Да се направи Европа повторно слаба

По 5 ноември, светот ќе знае дали Американците се оддалечиле од глобалното лидерство или одлучиле да го задржат, заедно со посветеноста на нивната земја на долгогодишни сојузи како што е НАТО. Ова се остри алтернативи претставени од изолационистот Доналд Трамп и потпретседателката Камала Харис.

Но, додека светот немирно гледа како се одвиваат изборите во САД, Европејците, во извесна смисла, веќе гласаа. Неодамнешните избори во двете најголеми земји-членки на Европската унија, Франција и Германија, беа обесхрабрувачки, во најмала рака, бидејќи резултираа со значителни придобивки за антизападната, антиевропска екстремна десница.

Иако на екстремната десница ѝ беше ускратено целосното парламентарно мнозинство во двете земји, нејзините придобивки беа премногу значителни за да се игнорираат. Гледајќи напред, во која било земја ќе биде потешко да се формира стабилно мнозинство на демократски сили, а со тоа и полесно за крајната десница на крајот да дојде до власт преку изборните канали.

Во Франција, по деморализирачкиот пораз на политичкиот центар на европските избори во јуни, претседателот Емануел Макрон неочекувано го распушти Националното собрание и свика предвремени избори. Но, далеку од разјаснување на работите, ова резултираше со поделен парламент. Иако сојузот на левичарските партии освои најмногу места, тие не успеаја да обезбедат мнозинство.

Од своја страна, Макрон одби да соработува ниту со крајната левица, ниту со екстремно десничарскиот Национален собир на Марин Ле Пен, кој освои најмногу места на европските избори. Со малку друг избор, тој назначи премиер од редовите на голистичките десничарски републиканци, кои се спуштија на помала партија во парламентот. Неговиот избор, Мишел Барние, претходно ги водеше преговорите на ЕУ за „Брегзит“ со Обединетото Кралство и се смета за стабилна рака. Но, всушност, Макрон ја отвори вратата за индиректно учество на владата преку Националниот собир, поради зависноста на Макрон од премолчената поддршка на партијата за Барние.

Слична ситуација сега се наѕира во Германија, каде што покраинските избори во Тирингија и Саксонија, исто така, не донесоа мнозинство во центарот. Како резултат на тоа, единствениот начин да се задржи крајнодесничарската Алтернатива за Германија (АфД) надвор од државната влада е да се вклучи новоформираната Алијанса Захра Вагенкнехт (БСВ), проруска партија чија главна цел е да се стави крај на војната во Украина со стремеж за „мир“ според условите на Владимир Путин.

И покрај тесната победа на Социјалдемократската партија на левиот центар во Бранденбург изминатава недела, неодамнешните покраински избори во Германија навестуваа лошо за федералните избори следниот септември. Засега, слабоста на демократскиот центар и во Франција и во Германија може ефективно да му даде на Путин место на масата на владите во двете земји.

Се разбира, политички, Франција и Германија не се Унгарија или Словачка. Но, ниту Унгарија и Словачка не се толку централни за иднината на ЕУ како Франција и Германија. Ако Французите и Германците се колебаат затоа што не можат да формираат мнозинска влада на центарот, пошироката ЕУ е речиси сигурно дека ќе стагнира и ќе стане парализирана во пресрет на освојувачката војна на Путин. Уште полошо, во светскиот поредок кој брзо се менува, кој сѐ повеќе се дефинира со ривалства на големите сили, Европа ефективно би била истисната од глобалната сцена.

Со други зборови, Европа се соочува со тројна закана – онаа што се најде во поостар фокус по овогодинешните избори. Нејзиниот демократски поредок е загрозен од национализмот одвнатре, насилниот ревизионизам однадвор и потенцијалното враќање на американскиот претседател кој го презира НАТО (и безбедноста што ја дава).

Национализмот оживува низ Европа најмалку една деценија, откако го даде својот прв голем, опасен резултат со референдумот за „Брегзит“ во Обединетото Кралство во 2016 година. Но, последиците од ова заживување продолжуваат да шокираат каде и да се појават. Значењето на екстремната десница да оствари силни изборни придобивки во Германија не може да се преценува. Ваквите случувања се и ќе останат длабоко исцрпувачки за ЕУ додека таа се движи низ сè попредизвикувачки геополитичко опкружување.

Европа која идеолошки останува посветена на ерата на националните држави нема да може да продолжи со натамошната интеграција, која е неопходна за зачувување на нејзиниот суверенитет во денешниот свет. Ниту, пак, ќе може да смисли ефективни, кохерентни политики за управување со прашања како што е имиграцијата, иако на Европа ѝ се потребни новодојденци за да се справи со нејзината демографска криза. Ако Европејците продолжат да ги поддржуваат неонационалистичките партии, тие самите ќе се поткопаат.

Единствената шанса на Европа во денешниот опасен свет е да покаже сила преку единство. Колку посилни стануваат националистичките сили, толку Европа ќе биде послаба.

(Јошка Фишер, министер за надворешни работи на Германија од 1998 до 2005, беше лидер на германските Зелени речиси 20 години. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)