Балашевиќ беше талент што се појавува еднаш на векот: Промовирана „Панонскиот адмирал“ од Иван Ивачковиќ

Со многу емоции, сеќавања, анегдоти и музика, во присуство на многубројни обожаватели од сите генерации, синоќа, (4 април) во „Литература.мк“ во „Дајмонд мол“ беше промовирана книгата посветена на Ѓорѓе Балашевиќ, „Панонскиот адмирал“ од Иван Ивачковиќ.

Долгоочекуваната биографија за еден од најголемите музичари на овие простори, која е во издание на „Арс Либрис“, дел од „Арс Ламина – публикации“, беше претставена во рамките на второто издание на фестивалот за литература и општа култура „Видик“. Промоторка на македонското издание на книгата беше уредничката Бисера Бендевска.

Во оваа интимна и професионална биографија е застапена колекција од ексклузивни и некои досега необјавени фотографии од Ѓорѓе Балашевиќ. Книгата „Панонскиот адмирал“ е книга за кариерата на еден голем поет и за падот на една голема држава. Ова е професионална биографија на Балашевиќ и збирка од лични и колективни сеќавања. Балашевиќ беше сјаен хроничар и мудар толкувач на нашето време. Во текот на деведесеттите години на 20-тиот век стана симбол на отпорот кон длабоката балканска провинцијализација и на војната. Се спротивставуваше на силата на глупоста и на глупоста на силата. Сепак, пред сè, ќе го паметиме како поет на интимата и на човековите чувства, како поет на љубовта. Веќе неколку генерации ги носат неговите песни под кожата. Стави потпис на обемна дискографија без слаб албум, што е реткост и во интернационални размери. „Панонскиот адмирал“ е поклонување пред неговата уметност и неговиот цивилизациски ангажман.

Иван Ивачковиќ, кој е познат српски автор и кој пишува за музика речиси четириесет години, ја следел кариерата на Балашевиќ уште од 80-тите години и не го криеше своето долгогодишно одушевување од неговата музика.
− Ѓоле беше талент што се појавува еднаш на векот. Безброј пати ни потврди дека е најдобриот поет што сме го имале на овие простори, најголемиот современ поет на нашето време. Се запознавме во 1986 година, кога работев како новинар. Долго избегнував да се запознам со него, затоа што толку многу ја сакав неговата музика и стиховите, што се плашев дека можеби ќе се разочарам од личноста. А и самиот Ѓоле велеше – ако сакате да продолжите да сакате нечија поезија, држете се настрана од поетот, бидејќи поетот често не е слика на неговите дела. До последен момент мислев дека така ќе биде… Но, запознав еден топол, срдечен, духовит и паметен човек, кој беше олицетворение на своите стихови и кој најде еден совршен баланс меѓу срдечноста и пристојното однесување. Знаеме дека такви луѓе ретко среќаваме во животот, и со време помеѓу нас се разви реална релација исполнета со почит и љубов, до тој степен што си имавме меѓусебни шеги. На пример, често ме задеваше за мојата омилена група, „Ролинг стоунс“ (за кои имам напишано и книга), кои не му беа баш омилени. Дел од тие ситуации ги имав напишано во првата верзија на книгата, и мислев дека има некаков шарм, но кога бев на средината на ракописот, Ѓорѓе се пресели над облаците… Тогаш си помислив, јас не можам да ја завршам оваа книга. Се познававме 30 години, не е малку, но мислев дека немам сила да ја завршам. Но, ми се јавија Биља Крстиќ, Цаки Кравиќ и многу други кои ме убедуваа дека морам да ја завршам книгата, бидејќи таа е споменик на уметноста на Ѓоле. Благодарение на тие луѓе, денес ја имаме книгата – рече Ивачковиќ.

 
Идејата за книгата се родила во 90-тите години, непосредно по објавувањето на албумот „Један од оних живота“, за кој Ивачковиќ напишал осврт во „Политика“.
− Помислив дека Балашевиќ е толку значаен, толку голем, што тоа не смее да остане запишано само во весниците – за него треба да има и книга! Така, продолжив со пишување текстови за следните албуми, а се навратив и на претходните… Собирав материјали во фиока, но ме држеше чувството, во професионална смисла, дека не сум доволно зрел да напишам книга за толку голем уметник како него. Сепак, во еден момент почувствував дека веќе можам – рече тој.
При пишувањето се обидел да го задржи критичарското достоинство и да не премине во патетика…
− Дури и не сум сигурен дека толку добро го познавав, мислам дека никој не го знаеше толку добро, освен можеби неговото семејство и неколкумина пријатели со кои се дружеше од раното детство. Беше затворен човек, иако изгледаше срдечен и топол, но истовремено имаше некаква граница која никој не можеше да ја помине и премногу да му пријде. Каков бил Балашевиќ како човек вистински, навистина не знам, знам каков беше кон мене, мене ми беше прекрасен и се надевам дека и јас му бев нему… Несомнено, Балашевиќ не беше само поетска величина, туку беше вонсериски музичар и пејач, иако можеби за некои тој не беше врвен пејач, според мене беше исклучителен и само тој знаеше да ги испее неговите песни на врвен начин што е неповторлив… Негова најсилна страна му беше пишувањето стихови, на кои сè уште сите им се воодушевуваме… Исто така, Балашевиќ не беше само поетска и музичка појава, тој беше и политичка појава. Не смееме тоа да го заборавиме – тој водеше истрајна и силна борба против една зла власт, каква што беше во Србија во 90-тите години. Доколку сè уште беше меѓу нас, верувам дека ќе ги поддржеше актуелните студентски протести и деновиве ќе се упатеше со нив кон Стразбур – рече Ивачковиќ, кој своето обраќање го почна стоејќи, оддавајќи им почит на загинатите во трагедијата во Кочани, но и на жртвите во несреќата во Нови Сад.

На крај истакна дека е пресреќен што книгата излезе и во Македонија.
− Навистина срцето ми е полно што оваа книга излезе во Македонија и благодарен сум на „Арс Ламина“ што одлучи да ја објави. Ѝ благодарам и на уредничката Бисера Бендевска, што имаше трпение за сите сугестии и корекции, но мислам дека направивме многу квалитетна книга. Претходно, книгата беше објавена во Србија и Хрватска, а наскоро и во Словенија. Ова ми е мило бидејќи Балашевиќ, на некој начин, со својата музика ги обединуваше сите краеви на поранешна Југославија, во тоа се уверивме и за жал кога тој замина, но се убедивме и дека и понатаму постои таа „Југосфера“, која можеби политички и географски не постои, но постои како музеј на нашите спомени, збирка на нашите најдрагоцени сеќавања и тоа како постои… Инаку, би сакал да нагласам дека исто така ми е мило што сум во Скопје, меѓу другото и затоа што мојата омилена југословенска група е „Леб и сол“. Влатко Стефановски ме одушевува не само со својата техника (тој свири на начин на кој никој не умее да свири), туку и со својата емоција и со способноста таа вонсериска техника да ја стави во служба на емоцијата. Кога уметникот ќе успее преку своите песни да ги изрази најдлабоките човечки чувства и да стигне до срцата на слушателите, тогаш таа музика добива смисла – рече тој.
 
Во продолжение, публиката се потсети на најголемите хитови на Балашевиќ, со изведба на младиот бенд Rumble Acoustic во состав: Трајче Стојанов и Александар Јовановски. Тие ги отсвиреа незаборавните: „Прва љубав“, „Свирајте ми ’Јесен стиже, душо моја‘“, „Душо моја“, „Ал’ се некад добро јело“, „Само да рата не буде…“

Во рамките на фестивалот „Видик“, денеска на програмата е концерт на младата музичка ѕвезда во подем, Дина Јашари, што ќе се одржи во 21 часот, во „Литература.мк“ во „Дајмонд мол“. Утре (недела, 6 април), во 14 часот ќе биде изведена театарската претстава за деца „Магичната флејта на Вулфи“. На 8 април (вторник), во 19 часот на програмата е изложбата „Соѕвездие на детските сни“, со илустрации од Ване Костуранов. На 9 април (среда) во 19 часот ќе се одржи промоцијата на четвртиот роман на Моџо Килингтон – „СФ-СН“ во издание на „Арс Ламина“.