Каспаров ја поддржа Харис, не сака САД да станат СССР!

Како и милиони други кои живееја зад Железната завеса, јас пораснав во Советскиот Сојуз гледајќи ја Америка како светилник на надеж. Разликата помеѓу слободното и неслободното ми беше лесно воочлива како млад играч на меѓународната шаховска сцена, и почнав да ја користам мојата платформа за да протестирам против репресивните практики дома. Кога се пензионирав од професионалниот шах во 2005 година, ја насочив целата моја енергија во спречување Русија да се лизне во рацете на КГБ, тајната полиција на Советскиот Сојуз и најзлобната шпионска агенција. За жал, тие напори беа неуспешни: Владимир Путин ја консолидираше моќта и повторно изгради авторитарна држава во ликот на советскиот режим под кој сум роден. Соочен со неизбежно апсење, бев принуден на егзил и живеам во Њујорк од 2013 година. Се досега не мислев дека ќе треба да ги предупредам Американците за опасностите од диктатурата.

Доналд Трамп веќе речиси една деценија ги урива заштитните огради на американската демократија. Генерациите што доаѓаат ќе ги пожнеат последиците. Неговото претседателствување – и неговите три кампањи за функцијата – покажаа дека институциите што толку многу од нас ги земаа здраво за готово, во голем дел функционираат врз основа на навики  и традиција, а не на пишан закон. Како што прочуено рече Роналд Реган, слободата „никогаш не е повеќе од една генерација подалеку од изумирање“. Политичкиот систем што ни е драг е длабоко кревок и зависи од нашата постојана посветеност да го одржуваме.

Трамп сè уште не ни победи на изборите – и неговата победа е далеку од сигурна – но веќе гледаме знаци на превентивна послушност што треба да им изгледа познато на многу бегалци од репресивни режими како мене. И „Вашингтон пост“ и „Лос Анџелес Тајмс“ ја откажаа поддршката на потпретседателката Камала Харис на почетокот на овој месец по налог на нивните сопственици, што беше де факто замолчување на двата главни национални весници. Не треба да изненадува тоа што сопствениците на бизниси внимаваат да избегнат вознемирување од некого што често повикува неговите клеветници да бидат затворени, или во случајот со Лиз Чејни, да има пиштоли „насочени кон нејзиното лице“.

Со оглед на моето искуство, не сум подготвен да стојам со скрстени раце и да го гледам светилникот на надежта за кој сум благодарен и што го нарекувам дома како се лизга во авторитаризмот на моето детство. Овие избори се избор помеѓу кандидат кој вети дека ќе се бори за институциите на Америка и оној кој е длабоко опасен – кандидат кој верувам дека ќе донесе тотален хаос и уништување на оваа земја.

Сакам да зборувам, сега, поконкретно за Камала Харис. Никогаш не сум бил срамежлив да критикувам администрации, без разлика на партија. Остро ја осудив надворешната политика на Барак Обама – од неговата бесмисленост во Сирија до неговиот опасен договор со Иран – како и наивноста на Џорџ В. Буш кога тврдеше дека ја видел душата на Путин откако ѕирнал во неговите очи. Моите критики и за Трамп и за Џо Бајден беа далеку од тивки. Само 28 отсто од Американците денес веруваат дека земјата се движи во вистинската насока и јас ги разбирам нивните фрустрации. Иако ситуацијата дома секако предизвикува загриженост, геополитичкиот пејзаж е катастрофален; најлошото што сум го видел во моето живо сеќавање. Престижот на Америка во странство се распаѓа. Затоа, не е ни чудо што реториката на Трамп исполнета со омраза се купува.

Но, улогата на претседателот и потпретседателот не е иста. Со забележителен исклучок на Дик Чејни (а можеби и Мајк Пенс ) ниту еден потпретседател во последно време не одигра значајна улога во поставувањето на политиката. Тие не ја носат истата одговорност како нивниот шеф за насоката во која се движи земјата. Бајден во суштина функционираше како гласник на Барак Обама, бидејќи неговата главна задача како потпретседател осум години беше да ја спроведе и ефективно да ја пренесе визијата на Обама, а не неговата. Истото важи и за Камала Харис во последните четири години; нејзината работа беше да ја продолжи агендата на Бајден, а не нејзината. Следствено, постојаниот рефрен на Венс дека Харис како потпретседател речиси четири години ги поседува политиките на Бајден – нема смисла. Не беше задача на Харис да ги спроведе своите идеи во пракса. И додека таа првично се приближи до ставот на администрацијата, таа оттогаш излезе од сенката на нејзиниот шеф, ставајќи јасно до знаење во интервјуата и на кампањата дека нема само да ги следи стапките на Бајден. Предлозите за политики што таа ги нуди, без разлика дали се согласувате со нив или не, се нејзини.

Во област особено блиска до моето срце – надворешната политика – агендата на Харис би претставувала подобрување од статус квото. Бајден помина многу од неговите 40 години во владата во време кога заканата од нуклеарна војна беше голема, и тоа искуство несомнено го формираше неговиот пристап кон надворешната политика како претседател. Харис, од друга страна, не го носи истиот багаж од Студената војна и рече дека нема да дозволи Украина да подлегне на руската агресија. Не верувам дека нејзината администрација би ја продолжила политиката на предавство на Бајден кога станува збор за Украина – ма да дозволи Украина да подлегне на руската агресија. Не верувам дека нејзината администрација би ја продолжила политиката на предавство на Бајден кога станува збор за Украина – а Трамп и Венс очигледно не ги кријат своите планови суштински да попуштат пред желбата на Путин да ја проголта Украина.

Бидејќи Харис не е на надворешнополитичката сцена со децении, моето предвидување е дека таа ќе се приближи до јавното мислење дека Америка треба да се спротивстави на диктаторите. На домашен фронт, како нов претседател заинтересиран да биде реизбран – и веројатно ограничен од поделениот конгрес и конзервативното мнозинство на Врховниот суд – Харис веројатно нема да бранува и да воведе радикални прогресивни политики.

Овие избори се поголеми од политиката, како што покажува долгата листа на истакнати републиканци кои се подготвени да застанат и да ја поддржат Харис. Поранешниот потпретседател Дик Чејни и неговата ќерка Лиз; поранешен гувернер на Калифорнија. Арнолд Шварценегер; поранешен сенатор Џеф Флејк; неколку членови на администрацијата на Трамп, вклучително и некои од највисоките. Многумина сè уште се усогласуваат со републиканците за политички прашања – некои, како Чејни и Адам Кинзингер, дури гласаа за Трамп во 2020 година. За разлика од сикофантичните отпадници како Роберт Ф. Кенеди Џуниор, кој направи обратно патување од Демократската партија за да го поддржи Трамп, ова се вистински, обоени републиканци.

Законски, имаме избор на овие избори, но морално, одговорот е јасен: Ако сакаме да ги зачуваме институциите на Америка и нејзината позиција на светската сцена, мора да ја избереме Камала Харис на 5 ноември. На крајот на краиштата, јас сум претпазлив оптимист за претседателството на Харис. Таа има можност да ја нормализира длабоко нарушената политичка клима, да ги обедини левиот и десниот центар под знамето на создавање реални можности за сите Американци. Со нетрпение очекувам да ја предизвикам кога не се согласуваме, што замислувам дека ќе биде често. Но, доколку биде избран нејзиниот противкандидат, самите институции и традиции кои го гарантираат нашето право на слободно несогласување би биле под закана. Секој кој живеел во Советскиот Сојуз или во Русија на Путин, ќе ви каже како е да се плашите јавно да ја осудувате владата. Во Трамп слушам ехо на советските лидери од минатото и сегашните руски лидери. Изборот на Камала Харис е единствениот начин да се зачува демократијата, дома и надвор. Таа можеби не е најдобриот избор, но на 5 ноември таа е единствена. (Гари Каспаров)