Како мајката Људмила го скрши Кремљ за погребот на синот Алексеј Навални

Збогувањето со Алексеј Навални на 1 март и следните два дена стана историско и неверојатно важно искуство за милиони Руси. Властите се потрудија да го избегнат ова. Користејќи директни закани и уцени, тие инсистираа семејството на Навални да одржи приватна, затворена церемонија. Властите тоа успеаја да го остварат ова во 2023 со погребот на шефот на „Вагнер“, Евгениј Пригожин (кој непосредно пред неговата мистериозна смрт организираше бунт и марш кон Москва). Сепак, принципиелната позиција на мајката на Навални, Људмила Ивановна – заедно со широката јавна кампања со која се бараше ослободување на телото на политичарот без дополнителни услови – го принуди Кремљ да направи отстапки. Независниот руски медиум „Медуза“ зборуваше со свои извори за тоа што се случуваше во руската претседателска администрација во тоа време.

Кремљ првично се обиде да се погрижи погребот на Алексеј Навални да биде што е можно потивок. Сепак, соочени со силен отпор од семејството на опозиционерот (првенствено неговата мајка) и широко распространета информативна кампања од поддржувачите на Навални, властите одлучија дека јавната церемонија во Москва е „нужно зло“. Оваа формулација ја користи еден од соговорниците на „Медуза“, близок до политичкиот блок на руската претседателска администрација; неговите зборови ги потврдува и друг извор кој знае за ситуацијата во Кремљ.

Според идеалниот план на властите, збогувањето со главниот независен политичар на Русија требаше да го следи приближно истото сценарио како и во случајот со погребот на основачот на „Вагнер“, Евгениј Пригожин, во август 2023 година. Пригожин, кој загина во падот на неговиот личен авион во регионот Твер на 23 август, беше погребан на гробиштата Пороховски во Санкт Петербург – без воени почести што му доликуваат на херој на Русија, во присуство на роднини. Новинарите до последен момент не знаеја за локацијата на погребот, а прес-службата на компанијата на Пригожин „Конкорд“ извести за церемонијата откако таа се случи.

Во исто време, извори на „Медуза“ блиски до Кремљ одбиваат да признаат дека властите сакале да го погребат Навални според сценариото на Пригожин, бидејќи се плашеле од негодување на јавноста. „Пригожин беше во пораст, добиваше рејтинг, собираше луѓе околу себе – и ги прекрши сите можни правила [со бунтот на крајот на јуни 2023 година]“, уверува еден од соговорниците на „Медуза“. „Навални сега не е толку релевантен политичар. Иако беше јасно дека луѓето ќе дојдат кај него [на погребот]. Редиците за поддршка на опозицијата се сосема непожелна слика за време на изборната кампања на Путин“. Без оглед на аргументите за „неважноста“ на Навални, смртта на политичарот и последователните настани во февруари-март 2024 година создадоа огромна резонанца не само во Русија, туку и низ целиот свет.

Кремљ веднаш сфати дека иако е можно да се најде заеднички јазик со семејството Пригожин со префрлање на дел од имотот на нив (синот на бизнисменот Павел Пригожин добил две компании на неговиот татко), тогаш со роднините на Навални „никаков договор не е во принцип можен“. Знаејќи дека нема да може да се постигне компромис со роднините и соработниците на политичарот, властите решија да ја постигнат својата цел преку отворена уцена и заплашување.

Девет дена истражителите одбиваа да го предадат неговото тело на Људмила Ивановна, мајката на Навални, освен ако таа не се согласи да го спроведе погребот во тајност. Таа објави видео во кое вели дека на 22 февруари (пет дена по убиството) поминала речиси еден ден во Истражниот комитет на Салехард; на адвокатот му било дозволено да ја види дури попладне. Во исто време, соработниците на политичарот спроведоа широка кампања барајќи телото на Навални да му биде вратено на семејството, што беше поддржано од новинари и познати личности – следено од корисниците на Интернет во и надвор од Русија.

Сепак, од моментот на ослободување на телото до денот на погребот, 1 март, семејството на Навални и неговите поддржувачи се соочувале со постојани пречки. Никогаш не можеа да најдат сала за граѓанска комеморација – мораа да се ограничат на церемонијата во црквата. Погребните служби одбија да им обезбедат погребна кола; по многу маки автомобилот конечно бил пронајден. Во црквата, им беше дозволено само на роднините да се збогуваат со Навални, по што ковчегот беше брзо затворен.

И покрај ова, погребната служба и погребот на политичарот станаа најголемата протестна акција од почетокот на војната во полн обем (секоја улична активност во земјата е всушност забранета). Згора на тоа, акцијата беше апсолутно мирна, вклучително и без полициско насилство.

Кремљ не очекуваше толку многу луѓе да дојдат на погребот на Навални, велат изворите на „Медуза“. Невозможно е да се пресмета колку Руси учествуваа во збогувањето, имаше десетици илјади, а можеби и стотици илјади (оние кои сакаа да се збогуваат со Навални стоеја во редици на гробиштата три дена, од 1 до 3 март). Во ова не се сметаат настаните за сеќавање во другите руски градови, каде што луѓето носеа цвеќиња и свеќи на импровизирани споменици и споменици на жртвите на политичката репресија, како и во странство.

Еден од изворите на „Медуза“ близок до Кремљ потврдува дека редиците на гробиштата биле „изненадување за властите“, но веднаш додава дека за размерот на Москва, бројот на луѓе сѐ уште е „многу мал“.

Од смртта на Навални, провладините медиуми и телеграмските канали продолжија да вршат притисок врз семејството на политичарот, објавувајќи материјали што содржат искривени информации или едноставно лаги. Кампањата не беше прекината ниту на денот на погребот. Конкретно, авторите на пропагандните материјали нагласија дека вдовицата на политичарот, Јулија Навална, и неговите деца Дарија и Захар не дошле на церемонијата.

Двајца политички стратези кои работат со политичкиот блок на Кремљ ги карактеризираат овие напади како „работа со ризици“. „Таа (Јулија Навална) може да стане лидер на голем дел од опозицијата. Затоа, неопходно е да се одолее“, вели еден од нив за „Медуза“.

Двата извора веднаш наведуваат дека Навална во сегашната фаза не претставува закана за Кремљ. Сепак, друг политички стратег кој соработува со Кремљ смета дека зголемувањето на активноста на поддржувачите на Навални, забележано по неговото убиство, создава ризици за властите. Според него, во Русија има „луѓе кои се очигледно незадоволни од владата, кои исто така се способни да дејствуваат“.

Денеска шефот на руската служба за надворешно разузнавање (СВР), Сергеј Наришкин, изјави дека политичарот Алексеј Навални „умрел од природна смрт“. Тој го кажа ова во етерот на програмата на руската телевизија „Соловјов во живо“.

„Не мислам дека ова е некој вид посебен план, но, за жал, луѓето имаат особеност: порано или подоцна животот завршува, тие умираат. Навални умре од природна смрт, да“, рече Наришкин, додавајќи дека не смета дека „какви било сили на Запад“ се вмешани во смртта на политичарот.

Наришкин истакна дека смета дека е „одвратно, но очекувано што на Запад организираат такви сатанистички танци околу ковчегот на Навални“.