Кој е Кир Стармер, следниот британски премиер?

ЛОНДОН – Во британската политика тој се гледа пред се како адвокат – методичен, професионален, добар во детали, но без талент. Но, како што научија противниците на нивна штета, Кеир Стармер има повеќе отколку што изгледа. Ако анкетите се точни – водството на Лабуристичката партија пред владејачките конзервативци во моментов е повеќе од 20 поени – тој ќе стане премиер на Велика Британија на општите избори на 4 јули.

Полека, британската јавност дознава повеќе за ликот на овој закопчан адвокат од левиот центар, кој ја води опозициската партија. Тие, исто така, ги научија  неговите планови за владата – иако поситните детали  може да се покажат неостварливи.

„Ако сакате да ја разберете политиката на Стармер, погледнете го неговиот живот пред да биде политичар“, рече едно лице кое добро го познава 61-годишникот.

Роден во Лондон и образован во селективно, државно финансирано училиште во доминантно  ториевскиот Сари, југоисточна Англија, при што неговите изјави во стилот –  „татко ми беше изработувач на алати“ и „нашата полу песочна и полу камена куќа (семејна куќа од пониска средна класа) – станаа шеги во Вестминстер. Но, зад тоа  се крие длабока траума. Студениот, далечен татко на Стармер, Родни, се грижеше со полно работно време за неговата мајка, на која и беше дијагностицирана ретка автоимуна Стил-ова болест кога Кир имаше 11 години. „Таа едвај можеше да оди во поголемиот дел од својот живот … мораше да и ги отсечат екстремитетите“, изјави Стармер за ПОЛИТИКО во интервју во 2019 година. Ваквите искуства на некој начин ја објаснуваат левичарската ревност од раната правна кариера на Стармер.

Познато е дека тој застапуваше двајца еко-активисти кои ја победија моќта на Мекдоналдс во озлогласениот правен случај во раните 1990-ти. Последователно, тој се специјализираше за спорни случаи за човекови права, секогаш борејќи се за аутсајдерите. (Ториевците оттогаш ги искористија овие случаи, обвинувајќи го дека се борел за терористите.) Како што изјави поранешниот директор на британскиото Јавно обвинителство (ДПП) Кен Мекдоналд минатата година: „Тој дојде во адвокатурата за да ги претставува станарите, наместо сопствениците“.

Но, во 2008 година Стармер го наследи Мекдоналд како директор на Јаавното обвинителство трансформирајќи се од крстоносец за човекови права во рака на естаблишментот – наследство со кое сега тргува за да проектира стабилност на гласачите од центарот. Многумина забележуваат слична промена во неговата лична политика во годините откако стана лидер на Лабуристите во април 2020 година.

Откако влезе во парламентот во 2015 година, Стармер стана секретар во сенка за Брегзит под Џереми Корбин следната година. Стармер секогаш внимаваше да не го нападне својот левичарски лидер додека Корбин остана популарен меѓу лабуристите. Стармер беше внимателен, исто така, во поплаките против справувањето на Корбин со еврофилското расположение во неговата партија, притискајќи за втор референдум што би можел да ја смени одлуката на Велика Британија да ја напушти ЕУ. Дури  во декември 2019 година, откако Корбин поднесе оставка по најтешкиот пораз на лабуристите на општите избори во речиси еден век, Стармер рече дека неговата партија не смее да се „пренасочува“ кон центарот.

Неговите критичари од левицата велат дека тој го направил токму тоа откако го освои лидерството, брзо напуштајќи ги „10-те ветувања“ што им ги даде на членовите за време на неговата кампања. Левицата на партијата оттогаш беше дополнително маргинализирана преку селекцијата на кандидати, безмилосно управувана од централната партиска машина која сега е под контрола на Стармер. И самиот Корбин е суспендиран поради коментарите што ги даде за размерите на антисемитизмот кај лабуристите под негово водство. Стармер вети дека неговиот поранешен шеф – и „пријател“ – никогаш нема да се врати.

„Тој не е племенски лабурист“

Ова патување до врвот не беше случајно. Две години пред да се кандидира за лидерство, Стармер почна да одржува тајни подготвителни состаноци секој понеделник со доверливи пријатели и помошници.Стармер не се извинува за патот по кој тргнал, фалејќи се дека „безмилосно“ ја променил својата партија од ерата на Корбин и го уништил антисемитизмот во неа. За неговите сојузници, овие промени покажуваат еднонасочност на која и се восхитуваат. Тие велат дека тој ќе се фокусира, чекор по чекор, на победа на неговата партија, потоа на земјата, а потоа на управување со неа – и дека секој чекор ќе изгледа различно од она што било претходно.

„Тој е инстинктивно лабуристички гласач и личност, но тој не е племенски лабурист“, рече лице што го познава. Стармер нема своја клика на пратеници, но вработил државни службеници на клучни политички работни места, вклучувајќи ја и неговата моќна шефица на кабинетот, Сју Греј. Тој претпочита да работи во отворениот штаб на лабуристите отколку во парламентот, познат по озборувањата во  ходниците и чајџилниците, но се дружи со леснотија во познатиот бар на тераса во парламентот.

„Тој не го разбира парламентот“, рече лицето. „Неговите пријатели се вистински пријатели, луѓето со кои игра фудбал – тој не го гледа парламентот како социјален клуб“.

Јавниот стил на Стармер е славно методичен. Тој се обидува да еволуира преку микро-анализирање на сопствениот настап – неговиот тим гледа видео клипови како тој одговара на прашањата на премиерот, неговиот главен неделен судир со Сунак, паузирајќи ја лентата за да посочи што направил добро и каде може да се направат подобрувања .

Неговиот внимателен прагматизам се протега и на надворешната политика, каде што – за разлика од неговиот левичарски претходник – Стармер често ја отсликува линијата на владата. Но, не секогаш бидејќи  Стармер би сакал поблиски односи со ЕУ. Но, тој ги поддржа нападите врз Јемен и иранските беспилотни летала што беа истрелани кон Израел, и – откако ги нарече забелешките на Доналд Трамп „одвратни“ во 2016 година – сега вели дека лабуристичката влада ќе работи со кој и да ја освои Белата куќа во ноември.

Јастребскиот надворешнополитички став на Стармер му предизвика проблеми со сопствената база. Лошо формулираниот одговор по нападите на Хамас на 7 октомври, во кои тој сугерираше дека Израел има право да ја запре струјата и водата во Газа сериозно му ги наруши односите со муслиманските и пропалестинските гласачи. Тој подоцна ги разјасни своите забелешки и оттогаш повика на одржлив прекин на огнот.

Помошниците сега се трудат да го пренесат на јавноста порелаксираниот, човечки Стармер што го гледаат приватно. Минатата недела тој ги објави своите „Први чекори“ за владата – картичка со ветување која потсетува на изборите во 1997 година, на кои лабуристите победија убедливо – со засукани ракави од кошулата, со посигурен стил на зборување.

Но, што се однесува до политиката, допрва треба да се врежаат пофините детали. Неговите шест „први чекори“ беа само тесен избор на нејасни ветувања преземени од пошироките „мисии“ за економијата, енергијата, националната здравствена служба, криминалот и можностите. Некогаш радикалните политики за зелени инвестиции и уставни реформи беа потопени  и пред лабуристите да влезат во владата. Синдикатите стравуваат дека храбриот сет на предлози за зајакнување на правата на работниците исто така ќе биде ослабен пред да бидат запишани во закон.

Градење на зелениот појас

Ова е делумно природна претпазливост од партијата која претрпе четири последователни изборни порази. Раните од изборите во 2010 година – кога ториевците (и гласачите) ја обвинија владата на лабуристите за економската криза – сè уште се длабоко врежани. Стармер не ја отфрли можноста за идни зголемувања на даноците под лабуристите, факт што го искористија конзервативците. Без нив, неговиот простор за подобрување на јавните услуги ќе биде сериозно ограничен.

Но, во други области, поддржувачите на Стармер веруваат дека тој покажува тивок радикализам. Тој вети 1,5 милиони нови домови во текот на пет години, вклучително и на зелениот појас – спорно локално прашање што ќе проголта дел од неговиот капитал на богати гласачи. Заветот за декарбонизација на целата енергетска мрежа на Британија до 2030 година е толку смел што изгледа речиси невозможно да се исполни.

Бидејќи Даунинг стрит сега е речиси на дофат, Стармер успешно го обедини зад себе мнозинството од својата некогашна расколна партија. Тој зборува приватно со двајцата поранешни премиери на Лабуристичката партија, Тони Блер и Гордон Браун. Ниту еден не добива сè што сака, со тоа што Блер ја турка новата технологија како вештачката интелигенција додека Браун го повика Стармер да биде подарежлив околу социјалната помош.

Следните недели може да ги изострат рабовите на политиката на Стармер, исто како што – ако победи – лавината структурни проблеми со кои се соочува Обединетото Кралство ќе го тестира неговото балансирање помеѓу претпазливост денес и визија утре. Но, засега, неговата порака од кампањата е едноставна – дека е време за промени, по 14 години ториевски „хаос“. Анкетите сугерираат дека само едноставна порака може да биде доволна за да го видиме во Даунинг стрит во јули. (Политико)