Дали Алцхајмеровата болест е наследена од мајката или од таткото?

Генетскиот ризик за развој на Алцхајмерова болест е под посилно влијание од страната на мајката отколку од страната на таткото, покажа една неодамнешна студија. Во 2020 година, над 55 милиони луѓе ширум светот живееле со деменција, а Алцхајмеровата болест е најчеста форма. Пронаоѓањето начини за подобро дијагностицирање, лекување, па дури и спречување на деменција е поважно од кога било, а најновата студија може да обезбеди корисна основа за нови терапии.

Студијата, објавена во JAMA Neurology, покажа дека луѓето чии мајки имале историја на губење на меморијата имаат поголем ризик за развој на Алцхајмерова болест на која било возраст – во споредба со луѓето чии татковци имале само историја на губење на меморијата (или без семејна историја на меморија загуба).

Сепак, оние чии татковци имале рана загуба на меморијата (пред 65-годишна возраст), исто така, имале поголем ризик од Алцхајмерова болест.

Студијата анализирала податоци од 4.413 луѓе на возраст од 65 до 85 години кои немале никакви когнитивни или проблеми со меморијата. Но, важно е да се забележи дека тоа не е целосна застапеност на населението, бидејќи мнозинството беа белци – така што резултатите може да се разликуваат за другите етнички групи, забележува Science Alert.

Што покажа новата студија

Учесниците беа дел од студијата за анти-амилоиден третман кај асимптоматска Алцхајмерова болест, трета фаза на клиничко испитување на лекови кои се надеваат дека ќе ја забават прогресијата на проблемите со меморијата.

Когнитивната функција на учесниците била мерена со прашалник, а позитронската емисиона томографија (ПЕТ) била користена за да се скенира нивниот мозок за маркери на Алцхајмерова болест и да се утврди ризикот од нејзино развивање.

Истражувачите главно бараа присуство на амилоидни плаки, кои се еден од двата белези на Алцхајмеровата болест. Хипотезата е дека овие акумулирани амилоидни плаки се главниот осомничен за оштетување и убивање на мозочните клетки (неврони), што доведува до Алцхајмерова болест. Друг белег на Алцхајмеровата болест е протеинот тау, кој не беше оценет во оваа студија.

Се смета дека акумулацијата на бета-амилоид ѝ претходи на Алцхајмеровата болест, бидејќи луѓето може да имаат покачени нивоа на амилоид години пред да започнат проблемите со меморијата.

Резултатите од ПЕТ скенирањето покажаа дека учесниците чии мајки имале историја на оштетување на меморијата (без разлика на возраста кога започнале нејзините проблеми со меморијата) имале значително повисоки нивоа на бета-амилоид од оние чии татковци имале историја на оштетување на меморијата.

Учесниците чии татковци имале рано почеток на губење на меморијата (се јавува пред 65-годишна возраст), исто така, имале повисоки нивоа на бета-амилоид.

Всушност, учесниците кои имале само татковска историја на доцно почетно оштетување на меморијата (по 65-годишна возраст) и оние кои немале семејна историја на губење на меморијата имале нормални нивоа на бета-амилоид.

Причината за оваа поврзаност не е целосно разбрана, но истражувачите сугерираат дека може да има врска со митохондријалната дисфункција. Митохондриите се структури кои обезбедуваат енергија во нашите клетки, а се наследени само од мајчината страна. Претходните истражувања веќе ја поврзаа митохондријалната дисфункција со Алцхајмеровата болест.

Развивање третмани

Оваа студија се надоврзува на претходни, помали студии кои ја истражувале улогата на генетиката во Алцхајмеровата болест. Бидејќи овие студии имаа само мали големини на примероци, тие немаа статистичка моќ да извлечат силни заклучоци.

Многу поголемата големина на примерокот на оваа студија овозможи посилни заклучоци и потврди за важноста на генетиката на мајката.

Клучната порака на студијата е дека ризикот од Алцхајмерова болест може да зависи од тоа дали е наследен од мајката или таткото, како и од возраста на родителот кога започнало губењето на меморијата. Како такво, разгледувањето на родителската историја специфична за полот може да биде од фундаментално значење во идентификувањето на оние со најголем ризик за Алцхајмерова болест.

Во светлината на овие наоди, следниот чекор би можел да биде да се утврди дали ДНК од мајката влијае на развојот на болеста, а бидејќи митохондриите се наследени од мајчината страна, истражувачите би можеле дополнително да ја истражат теоријата за митохондријална дисфункција.

Студијата ја потврдува важната улога што генетиката ја игра во развојот на Алцхајмерова болест, но тоа не е единствениот фактор на ризик. Многу модифицирани фактори на ризик – како што се дијабетес, висок крвен притисок, кардиоваскуларни болести и лоша исхрана – исто така значително придонесуваат за развојот на болеста.