Кои се најголемите изненадувања од изборот на Лајен?

По неколку одложувања,  Урсула фон дер Лајен го претстави својот нов тим на европски комесари за следните пет години. 26-те номинирани сè уште треба да поминат сослушувања за потврда во Европскиот парламент, а некои би можеле да потклекнат поради нивните минати контроверзи, недостаток на компетентност или само заради старомодна партиска одмазда.

Како и да е, предложената структура на Фон дер Лајен нуди уникатен увид во тоа како таа сака да ја преобликува извршната власт за да се справи со огромните предизвици со кои се соочува Европската унија, од војната на Русија против Украина и нелојалната конкуренција на Кина до стагнантниот економски раст, брзо стареењето на населението, постојан пораст на баратели на азил и широко распространето пустош на климатските промени.Еве ги најголемите изненадувања од долгоочекуваната објава:

Австрија, земјата која Европскиот суд на правдата ја осуди за незаконско проширување на граничните контроли, која побара да се користат средствата на ЕУ за огради и која ја блокираше целосната интеграција на Романија и Бугарија во Шенген зоната, доби портфолио за внатрешни работи и миграција.Ако тоа не беше доволно чудно, фактот дека кандидатот од Виена, Магнус Брунер, има строго финансиско потекло, ја прави задачата уште потешка.

Но, тоа е и знак на сменетите времиња. Дебатата за нерегуларната миграција силно се префрли надесно, како што покажуваат последните случувања во Германија, така што давањето на деликатното портфолио на член на Европската народна партија (ЕПП) ја доведува Комисијата во поголема хармонија со Парламентот и, што е најважно, Советот. Овој потег ја нагласува намерата на фон дер Лајен да истражува „нови начини за борба против нерегуларната миграција“, како што напиша таа во нејзините политички упатства. Овој еуфемизам е поврзан со спорните планови за аутсорсинг процедури за азил на земји кои не се членки на ЕУ – пристап што, случајно, Австрија го поддржува.

Зборувајќи под услов да остане анонимен, висок функционер на Комисијата предвиде дека Брунер ќе има „тешка“ парламентарна расправа, но рече дека би можело да биде „корисно“ да се донесе перспективата на политичар од земја која имала предизвици со Шенген.

Едно од главните прашања околу новиот тим на Фон дер Лајен беше: Колку таа ќе и даде на Италија?

Мистеријата беше поттикната од јавното противење на премиерот Џорџија Мелони за реизборот на претседателот: прво, таа беше воздржана кога лидерите на ЕУ ги поделија главните работни места, а подоцна, таа им наложи на европратениците од нејзината тврдодесничарска партија Браќа на Италија да гласаат против неа. Антагонизмот ја урна фасадата на Мелони како прагматична државничка и го разоткри трајниот евроскептицизам што го поттикна нејзиниот подем на власт. Тоа, исто така, се чинеше штетно за нејзините напори да обезбеди економско потпретседателство за Италија.

На крајот, кандидатот за Италија, Рафаеле Фито, стана еден од шесте извршни потпретседатели во ЕК, како што сакаше Мелони. Но, надмоќта беше прекината на половина пат: Фито ќе биде задолжен за кохезија и реформи, улога која во голема мера повлекува административни одговорности и го отстранува од незгодните дискусии за фискалните правила, конкуренцијата и оданочувањето. Сепак, номинацијата на Фито претставува првпат политичар од крајната десница да има толку високо ниво во Комисијата.

„Италија е многу важна земја и еден од нашите основачки членови, и тоа треба да се одрази и на изборот“, рече фон дер Лајен, тврдејќи дека Парламентот веќе има двајца потпретседатели од тврдодесничарската група на Фито.

Чудни хибриди

На Вопке Хоестра од Холандија му е доделена климатска политика и оданочување. Фон дер Лајен многу добро знаеше дека треба да ја рационализира хиерархијата во рамките на нејзината Комисија, која, во некои случаи, страдаше од преклопување и вишок. Затоа, таа ги преименуваше ресорите, ги преработи задачите и избриша еден слој на моќ, избирајќи шест извршни потпретседатели да надгледуваат 20 комесари.

„Ги растуривме поранешните крути инсталации“, им рече таа на новинарите.

Но, кога почна да ја детализира структурата на нејзиниот следен тим, неизбежно се подигнаа веѓите. Некои портфолија се чинеше дека се хибриди со целосно неповрзани теми, што покрена сериозни прашања за тоа како тоа ќе функционира во пракса. така, Белгијката Хаџа Лахбиб доби задача за Подготвеност и управување со кризи – што подразбира надзор на милијарди итна помош за справување со природни катастрофи и помош на регионите погодени од војна – но исто така и со еднаквост, која ги опфаќа правата на жените, правата на ЛГБТК+, спречувањето на семејното насилство и борбата против расизмот.

Втор пример е Хрватката Дубравка Шуица, која ја одзеде сосема новата улога за Медитеранот, фокусирана на развивање сеопфатни партнерства со соседните земји за зајакнување на економските врски и спречување на нерегуларната миграција, додека го задржа своето сегашно портфолио за Демографија, кое се фокусира на намалувањето на населението во ЕУ.

Трет пример е Вопке Хоекстра од Холандија, кој ќе биде зафатен со жонглирање околу климатските активности, вклучително и учество на самити на ОН и спроведување на Зелениот договор, со оданочување, вклучувајќи ја борбата против даночната измама и реформата на корпоративното оданочување.

Жените на самиот врв
Хена Виркунен од европратеник стана извршен потпретседател. Потрагата по родова рамнотежа го дефинираше претседателството на Фон дер Лајен од 2019 година, кога таа побара од земјите-членки да предложат двајца кандидати, машки и женски, за да гарантираат еднаквост. Годинава, таа го поднесе истото барање, но беше остро одбиена. Соочувајќи се со извршната власт во која доминираат мажи, фон дер Лајен зад сцената се обидуваше да го  промени мислењето на некои престолнини и да обезбеди поголема женска застапеност. Лобирањето успеа во Романија, која го отфрли Виктор Негреску и ја предложи Роксана Минзату, и со Словенија, која се префрли од Томаж Весел во Марта Кос (предизвикувајќи домашен хаос). Во меѓувреме, Бугарија беше единствената земја која го исполни барањето на претседателот и изнесе две имиња.

Сето ова е наградено. Минзату, непознато лице во Брисел, е издигната во извршен потпретседател за луѓе, вештини и подготвеност. Кос, чија номинација сè уште не е конечна, го доби посакуваното портфолио за проширувањето, кое е подготвено да биде исклучително важно. Бугарката Екатерина Захариева ќе биде одговорна за стартапи, истражување и иновации, управувајќи со мултимилијардерската програма на блокот Хоризонт.

Дополнително, Финска, една од ретките земји што предложи жена од самиот почеток, доби место извршен потпретседател за Хена Виркунен, актуелен европратеник. Таа ќе се занимава со Технолошкиот суверенитет, безбедноста и демократијата. Севкупно, четири жени и двајца мажи ќе ги преземат шесте извршни потпретседателства – жените сочинуваат 40% од колеџот – јасен доказ за тоа колку е важна рамнотежата меѓу половите за Фон дер Лајен.

Шпанија го грабна мега портфолиото

Тереза ​​Рибера си обезбеди големо портфолио во Европската комисија. Ако зборуваме за моќни жени, Тереза ​​Рибера заслужува свој дел. Од самиот почеток, Шпанецот беше типувана за добра позиција во тимот на Фон дер Лајен. Нејзиното извршно искуство во левичарската влада на Педро Санчез и нејзината меѓународна позадина во борбата против климатските промени ја направија неоспорен фаворит за преземање на командата со Европскиот зелен договор. Рибера ќе биде и извршен потпретседател за чиста, праведна и конкурентна транзиција, хоризонтален мандат кој ќе ја опфати целта за намалување на емисиите од 90% за 2040 година, дизајнот на чист индустриски договор, меѓу другото, промоција на циркуларна економија и борба против енергетската сиромаштија.

Очекувајќи ја реакцијата на десницата, претседателката му додели ресор за клима, нулта емисии и чист раст на Вопке Хоекстра, холандскиот конзервативец, кој ќе работи под надзор на Рибера. „Добрата координација, добрата соработка е најважна“, објасни фон дер Лајен.

Уште повеќе, на Рибера и е доверена политиката на конкуренција, наследувајќи ја Маргрет Вестагер. Конкуренцијата е една од најголемите награди во Брисел бидејќи договорите и даваат на Комисијата единствена надлежност да одлучува за спојувања, државна помош и антимонополски политики.Како да се прилагодат правилата за конкуренција на ЕУ на новиот економски пејзаж обликуван од американско-кинеското ривалство и револуцијата на вештачката интелигенција ќе биде една од најитните задачи на Рибера. Ова значи дека Шпанката ќе биде под интензивна лупа на Берлин и Париз, кои лобираат во Брисел да го олабави ќесето за да се овозможи излегување на европските шампиони. Но, оваа голема функција предизвика огорченост кај земјите-членки со средна и мала големина.

Прогресивците дишат со олеснување

Родовата рамнотежа беше еден од главните критериуми на Фон дер Лајен при формирањето на нејзиниот нов колеџ, но секако не и единствениот. Партиската припадност беше суштински фактор во доделувањето улоги и предложената структура го одразува пазарењето помеѓу десницата, левицата и центарот.

ЕПП, најголемата група во Парламентот, го добива претседателството (фон дер Лајен) и еден извршен потпретседател (Виркунен). Социјалистите и демократите  добиваат две извршни потпретседателства за Рибера и Минзату, додека либералите од Обновена Европа заземаат уште две: Каја Калас како висок претставник за надворешни работи и Стефан Сежурне за просперитет и индустриска стратегија.

За социјалистите поделбата е олеснување. Претходните протекувања сугерираа дека тие ќе поминат лошо, што го натера раководството да упати остро предупредување да не бидат оставени настрана. Либералите болно паднаа од третата во петтата по големина група по јунските избори и имаа слични грижи. Но, како што покажува структурата на Комисијата, фон дер Лајен е решена да ја задржи заедно трипартиската коалиција која се покажа како инструмент за нејзиниот реизбор, во обид да гарантира предвидливост за нејзиниот втор мандат. Дарежливоста е целосно прикажана: Минзату ќе го надгледува вработувањето, вклучувањето и социјалните работи, што е задолжително за социјалистите, додека Сежурне ќе го води единствениот пазар, ценет имот за либералите. 

Единствениот „аутсајдер“ на самиот врв ќе биде Рафаеле Фито, кој потекнува од Европските конзервативци и реформисти (ЕЦР), тврдодесничарската група која има повремени партнерства со ЕПП, на големо разочарување на прогресивците.

Ветераните назад 

Летонецот Валдис Домбровскис и Словакот Марош Шефчович се сертифицирани бриселски ветерани, кои работеле на различни портфолија за неколку претседатели. И двајцата се сметаат за сигурни, флексибилни и лојални колеги. За нејзиниот втор мандат, фон дер Лајен избра повторно да се потпре на нив, но со забележливо обновување. И двајцата се деградирани од извршен потпретседател во комесар и задржуваат делови од старите овластувања додека добиваат нови.

Во случајот на Домбровскис, тој е задолжен за економија и продуктивност, кои веќе спаѓаат во неговите надлежности, и се впушта во имплементација и поедноставување, намалување на бирократијата што Фон дер Лајен им ја вети на компаниите од ЕУ. Всушност, во оваа втора задача, тој ќе му одговара директно на претседателот, а не на потпретседателот над него.

Од своја страна, Шефчовиќ ги одржува меѓуинституционалните односи и транспарентноста и, во неочекуван пресврт, станува комесар за трговска и економска безбедност, титула што покажува колку тесно меѓусебно се поврзани трговијата и геополитиката во 21 век. Како таков, ќе се очекува Шефчовиќ, од една страна, да потпише договори за слободна трговија со доверливи земји и, од друга, да се спротивстави на неправедните практики на Кина. Случајно, трговското портфолио до сега беше во рацете на Домбровскис.

Орбан, фрлен кај волците

Врската помеѓу Фон дер Лајен и Виктор Орбан е на најниско ниво. Спорната посета на премиерот на Москва во јули предизвика бојкот против унгарското претседателство со Советот на ЕУ и остар укор од шефот на Комисијата, кој ја осуди неговата средба со Владимир Путин. Во исто време, Унгарија одбива да плати казна од 200 милиони евра наметната од ЕСП и се заканува со праќање  автобуси на барателите на азил во Белгија, што е невиден обид да се инструментализира миграцијата против друга земја-членка. Будимпешта, исто така, задржува 6,5 милијарди евра воена помош за Украина и е подготвена да го поништи заедничкиот заем на ЕУ и САД за оваа земја разурната од војна. Сето ова најверојатно ѝ паднало на ум на Фон дер Лајен додека ги правела списоците. Резултатот од пресметката беше давање на Оливер Вархеји, номинираниот на Орбан, едно од најмалку последователните портфолија во игра: Здравје и благосостојба на животните. Тоа е несомнено изненадувачка задача за Вархеји, кој моментално е одговорен за политиката за соседство и проширување, значајна позиција која со текот на времето стануваше поважна. Провокациите на Орбан значително ги намалија шансите на Будимпешта да ја задржи важноста во следниот мандат. Одржувањето на проширувањето во унгарски раце не беше логично со оглед на неподготвеноста на Орбан да ги поддржи аспирациите на Украина за ЕУ. Клучно, долгата низа контроверзии на Вархеји го прави со  најголема опасност да биде отфрлен од Парламентот.

Друга земја што ја повлече кратката сламка беше Малта, која лобираше да го освои новото портфолио за Медитеранот, но заврши со меѓугенерациска правичност, млади, култура и спорт. Веројатната причина? Номинирање на Глен Микалеф. Највисоката позиција на овој 35-годишник е шеф на кабинет на премиерот Роберт Абела, што е далеку од „извршната надлежност“ што ја бара фон дер Лајен. (Еуроњуз)