Не може повеќе да гледа: Симптомите на болеста со која се бори Џуди Денч

Дамата Џуди Денч нема наредени актерски улоги и можеби е на прагот на пензионирање бидејќи „не може ни да гледа“, неодамна им рече легендарната актерка (89) на новинарите на Цветниот саем на Челзи во Лондон, според Deadline. Во 2012 година, добитничката на Оскар сподели дека и била дијагностицирана макуларна дегенерација на очите, која е најчеста причина за губење на видот кај луѓето над 50 години и постари, според Џон Хопкинс Медицина.

Денч сподели во претходните интервјуа дека состојбата влијаела на нејзината способност да чита сценарија, пренесува People. „Морав да најдам друг начин да учам линии и работи, што е тоа што моите големи пријатели ми ги повторуваат постојано“, рече таа на настан во 2021 година. „Значи, морам да учам преку повторување. И само се надевам дека луѓето нема да забележат премногу ако сите линии се целосно безнадежни!“

Колку е честа макуларна дегенерација и што ја предизвикува? Експертите ја објаснуваат состојбата.

Што е макуларна дегенерација поврзана со возраста?

Макуларната дегенерација се случува со возраста, кога макулата, во центарот на мрежницата – „делот од окото што го гледа светот за нас“, вели д-р Влад Диаконита, хирург за ретина и витреоретина од Универзитетот Колумбија, за Yahoo Life се оштетува и неговите фоторецептори почнуваат да изумираат. Макулата ни овозможува да видиме што е директно пред нас, па најчесто само центарот на видот е зафатен од макуларна дегенерација. 

Макуларната дегенерација во рана фаза погодува околу 1 од секои 10 Американци на возраст од 50 или повеќе години, а ризиците се зголемуваат со возраста.

Оваа болест е почеста кај белите луѓе и кај оние со посветла боја на очите, има тенденција да се јавува во семејства и има генетска компонента, иако не се смета за наследна, вели д-р Анант Састри, офталмолог од Клиниката во Кливленд, за Yahoo Life. Според Фондацијата BrightFocus, имате околу два пати поголем ризик од добивање макуларна дегенерација ако еден од вашите родители ја развие.

Околу 90% од случаите на макуларна дегенерација се побавниот, „сув“ облик на болеста, проценува Фондацијата BrightFocus. Во некои случаи, сувата макуларна дегенерација може да се претвори во „влажна“ дегенерација, предизвикана од „крварење или крвен сад што протекува“, што доведува до многу побрзо губење на визуелната острина, објаснува Диаконита.

Кои се симптомите?

Повеќето луѓе нема да знаат дека имаат макуларна дегенерација во раните фази на болеста, вели Диаконита. Затоа е толку важно да откриете дали имате семејна историја. Ако имате роднини – особено родители, браќа и сестри или баби и дедовци – со макуларна дегенерација, вашиот очен лекар може да започне да ве прегледува за промени на мрежницата, користејќи безболна техника на снимање и специјализирани тестови за видот.

Промените на видот обично започнуваат во средната фаза на состојбата. Тоа може да се мали слепи или матни точки – „како отпечаток од палец“ – што го отежнуваат гледањето на она што е во центарот на вашето видно поле и растат со текот на времето, вели Диаконита. Болеста може да направи и права линии да изгледаат брановидни. Овие промени прават одредени задачи, вклучително читањето и возењето, особено тешки, но макуларната дегенерација ретко ја нарушува мобилноста бидејќи не влијае на периферниот вид, вели Диаконита. Луѓето со макуларна дегенерација „можеби нема да можат да препознаат дали бирачот на шпоретот е исклучен, но можат да дојдат до шпоретот“, објаснува тој.

Почестата „сува“ форма на макуларна дегенерација многу ретко доведува до целосно слепило, вели Диаконита. Но, додека „влажната“ макуларна дегенерација претставува само 10% од случаите на болеста, таа е причина за 90% од правното слепило, според Фондацијата BrightFocus.

Дали има лек за макуларна дегенерација?

Не, нема лек. Сепак, постојат третмани, промени во животниот стил и додатоци кои можат да помогнат во забавување на прогресијата на очната болест. Месечните третмани со инјектирање можат да ја забават неговата прогресија, а специјалните додатоци кои содржат високи дози на антиоксиданси и цинк може да помогнат да се одложи губењето на централниот вид. Додатоци – наречени AREDS 2 – може да се купат без рецепт, но се наменети да ги користат само луѓе на кои им е дијагностицирана макуларна дегенерација и прво треба да разговарате со вашиот очен лекар, вели Састри.

Како да се намали ризикот од макуларна дегенерација

Возраста е главниот фактор на ризик за макуларна дегенерација, но вие имате одредена контрола врз другите фактори кои придонесуваат за тоа колку брзо и колку брзо започнува губењето на видот, велат Диаконита и Састри.

Диаконита ги советува своите пациенти да се откажат или да го намалат пушењето, доколку е можно. „Сè што негативно влијае на крвните садови е веројатно лошо“, вели тој, вклучително и „крвен притисок што е опасно низок, висок крвен притисок, неконтролирани срцеви заболувања или неконтролиран ризик од мозочен удар“. Затоа одржување на здрава тежина, вежбање, јадење на риба, овошје и зеленчук, може да го намали ризикот од заболување.

Сите, но особено оние со семејна историја на макуларна дегенерација, треба да добиваат скрининг секоја година, почнувајќи од 50-годишна возраст. Откако ќе се дијагностицира болеста, вашиот офталмолог може да ве следи и да препорача витамини или третмани за забавување на прогресијата.

„Третманот може, во најмала рака, да спречи значително да се влоши со брза брзина и, во најдобар случај, да врати значително количество на видот и да го заштити што е можно подолго“, вели Састри.