Кличко спомна нешто претходно незамисливо – давање територии на Русија


 Градоначалникот на Киев, Виталиј Кличко, гласно размислуваше за можноста за територијален компромис за ставање крај на војната. Тоа изненади многумина. Што сака да постигне и што мислат граѓаните на Украина за отстапки кон Русија?

Во последните недели повторно интензивно се разговара за можноста за прекин на руската инвазија на Украина на преговарачка маса. Примери се таканаречената „мировна мисија“ на унгарскиот премиер Виктор Орбан, која тој сам ја иницираше, како и изјавата на американскиот републикански претседателски кандидат Доналд Трамп дека „ќе ја заврши војната во рок од 24 часа“, пишува ДВ.

Во врска со мировниот план, поранешниот британски премиер Борис Џонсон ја спомена територијалната реалност пред февруари 2022 година, кога започна руската инвазија. Во тоа време, Крим веќе беше припоен, а делови од Луганск и Доњецк беа окупирани.

Кличко изненади

Но, вистинското изненадување го приреди градоначалникот на Киев Виталиј Кличко, зборувајќи за можноста за територијален компромис. Украинските функционери до сега главно избегнуваа вакви формулации. Официјален Киев инсистира на границите од 1991 година.

„Дали претседателот на Украина ќе ја продолжи војната со дополнителни жртви и уништувања или ќе треба да размисли за можен територијален компромис со Путин? Ако е така, каков ќе биде притисокот од САД во случај на победа на Трамп? Како ќе објасни на сопственото население дека мора да се откаже од делови од територијата за какви животи дале илјадници наши херои?“ – праша Кличко во интервју за италијанскиот весник „Кориере дела сера“.

Тој рече дека во тој случај претседателот Володимир Зеленски веројатно ќе мора да организира референдум за територијални компромиси. Дали овие изјави значат дека Украина се отвора за дипломатски решенија? И дали е тоа воопшто прифатливо за луѓето во земјата и за западните партнери?

Политичка пресметка во Киев?

Кличко во минатото не се двоумеше жестоко да го критикува Зеленски. Сепак, многумина не се сеќаваат дека тензиите меѓу двајцата настанаа кога украинскиот лидер го обвини градоначалникот на Киев и другите лидери на главниот град на Украина за невнимание, по извештаите на очевидците дека цивилите загинале затоа што засолништето не било отворено навреме.

Ова се случи на почетокот на јуни минатата година, кога три лица, меѓу кои деветгодишно девојче и нејзината мајка, беа убиени од паѓање на остатоци од проектил додека чекале да влезат во засолниште.

„Должност на локалните власти е да се погрижат засолништата да бидат достапни 24 часа на ден. Болно е да се види невнимание. Болно е да се видат жртви“, рече Зеленски во таа прилика. Кличко веројатно не ги заборави тие јавни критики, па во интервјуа за странски медиуми отворено зборуваше за тоа што не му се допаѓа на Зеленски.

Така, во интервју за швајцарскиот дневен весник 20 Минутен, тој праша зошто Зеленски до последен момент негираше дека ќе има руска инвазија.

„Зеленски сега плаќа за грешките што ги направи. Претседателот денес има важна функција и ние мора да го поддржуваме до крајот на војната, но кога ќе заврши војната, секој политичар ќе треба да одговара за своите успеси и грешки“,  изјави Кличко за швајцарските новинари.

Потоа, во интервју за канадскиот весник The Globe and Mail, тој зборуваше за она што го гледа како оддалечување на Украина од демократските принципи за кои треба да се бори. Тој објасни дека во негови очи Украина оди во погрешна насока, станува се поавтократска. Во февруари годинава, во интервју за германски АРД, Кличко се пожали дека немал ниту една средба со претседателот Зеленски од почетокот на војната и покрај тоа што многу пати се обидел да разговара со него по телефон.

„Ако нема тајни договори, сè уште нема мировни преговори“
Володимир Фесенко, директор на Центарот за политички истражувања Пента со седиште во Киев, изјавите на градоначалникот на Киев ги нарекува „промашен почеток“.Зашто, потсетува Фесенко, во моментов нема мировни преговори, туку само иницијативи и планови кои не се добра основа за преговори.Тој додаде дека Кличко дава такви изјави со цел политичка пресметка со претседателот Зеленски, со кој со години е во конфликт.
 
„Кличко го поттикнува постоечкиот страв кај населението од таен договор. Но, нема тајни договори, сè уште нема мировни преговори“, вели Фесенко.Тој додава дека е невозможно да се склучи таен договор бидејќи тој би требало да се спроведе со поддршка на општеството.
 
„Тогаш ќе биде потребна согласност на референдум, за Зеленски сам да не прави отстапки“, рече тој.
 
Кличко никогаш не криел дека сака да биде претседател 
 
Роџер Хилтон од меѓународниот тинк-тенк ГЛОБСЕК со седиште во Братислава вели дека претходните две тешки години на војна принудија некои украински политичари да зборуваат за можни територијални отстапки.
 
„Фактот што слушаме такви зборови од личност како градоначалникот Кличко е признание дека земјата се соочува со тешки политички одлуки“, вели Хилтон.
 
Тој додава дека ваквите изјави би можеле да бидат внатрешно политички тест со цел да се открие до кој степен украинското општество ја поддржува таа позиција.
 
Според Хилтон, Кличко никогаш не криел дека сака да стане претседател, па ја користи приликата за политички поени. Хилтон вели дека поради војната годинава не се одржале претседателски избори, па ваквите изјави би можеле да се сметаат за дел од предизборната кампања. Тој исто така смета дека територијалните отстапки би биле лоши и за Европа.
 
„Мислам дека повеќето западни сојузници не би прифатиле Украина да отстапи дел од својата територија затоа што тоа би ѝ донело низа нерешливи проблеми во Европа. Покрај тоа, на глобално ниво би поставил преседан за други авторитарни режими кои сакаат нелегално да припојат некои територии “, вели Хилтон.
 
Се планира нов мировен самит
Минатиот месец Украина одржа мировен самит во Швајцарија, на кој присуствуваа претставници на 92 земји, но не и Руси. Зеленски неодамна најави дека има намера да ги подготви сите елементи од мировниот договор до ноември, за потоа Киев да одржи втор меѓународен мировен состанок.
 
„Ја поставив целта да имам целосно подготвен план во ноември“, изјави тој.
 
Рускиот заменик министер за надворешни работи набрзо одговори дека Москва нема да учествува на вториот состанок, иако Кремљ не беше категоричен и изјави дека се уште нема јасни индикации за нејзино одржување. Украина најави дека на вториот состанок ќе се разговара за планот што ќе го разработат десетици земји поделени во работни групи.
 
На крајот од првиот мировен самит, Зеленски рече дека Украина ќе води мировни преговори со Русија само кога Москва ќе се повлече од целата украинска територија.
 
На какви отстапки би се согласило украинското општество?
 
Според анкетите од пролетта 2023 година, расте бројот на оние кои би биле подготвени да направат отстапки во име на мирот. Во мај годинава тие биле 32 отсто, а во мај 2023 година само десет отсто. Мнозинството од испитаниците, 55 отсто од нив, се против какви било територијални отстапки за Русија.
 
Ова се податоци од Киевскиот меѓународен институт за социологија (КИИС).
 
Ако ги споредиме бројките од периодот меѓу мај 2022 година и мај 2023 година, тогаш само осум до десет проценти од испитаниците биле подготвени за територијални компромиси, а огромното мнозинство – од 82 до 87 проценти – биле против какви било отстапки.