ЕУ ѝ забележува на Македонија дека доцни со транзицијата од јаглен

Многу забелешки на ЕУ за Македонија за екологијата, климатските активности и транзицијата од јаглен беа дадени на седницата на Поткомитетот ЕУ-Северна Македонија за транспорт, животна средина, енергетика и регионален развој што се одржа онлјан на 28 ноември 2024 година.

Во сите сектори за кои се расправало Македонија бележи ограничен напредок, одложување и назадување. Како заклучок на состанокот, ЕУ ја повика Северна Македонија да ја зајакне својата политичка посветеност, да ги зајакне институционалните капацитети и да ги спроведе потребните реформи за исполнување на стандардите на ЕУ во овие сектори.

 Во соопштението на Делегацијата на ЕУ во Скопје за овој состанок се наведени поименично областите за кои се разговарало.  Во однос на енергетиката, се вели дека додека Северна Македонија ги унапредува проектите за декарбонизација и обновлива енергија, „остануваат значителни празнини во усогласувањето со енергетските директиви на ЕУ, вклучително и Пакетот за интеграција на електрична енергија и Директивата за енергетска ефикасност. Формирањето на ново Министерство за енергетика беше поздравено, но предизвиците и понатаму постојат во зајакнувањето на инвестициите за зелената транзиција и ажурирањето на стратешките енергетски документи. Комисијата ги означи одложувањата во Инвестицискиот план за транзиција на јаглен како област која бара итно внимание“.

Во областа на животната средина, Северна Македонија бележи ограничен напредок во усогласувањето на нејзините еколошки политики со стандардите на ЕУ во области како што се квалитетот на воздухот и водата, управувањето со отпадот, заштитата на природата и проценката на влијанието врз животната средина. Комисијата ја истакна потребата владата да усвои пристап со вклученост на целата влада и економија за да се даде приоритет на еколошката интеграција на сите нивоа.

Во однос на цивилната заштита, и покрај тоа што е поврзана со Трансевропските услуги за телематика меѓу администрациите (TESTA), Северна Македонија сè уште не е интегрирана во системот на Заедничкиот комуникациски и информациски систем за итни случаи (ЦЕЦИС) поради прекини заради Ковид-19 и недостаток на ИТ персонал. Доцнењето на договорите за одржување на бројот за итни случаи 112 и недостатокот на финансиски средства дополнително ја загрозуваат функционалноста на системот.

Во однос на регионалната политика, постојат предизвици во административниот капацитет за управување со фондовите на ЕУ, со недостиг на кадар, доцнење во обуката и недостиг на постојано раководство на клучните позиции. ЕУ ја повика Северна Македонија да оди над проценките направени на ниво на проекти и да ги процени пошироките ефекти од нејзините напори за регионален развој, истовремено вклучувајќи ги урбаните и територијалните аспекти.

Во однос на климатските активности, Северна Македонија се соочува со одложувања во критичните области, вклучително и усвојувањето на Законот за климатски активности и спроведувањето на рамките за мониторинг, известување, верификација и акредитација (MRVA). Во тек се ажурирања на Националниот план за енергија и клима, но итно е потребно дополнително усогласување со законодавството на ЕУ за клима и напредок во Националниот план за адаптација. Комисијата ја истакна важноста од брза и сеопфатна акција за исполнување на роковите.

На крај, во однос на транспортот, забележан е ограничен напредок во Трансевропската транспортна мрежа (TEN-T) и реформите во транспортната политика. Вклучувањето на Северна Македонија во Источниот медитерански коридор на Западен Балкан (WBEM) беше поздравено, но сè уште се потребни значителни напори за одржување на инфраструктурата, решавање на потребите за алтернативно гориво и подобрување на безбедноста на патиштата и железницата. Комисијата ја нагласи важноста од забрзување на развојот на железничкиот Коридор VIII и Коридорот X за позиционирање на Северна Македонија како регионален транспортен центар.

Од страна на ЕУ, со состанокот претседаваше Ендрју Вилијамс, тим-лидер, постојан секретар на Поткомитетот, Одделот за Албанија и Северна Македонија на Генералниот директорат за соседство и проширување и, од страна на Северна Македонија, Линдита Шакири, раководител на Секторот за евроинтеграции, Министерство за животна средина и просторно планирање.