Колкав дел од бруто платата во Европа оди на давачки?
Еуроњус бизнис анализираше колкав дел од данокот на доход плаќаат вработените во Европа, користејќи ги податоците на Евростат за 2023 година. Истражувањето ги опфаќа сите земји-членки на ЕУ, три земји од ЕФТА (Исланд, Норвешка, Швајцарија) и една земја кандидат за членство во ЕУ (Црна Гора). Резултатите покажуваат значителни разлики во даночните стапки, во зависност од државата, семејниот статус и бројот на приходи во домаќинството.
Слободни без деца: Данска најмногу даноци, а Кипар најмалку
Во 2023 година, самец без деца во ЕУ имал просечна годишна бруто плата од 41.004 евра, од кои 7.075 евра биле за даноци. Тоа значи дека 17,3 отсто од бруто платата завршиле во државната каса. Сепак, ситуацијата значително се разликува од земја до земја.
Данска води со даночен удел од дури 36 отсто, што е далеку над просекот на ЕУ. Слично високи стапки се забележани во Исланд (26,7%) и Белгија (25,5%).
На спротивната страна е Кипар, каде даноците сочинуваат само 3,2 отсто од бруто-платата. Пониски стапки се забележани и во Полска (5,7%), Романија (7%) и Бугарија (8,6%). Од најголемите европски економии, само Италија (22,1%) го надминува просекот на ЕУ. Германија е со 17 отсто, Франција со 16,2 отсто, а Шпанија со 15,6 отсто.
Иако Хрватска не е вклучена во овие податоци на Евростат, според независните пресметки, данокот на доход (без придонесите) за просечната плата сочинува 15-18 отсто од бруто износот, што е блиску до просекот на ЕУ од 17,3 отсто, додека за платите над 50.400 евра учеството се зголемува на 30 отсто. Инаку, според Централниот завод за статистика, просечната месечна бруто-плата по вработен во правните лица во Република Хрватска во 2023 година изнесувала 1.584 евра.
Швајцарија: Ниски даноци благодарение на локалната конкуренција
Швајцарија е посебен случај. И покрај највисокиот просечен бруто приход во Европа (105.105 евра), даночното учество е само 12,2 отсто. Според Алекс Менгден од Даночната фондација, клучен фактор е интензивната даночна конкуренција меѓу кантоните и општините.
Ова им овозможува на поединците и бизнисите да ги изберат најповолните комбинации на даночни стапки – истакнува Менгден.
Парови без деца: слични стапки како самци
Просечната европска двојка без деца, со двајца вработени членови, заработува 81.732 евра бруто годишно, со даночен удел од 17,1 отсто (14.000 евра). Опсегот е речиси идентичен со оној на самците: од 3,3 проценти во Кипар до 35,5 проценти во Данска.
Семејства со деца: негативни даноци во некои земји
За семејствата со деца, даночното оптоварување значително се намалува. На пример, пар со две деца и еден приход во ЕУ плаќа само 8,1 отсто данок. Сепак, некои земји одат чекор подалеку. Словачка, Чешка, Полска и Германија применуваат негативни даночни стапки за семејствата со деца. Тоа значи дека државата не само што не собира даноци, туку и семејствата добиваат поврат. Во Словачка, на пример, повратот на данокот е 2.381 евро, со дополнителен семеен додаток од 1.440 евра. Данска сè уште има највисоки стапки (32,3%), но разликата во споредба со другите земји е помала отколку кај самците. По Данска, следуваат Исланд (21,2%) и Финска (17,8%). Црна Гора нема негативен даночен систем како Словачка или Чешка, но има дополнителни бенефиции за децата како што се надоместоци, како и даночни олеснувања по дете.
Кога станува збор за даноците, Данска води во сите категории, со даночен удел од над 30 проценти. Исто така, нордиските земји (Данска, Исланд, Финска) и Белгија редовно се меѓу земјите со највисоки даночни стапки. Источна Европа (Словачка, Полска, Чешка) и Јужна Европа нудат најголемо олеснување за семејствата, дури и со негативни даноци, пишува Лидермедиа.
Иако високите даноци во Северна Европа одат рака под рака со развиените социјални системи, земјите како Швајцарија покажуваат дека конкуренцијата и децентрализацијата можат да го намалат товарот. Од друга страна, пониските стапки во Источна Европа често ги придружуваат економските разлики во рамките на ЕУ.