиите се високи.

Мировниците од КФОР рекоа дека инцидентот се случил во близина на една од нивните патроли, во која учествувале непознати лица. Во соопштението се вели дека нема повредени и „работиме на утврдување на сите факти“.

Српскиот министер за одбрана и началникот на Генералштабот на армијата отпатуваа до границата со Косово, пофалувајќи ја борбената готовност на српските трупи и нивната огнена моќ, вклучително и хаубици и друга воена опрема. Србија, која во последно време дополнително се вооружи се заканува со сила против својата поранешна покраина.

Косово останува потенцијална точка на судир на Балканот години по војната 1998-1999 година која заврши со интервенција на НАТО. Србија не ја признава декларацијата за независност во 2008 година на нејзината поранешна покраина, додека западните напори да посредуваат во решението досега не успеаја.

„Важно е сите инволвирани да избегнуваат каква било реторика или дејствија што може да предизвикаат тензии и да ја ескалира ситуацијата“, се вели во соопштението на КФОР. „Очекуваме сите актери да се воздржат од провокативни демонстрации на сила и да го бараат најдоброто решение за да се осигура безбедноста и безбедноста на сите заедници“.

Стравот од насилство се зголеми од почетокот на руската војна во Украина. Соединетите Американски Држави и повеќето земји од Европската унија ја признаа независноста на Косово, додека Србија се потпира на Русија и Кина во обидот да го задржи своето барање за покраината.

Зголемените тензии вклучуваат неколку прашања во услови на меѓународни напори да се засилат напорите за посредување. Неодамна, етничките Срби на север поставија блокади на патиштата во знак на протест поради апсењето на поранешен српски полицаец.

Србите на северот претходно ги напуштија косовските институции, тврдејќи дека се малтретирани од косовските власти. Белград постојано предупредуваше дека ќе ги заштити локалните Срби „со сите средства“ доколку бидат нападнати.

Косовската влада побара од трупите на НАТО  да ги отстранат српските блокади на патиштата. Премиерот Албин Курти, командантот на КФОР, генерал-мајор Анџело Микеле Ристуча и Ларс-Гунар Вигермарк, кој ја предводи мисијата на ЕУ за законот и редот, се состанаа во понеделникот за да разговараат за ситуацијата, објави КФОР на Твитер.

Кабинетот на Курти соопшти дека „заедничкиот заклучок од овој состанок е дека слободата на движење треба да се врати и дека не треба да има барикади на ниту еден пат“.

Србија во неделата одржа состанок на највисоко ниво по инцидентот со пукањето, при што началникот на Генералштабот на армијата подоцна се упати кон јужниот град Рашка, во близина на Косово, каде што се наоѓаат трупите на српската армија. Локалните медиуми пренесоа видео во кое се слушаат истрели и извици, но не се гледа јасно што се случило на една од барикадите.

Генералот Милан Мојсиловиќ изјави за локалните медиуми дека армијата добила „јасни и прецизни“ насоки од претседателот на Србија, Вучиќ. Мојсиловиќ ја опиша ситуацијата како „сериозна“, додавајќи дека за тоа е потребно „присуство на српската армија долж административната линија“ со Косово, објави државната телевизија РТС.

Во понеделникот на патиштата во областа можеа да се забележат возила на српската армија, а пристигна и министерот за одбрана на балканската држава. Српскиот министер за одбрана Милош Вучевиќ, генерал Мојсиловиќ и други високи армиски офицери разговараа за безбедносната ситуација за време на состанокот во Рашка, се вели во соопштението на Министерството за одбрана.

Србија побара од КФОР да распореди до 1.000 свои војници на северот на Косово, населен со Срби, за да ги заштити косовските Срби. Барањето досега не е исполнето.

Дополнително на тензиите, на српскиот патријарх Порфирије му беше забранет влезот во Косово на граничниот премин во понеделникот, откако рече дека би сакал да испрати мировна порака за православниот Божик. (АП)