Избори во САД: Кога ќе знаеме кој победи?


Додека Американците се подготвуваат да гласаат на денот на изборите, официјалните лица повикуваат на трпение додека гласачките ливчиња се бројат во оваа историски тесна претседателска трка и предупредуваат дека може да поминат денови за да се знае кој победил.

Во американскиот систем граѓаните не гласаат директно за својот лидер. Наместо тоа, тие  избираат 538 членови на групата наречена Изборен колеџ (електори), која потоа ги избира претседателот и потпретседателот. Секоја држава гласа во Изборниот колеџ за кандидатот кој победил на народниот глас. Поголемите држави кои имаат повеќе претставници во американскиот Конгрес добиваат поголем дел од расположливите 538 гласови во Изборниот колеџ.

Демократската потпретседател Камала Харис и нејзиниот републикански ривал, Доналд Трамп, ќе се борат за да стигнат до клучните 270 гласови кои ги гарантираат клучевите од Овалната соба. Но, експертите велат дека постои зголемен ризик од одложувања и компликации, како што се правните предизвици за пребројувањето на гласовите.

Инаку, околу 81 милион луѓе гласаа до вторник, повеќе од половина од вкупниот број на гласачки ливчиња во 2020 година. Првите гласачки места се затвораат во 18 часот по источно американско време (23 часот по Гринич), но кога трката е тесна, може да поминат денови пред да се објави победникот. Во 2020 година, американските медиуми го објавија кандидатот на Демократската партија Џо Бајден за победник во сабота, 7 ноември, иако гласачките места беа затворени во вторникот претходно. Во 2016 и 2012 година гласачите чекаа пократко.

Многу држави ги променија изборните закони за да може да се подготват  гласовите по пошта или прекуокеанските гласови да можат да се избројат пред денот на изборите, иако Пенсилванија и Висконсин не направија слични промени. И двата града се бојно поле кое може да се претвори во водство на која било од страните. Бидејќи гласачките ливчиња испратени по пошта не смеат да се обработуваат до 5 ноември, ова може да го одложи пребројувањето.

Особено теснен број на гласови може да доведе и до повторно броење. Затоа, наместо да чекаат победниците да бидат објавени од локалните власти, американските медиуми ги објавуваат резултатите врз основа на податоците од гласањето. Но, тој процес не е официјален, а резултатите сепак мора да бидат заверени на државно ниво, со пребројување на секое гласачко ливче.Крајниот рок во кој државите треба да ги потврдат своите резултати е 11 декември, а потоа назначените избирачи во секоја држава гласаат за кандидатот кој победил на народното гласање.

До 25 декември, сертификатите за избраните во секоја држава мора да ги прими претседателот на Сенатот, кој е и потпретседател — Харис. На 6 јануари, Конгресот ги брои и потврдува резултатите пред да биде инаугуриран новиот претседател на 20 јануари.Сертифицирањето е формалност, но експертите предупредуваат дека ризикот од пречки расте. Најмалку 22 окружни изборни службеници гласаа во 2022 година за одложување на сертификацијата во колебливите држави, забележаа експертите на Брукингс. Ова е речиси 30 отсто зголемување во споредба со 2020 година. Најмалку 35 изборни службеници „одбија да ги потврдат изборните резултати и можеби ќе можат да го сторат тоа повторно“, соопштија Граѓаните за одговорност и етика во Вашингтон (CREW). Успешната опструкција може да влијае на државните и федералните рокови за сертификација, предупреди групата за кампања.

Процесот на сертификација е под лупа и е особено политизиран откако Трамп одби да ги признае изборите во 2020 година.Во таа трка, десетици правни оспорувања на Трамп и неговите сојузници беа отфрлени од судовите. Во пресрет на денот на изборите се појавија низа тужби од двете страни, што исто така може да го отежне пребројувањето на резултатите.