Бајден и и Путин зборуваат, но не се слушаат

ВАШИНГТОН – Претседателот Џо Бајден му рекол на рускиот Владимир Путин дека инвазијата на Украина ќе предизвика „големо човечко страдање“ и дека Западот е посветен на дипломатијата за да се стави крај на кризата, но „подеднакво подготвен за други сценарија“, соопшти во саботата Белата куќа. Тоа не понуди сугестија дека едночасовниот повик ја намалува заканата од непосредна војна во Европа.

Бајден, исто така, рече дека САД и нивните сојузници ќе одговорат „одлучно и ќе наметнат брзи и сериозни мерки“ доколку Кремљ го нападне својот сосед, според Белата куќа.

Двајцата претседатели зборуваа еден ден откако советникот на Бајден за национална безбедност, Џејк Саливан, предупреди дека американското разузнавање дознава оти руската инвазија може да започне во рок од неколку дена и пред завршувањето на Зимските олимписки игри во Пекинг на 20 февруари.

Русија негира дека има намера да изврши инвазија, но собра над 100.000 војници во близина на украинската граница и испрати војници на вежби во соседна Белорусија, опколувајќи ја Украина од три страни. Официјални лица на САД велат дека зголемената огнена моќ на Русија достигнала точка што може да изврши инвазија за кратко време.

Разговорот дојде во критичен момент за она што стана најголемата безбедносна криза меѓу Русија и Западот од Студената војна. Американските власти веруваат дека имаат само денови да спречат инвазија и огромно крвопролевање во Украина. И додека САД и нивните сојузници во НАТО немаат планови да испратат војници во Украина за да се борат против Русија, инвазијата и казните санкции може да одекнат многу подалеку од поранешната советска република, што ќе влијае на снабдувањето со енергија, глобалните пазари и рамнотежата на моќта во Европа.

„Претседателот Бајден беше јасен кон претседателот Путин дека додека Соединетите Држави остануваат подготвени да се вклучат во дипломатијата, во целосна координација со нашите сојузници и партнери, ние сме подеднакво подготвени и за други сценарија“, се вели во соопштението на Белата куќа.

Повикот беше „професионален и суштински“, но не донесе „никаква фундаментална промена во динамиката што се одвива веќе неколку недели“, според висок претставник на администрацијата кој ги информираше новинарите по повикот под услов да остане анонимен.

Официјалниот претставник додаде дека останува нејасно дали Путин донел конечна одлука да продолжи со воена акција.

Јуриј Ушаков, главен помошник на Путин за надворешна политика, рече дека иако тензиите ескалираат со месеци, во последните денови „ситуацијата едноставно е доведена до точка на апсурдност“.

Тој рече дека Бајден ги спомнал можните санкции што би можеле да ѝ бидат наметнати на Русија, но „ова прашање не беше во фокусот на прилично долгиот разговор со рускиот лидер“.

Пред да разговара со Бајден, Путин имаше телефонски разговор со францускиот претседател Емануел Макрон, кој се состана со него во Москва претходно оваа недела за да се обиде да ја реши кризата. Резимето на повикот од Кремљ сугерираше дека е постигнат мал напредок кон намалување на тензиите.

Путин во повикот се пожали дека САД и НАТО не одговориле задоволително на руските барања да ѝ се забрани на Украина да се приклучи на воената алијанса и НАТО да ги повлече силите од Источна Европа.

Во знак дека американските власти се подготвуваат за најлошото сценарио, Соединетите Држави објавија планови за евакуација на најголемиот дел од својот персонал од амбасадата во главниот град на Украина, а Британија им се придружи на другите европски држави во повикувањето на своите граѓани да ја напуштат Украина.

Времето на каква било можна руска воена акција остана клучно прашање.

Според американски официјален претставник запознаен со наодите, САД собрале разузнавачки информации дека Русија ја гледа среда како таргетиран датум. Службеникот, кој не беше овластен да зборува јавно и тоа го стори само под услов да остане анонимен, не сакаше да каже колку е дефинитивно разузнавањето.

Американскиот државен секретар Антони Блинкен рече дека му рекол на својот руски колега во саботата дека „понатамошната руска агресија ќе биде дочекана со решителен, масовен и обединет трансатлантски одговор“.

Во меѓувреме, украинскиот претседател Володимир Зеленски се обиде да создаде смиреност додека ги набљудуваше воените вежби во саботата во близина на Крим, полуостровот што Русија го зазеде од Украина во 2014 година.

„Не се плашиме, без паника сме, сѐ е под контрола“, рече тој.

Главниот командант на украинските вооружени сили, генерал-полковник Валериј Залужни и министерот за одбрана Олексиј Резников издадоа попркосна заедничка изјава.

„Подготвени сме да го пречекаме непријателот и тоа не со цвеќиња, туку со ‘Стингери’, ‘Копја’ и НЛАВ“ – противтенковско и авионско оружје, рекоа тие. „Добредојдовте во пеколот!“

Американскиот секретар за одбрана Лојд Остин и неговиот руски колега Сергеј Шојгу, исто така, имаа телефонски разговори во саботата.

Дополнителни тензии меѓу САД и Русија се појавија во саботата кога Министерството за одбрана го повика военото аташе на американската амбасада откако соопшти дека морнарицата открила американска подморница во руските води во близина на Курилските острови во Пацификот. Подморницата одби наредба да замине, но замина откако морнарицата употреби неодредени ‘соодветни средства’“, соопшти руското министерството.

Дополнително на чувството на криза, Пентагон нареди дополнителни 3.000 американски војници во Полска за да ги увери сојузниците.

Саливан им рече на новинарите во петокот дека американското разузнавање покажува дека Русија може да преземе инвазија за време на Олимпијадата. Тој рече дека воената акција може да започне со ракетни и воздушни напади, проследени со копнена офанзива.

„Русија ги има сите сили што ѝ се потребни за да спроведе голема воена акција“, рече Саливан, додавајќи дека „Русија може да избере, во многу краток редослед, да започне голема воена акција против Украина“. Тој рече дека обемот на таквата инвазија може да варира од ограничен упад до напад на главниот град Киев.

Русија се потсмеваше на американскиот говор на итност.

„Хистеријата на Белата куќа е поиндикативна од кога било“, рече Марија Захарова, портпаролка на руското Министерство за надворешни работи. „На англосаксонците им треба војна. По секоја цена. Провокациите, дезинформациите и заканите се омилен метод за решавање на сопствените проблеми“.

Захарова рече дека нејзината земја го „оптимизирала“ персоналот во руската амбасада во Киев како одговор на загриженоста за можни воени дејства од украинската страна. (АП)