Должничката бомба на ЕУ почнува да одбројува

БРИСЕЛ – Преговорите за следниот седумгодишен централен буџет на ЕУ – вообичаено најпроблематичниот и најспорниот од сите во Брисел – почнаа. Кога ќе се состанат во вторник, 27-те комесари на ЕУ ќе го утврдат темпото на трошење за следниот период, кој ќе трае од 2028 до 2034 година. Разговорите за повеќегодишната финансиска рамка (МФФ) обично се одолговлекуваат со години и честопати се деблокираат само со високи влогови и со тргување во последен момент од страна на лидерите на ЕУ.

Разговорите овојпат се уште потешки бидејќи заедничката програма за долгот на Комисијата од 300 милијарди евра за спас на економијата на ЕУ по пандемијата на Ковид е подготвена за отплата од 2028 година. Без нов план, тоа би можело да опфати огромен дел – меѓу 15 и 20 проценти, според проценките на Комисијата – надвор од трошечката моќ на блокот.

ЕУ треба да излезе со конкретен план за отплата пред 2028 година. Комисијата првично предложи давачки за емисиите на јаглерод, за увозот и профитот на мултинационалните компании, потег што се очекуваше да генерира 36 милијарди евра годишно. Но, владите на ЕУ го поништија планот бидејќи голем дел од овој приход веќе оди во нивните национални каси.

Комисијата сака да им вдахне нов живот на даноците ширум ЕУ – познати како „сопствени ресурси“ – и ги повика лидерите да донесат нови идеи на маса за време на собирот во Брисел на 20-21 март.Комесарот за буџет на ЕУ, Пјотр Серафин, го промовира граничниот данок на јаглерод на блокот – кој ќе падне на одредени увозници од ЕУ – како потенцијален начин за зголемување на приходите.

Неуспехот да се постигне договор за сопствените ресурси може да предизвика проблеми за целиот буџет. Стандардната опција се состои од тоа националните влади да ја пополнат дупката со испраќање повеќе пари во Брисел. Но, ова би отворило „конзерва со црви“ за Комисијата.

Земјите од Северна Европа – кои добија релативно мал дел од помошта на ЕУ за пост-Ковид – не сакаат да платат повеќе во буџетот, а во замена за поголем придонес веројатно ќе бараат кратења во готовината на ЕУ, која опфаќа сè, од земјоделски субвенции до одбрана. Тој компромис ќе и нанесе удар на Комисијата и на различните земји како Франција и Полска, кои поддржуваат поголем централен буџет на ЕУ.

Другата опција би била Комисијата да ја одложи отплатата на својот долг, исто како што тоа го прават националните влади. Шпанија го поддржа овој пристап во документот што го виде POLITICO, тврдејќи дека тој „ќе ги ублажи краткорочните фискални притисоци, ќе обезбеди ликвидност на пазарот на обврзници на ЕУ и ќе овозможи континуирани инвестиции за идниот европски економски модел“. Но, Германија и нејзините фискално конзервативни сојузници го гледаат ова како лизгава патека кон фискалната унија, во која Комисијата трајно ги презема долговите на своите 27 членки.

Комисијата планира да го револуционизира начинот на кој ги распределува своите пари.Според тековниот буџет, ЕУ троши околу две третини од своите пари за земјоделство и за локално финансирање дизајнирано да го намали јазот меѓу регионите низ Европа.Но, Комисијата сега сака да го прилагоди буџетот на својата политичка програма и на геополитичките предизвици со кои се соочува блокот. Наместо да финансира традиционални индустрии, цел е да користи заедничкa готовина за финансирање иновативни шеми способни да генерираат големи приходи. Финансирањето, исто така, треба да биде насочено кон нови приоритетни области како што е одбранбениот сектор на блокот. Со цел да се постигне ова, Комисијата поддржува поврзување на плаќањата со економските реформи кои се дизајнирани да ги направат земјите на ЕУ поефикасни. Одделот за буџет на Комисијата си поигрува со идејата за здружување на преку 500 различни средства во единствен куп готовина за секоја земја што ќе ги одреди трошоците во сектори кои се движат од субвенции за фарми до социјални станови.Шпанија ја отфрли оваа опција со образложение дека „можеби не е најефективниот начин да се постигне поедноставен и поконцентриран буџет во пракса“.

Со дискусијата во вторник започнува долг и византиски процес кој ќе заврши пред почетокот на 2028 година, кога ќе стапи на сила новиот буџет. (Политико)