Бугарите денес гласаат, екстремната десница очекува преродба

Бугарите денес гласаат на нивните седми избори за помалку од четири години, со слаба надеж за крај на политичките превирања што ја фаворизираат екстремната десница во  земјата.  Најсиромашната земја-членка на Европската унија е во застој од 2020 година, кога масовните антикорупциски протести го урнаа кабинетот на конзервативниот трикратен премиер Бојко Борисов. Само два од шесте општи избори од 2021 година донесоа избрана влада. Сепак, и двете пропаднаа откако се обидоа да воведат реформи и да ги намалат остатоците од зависноста на земјата од Русија.Последното гласање одржано во јуни не донесе јасен победник и седумте фракции избрани во фрагментираниот законодавен дом не беа во можност да состават одржлива коалиција. Набљудувачите сугерираат дека претстојното гласање ќе даде повеќе од истото, со мали шанси за моментален крај на политичкиот ќор-сокак.

Партијата на Борисов ГЕРБ повторно се чини дека ќе биде на врвот на гласањето во неделата, моментално со околу 26%, но големи се шансите ГЕРБ, поврзана со ЕПП, да се бори да најде партнери за управување. Одѕивот на гласачите исто така се очекува да биде низок, поради стравувањата од изборна измама. Пред пет месеци, одѕивот го достигна најниското ниво од крајот на комунизмот со само 34%.

„Заглавени во рингишпил“

Според една неодамнешна анкета на јавното мислење, околу 60 отсто од анкетираните Бугари сметаат дека политичкиот ќорсокак е „крајно алармантен“. На улиците на главниот град Софија, зголемената апатија на гласачите беше очигледна.

„Доста ни е, тоа е сигурно“, изјави Анелија Иванова.

„Уморни сме од тоа да бидеме заглавени во рингишпил што се врти и се врти, и секој пат е истиот резултат“, изјави 33-годишниот ИТ работник за АФП.

Политичките превирања — кои се без преседан од 1989 година — ја фаворизираат и ултранационалистичката партија Вазраждане  (Преродба). Проруската партија моментално котира со со 13-14% од поддршката, израмнувајќи се со либералната реформистичка коалиција ПП-ДБ, која губи позиции со секое ново предвремено гласање. Се чини дека Вазраждане доби поддршка од гласачите откако предложи закон за забрана на ЛГБТК „пропагандата“ што беше усвоен со големо мнозинство во парламентот во август. Законодавството беше директно инспирирано од сличен закон во Русија, и иако Бугарија е членка на НАТО, многу граѓани остануваат силно проруски настроени.

„Влијанието на Вазраждане расте до тој степен што партијата станува потенцијален партнер за ГЕРБ“, изјави за АФП Добромир Живков, директор на институтот Маркет линкови.

ГЕРБ, исто така, го поддржа контроверзниот анти-ЛГБТК закон, отворајќи го патот за поблиски односи со Вазраждане, додека Борисов инсистираше на тоа дека неговите „партнери во Брисел и Вашингтон нема да го дозволат тоа“. Бугарскиот претседател Румен Радев не стави исто така вето на новиот анти-ЛГБТИ законот за забрана на секаков вид образовни програми за „нетрадиционална сексуална ориентација“ во бугарските училишта, игнорирајќи ги повиците на Советот на Европа и активистите на граѓанското општество да стават вето.

За време на неговиот мандат како премиер, Борисов внимателно се движеше по геополитичките линии, одржувајќи добри односи со Москва и Анкара, истовремено почитувајќи ги позициите на ЕУ и НАТО.Од руската инвазија на Украина, Борисов јасно застана на страната на другите западни земји во поддршката на борбата на Киев против Москва.

Но, можната победа на Доналд Трамп на претседателските избори во САД на 5 ноември може да го промени тоа, според аналитичарот Живков. Изборот на републиканскиот кандидат и неговата „попустливост кон корупцијата“, рече Живков, исто така може да ја поттикне ГЕРБ да формира малцински кабинет што ќе се потпира на премолчена поддршка од поранешниот тајкун Делијан Пеевски, кој и понатаму е цел на американските и британските санкции. 44-годишниот пратеник создаде отцепена фракција во партијата на турското малцинство , која би можела да освои над седум отсто од гласовите, или уште повеќе, при што опозицијата укажува на ризикот од изборна измама.

„Сите се надеваат на влада што овојпат ќе ги закрпи работите барем за некое време“, изјави за АФП пензионерот Георги Христов.

„Ќе гласам иако повеќе не гледам поента“, рече тој, предупредувајќи дека многумина, сепак, веројатно „ќе останат дома“.

Продолжената политичка нестабилност ги стави во мирување клучните антикорупциски реформи, како и енергетската транзиција на земјата, загрозувајќи ја исплатата на европските фондови. А целите на Бугарија за приклучување кон еврозоната и слободното движење на Шенген зоната преку копно, како и воздух и море, се повеќе се оддалечуваат.

Поделбата на Пеевски на неговата партија ДПС (Движење за права и слободи), која уживаше поддршка од значителното муслиманско малцинство во земјата, може да ја чини нејзината позиција како клучен играч во посткомунистичката историја на Бугарија.

„Скандалозната“ изборна кампања во Бугарија го привлече вниманието на институциите на ЕУ.
Европратеникот Илхан Ќучјук рече дека Пеевски има за цел да ја „преобнови“ својата моќ за да продолжи да ја контролира државата.

„Се очекува рекордно низок одѕив и истовремено висок број на контролирани гласови – не само купени гласови, туку и оние поради притисокот од локалните власти, вклучително и од корпоративните интереси“, оцени аналитичарката Стојана Георгиева. Таа гледа можност главната проруска партија во Бугарија, Вазраждане, да се појави како втора политичка сила.

Екстремно десничарската, ултранационалистичка и популистичка партија инсистира Бугарија да ги укине санкциите против Русија, да престане да и помага на Украина и да одржи референдум за нејзиното членство во НАТО.

Дополнителен товар за државата е трошокот за организирање на седум избори кои изнесуваат речиси 400 милиони евра.Гласачките места денес  затвораат во 20 часот.