(ВИДЕО) Пет години по пожарот отворена катедралата Нотр Дам, иконата на Франција

ПАРИЗ – Емануел Макрон сфаќа дека, кога сè друго не успева, може да се пофали со раскошот и церемонијата на Франција. Тој, исто така, знае дека ако има еден човек на светската сцена кој ќе му помогне во тоа, тоа е Доналд Трамп.

Значи, нема посовршен момент, само три дена по колапсот на неговата тримесечна влада, среде најтешката политичка криза во Франција во една генерација, да покаже што најдобро прави неговата земја. Париската катедрала Нотр Дам од 14 век, сериозно оштетена во пожар пред речиси шест години, е вратена во својот поранешен блескав сјај. Новоизбраниот претседател на САД ќе го направи своето прво патување од неговата изборна победа за да биде таму на церемонијата на повторно отворање  – и сите знаат дека тоа едноставно ќе му се допадне.

„Претседателот Емануел Макрон направи прекрасна работа обезбедувајќи  Нотр Дам да се врати на целото ниво на слава и уште повеќе“, објави Трамп на својата платформа „Truth Social“.

Толку многу се промени откако Трамп првпат ја презеде функцијата во јануари 2017 година, а Макрон се искачи четири месеци подоцна. Русија води војна во Европа; Израел е вклучен во крвав конфликт со милитантните групи на неговиот праг; Обединетото Кралство ја напушти ЕУ; а политичкиот систем на Франција сега е парализиран, додека екстремната десница е подготвена за власт, бидејќи популарноста на Макрон е во колапс.

Но, Макрон има форма, и во користењето на француската слава во тешки времиња, и во пријатноста кон Трамп. Тоа е броманса каква што светот ретко видел.

Официјалната церемонија почнува во 19 часот

Прашањето е дали патувањето во Франција ќе му покаже на Трамп како  да ја одржи фасадата на државничко однесување во неговиот втор мандат или дали ќе се врати на бомбастичните, евроскептични тенденции забележани во првите четири години. Сепак, едно е сигурно: тој ќе ужива во блескавиот, ТВ-пријателски настан – факт за кој Макрон добро знае. Неговата покана ја одразува остроумната свесност за тоа што го охрабрува човекот кој сè уште ќе биде во Белата куќа откако неговиот најдобар француски пријател се откажа од власта.

Малкумина можат да го заборават 29-секундното ракување меѓу двајцата, на самитот на НАТО во Брисел во 2017 година, првото големо меѓународно појавување на Макрон, кое тој го опиша како „момент на вистината“.Еден месец или нешто подоцна, тој го пречека Трамп на прославата на Денот на Бастилја во Париз таа година и го импресионираше својот американски колега со марширачки бендови и  паради. Две години подоцна, на 75-годишнината од слетувањето на Денот Д, Макрон се обиде да ја искористи историјата на Франција и Европа, апелирајќи директно до Трамп да го исполни „ветувањето на Нормандија“ со тоа што ќе ја препознае важноста на ЕУ и НАТО.

И така во 2024 година врската продолжува да цвета. Макрон побрза да му честита на Трамп за неговата победа минатиот месец дури и пред да биде потврдена. Додека Трамп се подготвува да слета во француската престолнина, Макрон се надева дека ќе го искористи она што француските власти го опишуваат како „блискост“ со неговиот американски колега за да го убеди дека тој е Европеецот што треба да го слуша. Американските власти и таборот на Трамп сметаат дека Макрон е подобро позициониран да управува со врските со Трамп од другите лидери на НАТО – вклучително и канцеларот Олаф Шолц во Германија и канадскиот Џастин Трудо.

„Изгледа дека Трамп не го гледа Париз со истиот презир како што ги гледа  ЕУ ​​или Германија“, рече републиканскиот експерт за надворешна политика што работи со транзицискиот тим на Трамп – кој доби анонимност за да разговара за внатрешното размислување на транзицискиот тим.„Макрон може да се утеши со фактот дека тој не е Шолц“.

Посетата доаѓа во неверојатно предизвикувачки период за Макрон во земјата. Франција е втурната во една од нејзините најзначајни политички кризи во поновата историја по погрешната пресметка на Макрон при распишувањето предвремени избори летото. Тоа го чинеше контрола врз Националното собрание, доведе до расцепкан парламент и резултираше со првото гласање за недоверба на францускиот премиер од 1962 година.

„Макрон има предност во однос на другите европски лидери, вклучувајќи го и Олаф Шолц“, рече Мишел Дукло, поранешен француски амбасадор и висок соработник во Институтот Монтењ. „Но, тој ризикува да изгледа слаб во очите на Трамп поради неговите проблеми дома“.

За Дуклос, „ризикот за Макрон е Трамп да го смета за губитник“, термин што наводно го користел за Макрон во минатото за да ги опише поранешната британска премиерка Тереза ​​Меј и германската канцеларка Ангела Меркел. „Тоа би било смртоносно, и мислам дека тоа е она што [францускиот] претседател ќе се обиде да го направи – да го отстрани тој ризик“.

Десетици светски лидери, вклучително и актуелната прва дама на САД, Џил Бајден и германскиот претседател Франк-Валтер Штајнмаер, го потврдија своето присуство денес во Париз.Посетата, исто така, ќе ја тестира способноста на Европа да претстави обединет фронт напред. Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен првично се очекуваше, но Комисијата во петокот објави дека таа нема да стигне да дојде  веднаш по објавувањето на потпишувањето на јужноамериканскиот трговски договор на кој  Франција енергично беше против.ЕУ – која се бори со внатрешните поделби и други пропаднати влади – во голема мера го усвои пристапот на чекање  за Трамп 2.

„Подготвеноста на Макрон да предвиди и да се подготви за идните француско-американски односи е очигледна во поканата на Трамп за Нотр Дам“, рече Тара Варма, експерт за трансатлантски односи во Институтот Брукингс. „Но, ризикот е дека поединечните европски држави би можеле да ги следат своите надворешни политички патеки со Трамп, наместо да останат обединети“.

Кадровските избори на Трамп даваат малку јасност за тоа што претстои, особено во однос на Украина. Неговиот тим вклучува личности како Мајк Волц како советник за национална безбедност и Марко Рубио како државен секретар кои се сметаат за јастреби кон Русија и силно про-НАТО.Но, други, како што се Пит Хегсет – номиниран за секретар за одбрана – и новоизбраниот потпретседател Џеј-Ди Венс, го критикуваа НАТО и повикаа на намалување на помошта на САД за Украина.

Француското претседателство во петокот потврди дека ќе присуствува и украинскиот претседател Володимир Зеленски. Макрон ќе се сретне одделно со Зеленски, а потоа со Трамп во попладневните часови пред церемонијата на повторното отворање.

Зошто е толку значајна катедралата, дури и за претседателот на САД?

По долги пет години реставрација, иконата Нотр Дам во Париз повторно ќе ги отвори вратите за туристите на 8 декември, на празникот на Безгрешното зачнување. Повторното отворање означува значаен момент во раскошната историја на катедралата, бидејќи таа се издигнува од пепелта на разорниот пожар што речиси ја уништи во април 2019 година. Секој што ја знае Нотр Дам од времето пред пожарот ќе биде изненаден: ѕидовите се ослободени од саѓи и нечистотија кои се таложеле со векови. Низ исчистените прозорци доаѓа повеќе светлина отколку порано, правејќи свежите бои и позлатените фрески да блескаат. Исчистени се и 2.300 статуи и 8.000 цевки на оргулите. Неодамна беа поставени 1.500 нови столчиња, претходно благословени. Требаше да се преместат добри илјада кубни метри камења, да се подигнат и повторно да се демонтираат 2.000 тони делови за скелиња. Во реставрацијата беа вклучени речиси 250 компании и ателјеа.

Средновековната катедрала стара 860 години, симбол и на Франција и на Париз, е прецизно реставрирана, со нов шпицест и ребрест свод, нејзините летечки потпори и врежаните камени гаргои се вратија во својата мината слава , а  украсите од белт камен и злато сјаат посветло од кога било. Ова повторно отворање има големо значење, не само за католиците, туку и за сите кои ја почитуваат улогата на катедралата како жив споменик на француската историја и култура. Нотр Дам де Париз, средновековно готско чудо, многу години беше најпосетуваното обележје во Франција, привлекувајќи приближно 13 милиони туристи годишно – многу повеќе дури и од Ајфеловата кула.

Нотр Дам во новиот сјај

Изградена на врвот на четири цркви, Нотр-Дам има хор во облик на навалена  глава на Христос. Изградена на островот на Сена во 1163 година на иницијатива на парискиот епископ Морис де Сали, катедралата била најголемата градба во Европа во 12 век, со површина од 64.000 квадратни метри. Кога била изградена сегашната готска катедрала, биле зачувани неколку елементи од меровиншките, каролиншките и романескните структури кои дошле пред неа. 

Нотр Дам е повеќе од религиозно место. Таа исто така одигра клучна улога во секуларната историја на Франција. Во 1302 година, кралот Филип IV од Франција  собрал претставници од свештенството, благородништвото и обичните луѓе за да разговараат за прашањата за оданочување и управување. Овој настан означи клучен момент во француската политичка историја, бидејќи ги постави темелите за идните парламентарни случувања.

Повеќе од три века, сите патишта во Франција се спојуваа на Нотр Дам, без оглед на добро познатата средновековна поговорка дека „сите патишта водат во Рим“. Кралот Луј XV официјално ја направи центар на сите рути на нацијата. Меѓутоа, дури во 1924 година, градската влада одлучи да ја официјализира оваа точка – од која се пресметуваат километражните растојанија меѓу градовите. Во дворот на црквата се уште е видлив каменот во облик на роза од компас.

За време на бурните денови на Втората светска војна, Нотр Дам стана симбол на издржливоста на Париз. На 25 август 1944 година, генералот Шарл де Гол маршираше низ ослободената престолнина до предворјето на катедралата, каде што камбаните ѕвонеа славејќи ја слободата на градот. И покрај тоа што за влакно избегна обид за атентат, Де Гол се придружи на хорот на катедралата за да ја пее Magnificat во моќен момент на национално единство и триумф.

Церемонијата на големото повторно отворање на француската катедрала Нотр Дам денес ќе се одржи целосно во затворена просторија поради лошите временски прогнози, со удари на ветер до 80 километри на час. На отворањето покрај Трамп се поканети и  четириесетина други светски лидери, кралски личности, банкари, светски филмски звезди, модни дизајнери, меѓу кои ќе биде и Принцот Вилијам, а претседателот на САД Џо Бајден ќе го преставува неговата сопруга Џил. Еден изненадувачки отсутен ќе биде папата Франциско, поглаварот на Католичката црква, кој одлучи да не се откаже од викенд патувањето на францускиот остров Корзика.

Напорите за реконструкција чинеа околу 750 милиони американски долари, финансирани од донации, а повторното отворање е постигнато во рок од пет години и покрај предвидувањата дека може да потрае со децении.

Парижаните со ужас гледаа во 2019 година како пламенот ја опустоши Нотр Дам, светски позната како еден од  најпосетуваните споменици во светот. Апокалиптичните слики некои дури ги гледаа како знак за пропаста на западната цивилизација, а чудото старо 850 години беше спасено од целосен колапс само со херојската интервенција на пожарникарите.Точната причина за пожарот никогаш не е идентификувана и покрај форензичката истрага на обвинителите, кои веруваат дека најверојатната причина била несреќа како што е електричен дефект.

„Почувствувавме универзална тага кога изгоре Нотр Дам“, рече модниот дизајнер Жан-Шарл де Кастелбајак, кој ги дизајнираше шарените нови свештенички одежди што ќе ги носат високите свештеници во сабота.

„Тоа беше момент на ужасни емоции, како претчувство за нашиот свет во тешкотии“, изјави тој неодамна за АФП. (Политико, светски агенции)