Кој ќе се кае: Во преамбулата на хрватскиот устав се наведени 22 малцинства, меѓу нив и Бугарите

Една поента врз друга се наведуваат околу потребата за измена на македонскиот устав. Оние што се залагаат за вметнувањето на Бугарите, како што е условот од преговарачката рамка со ЕУ, го наведуваат хрватскиот устав како пример што може да послужи да се отплетка јазолот, бидејќи таму се набројани 22 етнички малцинства.

Претседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, изјави дека е подготвен веднаш да почне процедурата за уставните измени ако хрватскиот пример е „формулата за успех“. Но, нагласи дека некој после тоа може „да се кае“.

„Не знам дали се сигурни дека сакаат да биде според преамбулата во хрватскиот устав. Јас сум подготвен, ако е тоа формулата за успех, уште утре да ја отпочнеме процедурата, да биде Македонија држава на еден народ и на малцинствата во неа. Ако сакаат уште утре да ја отвориме преамбулата на македонскиот устав и да го направиме тоа според хрватскиот образец. Само да не се каат после тоа, да не речат некои други етнички заедници, не било баш така како што тие кажуваат. Не знам дали ја прочитале преамбулата на хрватскиот устав или така само си кажуваат на памет, но еве ние како ВМРО-ДПМНЕ веднаш прифаќаме таква уставна измена прифаќаме“, рече Мицкоски.

Ние не знаеме кој ја прочитал преамбулата на хрватскиот устав, а кој не ја прочитал (дали оние што ја заговараат неа или Мицкоски), но ќе наведеме што пишува во неа.

Во преамбулата на хрватскиот устав се споменуваат дури 22 малцинства, меѓу нив и Бугарите. Таму се споменати и Македонците. Во првиот дел на Уставот на Хрватска, кој се нарекува „Изворни основи“ во точката 2 се наведува:   

„Република Хрватска е основана како национална држава на хрватскиот народ и држава на припадниците на автохтоните национални малцинства: Срби, Чеси, Словаци, Италијанци, Унгарци, Евреи, Германци, Австријци, Украинци, Русини, Бошњаци, Словенци, Црногорци, Македонци, Руси, Бугари, Полјаци, Роми, Романци, Турци, Власи, Албанци и други, кои се нејзини граѓани, на кои им се гарантира еднаквост со хрватските граѓани и остварување на националните права во согласност со демократските норми на ОН и земјите на слободниот свет“.

Според пописот од 2011 година, кога детално се избројани малцинствата, во Хрватска имало само 350 Бугари, од кои најголемиот дел е во Загреб. Тие се организирани во Националната заедница на Бугарите во РХ, а имаат и свое гласило.

Бројот на Македонците во Хрватска е далеку поголем – според бројките од пописот во 2011 тој изнесувал 4.138. Тие се прилично активни во општествениот живот на Хрватска.

Според првичните резултати од пописот спроведен во 2021  населението на Хрватска е намалено за 10 отсто во последните 10 години и сега изнесува 3,88 милиони.

Во преамбулата на македонскиот устав кога се пишуваше освен македонскиот народ поименично се наведени  припадниците на малцинствата. Во неа стоеше:

…Македонија е конституирана како национална држава на македонскиот народ во која се обезбедува целосна граѓанска рамноправност и трајно сожителство на македонскиот народ со Албанците, Турците, Власите, Ромите и другите националности кои живеат во Република Македонија“.

Подоцна со усвојувањето на амандманите Преамбулата доживеа измена и сега таа почнува со зборовите: 

„Граѓаните на Република Северна Македонија, македонскиот народ, дел од албанскиот народ, турскиот народ, влашкиот народ, српскиот народ, ромскиот народ, бошњачкиот народ и другите, преземајќи ја одговорноста за сегашноста и иднината на нивната татковина, свесни и благодарни на своите предци за жртвите и посветеноста во нивните заложби и борба за создавање самостојна и суверена држава Северна Македонија…“

Колку е ова различно од реченицата во хрватскиот устав дека „Република Хрватска е основана како национална држава на хрватскиот народ и држава на припадниците на националните малцинства…“ е прашање на кое клучен одговор треба да дадат уставните експерти, затоа што на прв поглед за лаик разликата изгледа дека ја нема или е само минимална.

Србија има поинакво решение за националните малцинства. Во преамбулата на српскиот устав пишува: „Република Србија е држава на српскиот народ и на сите граѓани кои живеат во неа, заснована на владеење на правото и социјална правда, на принципите на граѓанска демократија, човекови и малцински права и слободи и припадност на европските принципи и вредности“.

Според податоците од српската влада во Србија има 21 национално малцинство и за нивната организација и дејствување секое од нив има Национален совет. (Љ.П.)

(Забелешка: Текстот е дополнет со промените што беа направени во Преамбулата на македонскиот Устав.)