Анализа на „Си-Ен-Ен“: Што би се случило доколку Путин фрли нуклеарна бомба?

Кога неговите сили во Украина почнаа да се повлекуваат, рускиот претседател Владимир Путин повторно се закани со нуклеарно оружје, веројатно тактичко. Во својот говор минатата недела тој предупреди дека „во случај на закана за територијалниот интегритет на земјата и во одбрана на Русија и рускиот народ, сигурно ќе ги користи сите расположливи вооружени системи“. Тој додаде дека „ова не е блеф“, пренесува на „Си-Ен-Ен“.

Русија располага со 4.477 распоредени и резервни нуклеарни боеви глави, од кои околу 1.900 се „нестратешки“ боеви глави, познати како тактичко нуклеарно оружје. Но, што е тактичко нуклеарно оружје и како се разликува од конвенционалното нуклеарно оружје?

Тактичко и стратешко

Тактичките боеви глави се наменети за употреба на ограничено бојно поле, на пример за уништување колона тенкови или група носачи на авиони доколку се користат на море. Овие боеви глави, со експлозивна моќ од 10 до 100 килотони конвенционален динамит, се нарекуваат и бомби со „мала снага“.

Спротивно на тоа, руските стратешки нуклеарни боеви глави имаат експлозивна моќност од 500 до 800 килотони и се дизајнирани да уништуваат цели градови.

Да се нарече тактичко оружје „бомби со мала снага“ е донекаде погрешно бидејќи експлозивните сили од 10 до 100 килотони сè уште се доволни за да предизвикаат масовно уништување, како што светот откри во 1945 година кога САД фрлија атомски бомби врз Хирошима и Нагасаки во Јапонија. Тие бомби имаа 15, односно 21 килотон динамит, така што беа во опсегот на руското тактичко нуклеарно оружје.

Првичните експлозии во Хирошима и Нагасаки веднаш убиле приближно 70.000 и 35.000 луѓе, а десетици илјади луѓе починале подоцна поради ослободената радијација.
Алекс Велерстајн, директор на научни и технолошки студии на Технолошкиот институт Стивенс во Њу Џерси, вели дека вистинската разлика во нуклеарното оружје всушност не е експлозивната моќ, туку целите.

„Атомските напади врз Јапонија беа „стратешки“ напади насочени главно кон уништување на моралот и тероризирање за да се предаде јапонската висока команда. Она што ги направи 15-те килотони „стартешка“ бомба беше она кон што беше насочена, напиша Велерстајн на безбедносниот блог „Аутрајдер“.

Други експерти, вклучувајќи го и поранешниот американски секретар за одбрана Џејмс Матис, велат дека тоа нема никаква разлика. „Не мислам дека постои такво нешто како ‘тактичко нуклеарно оружје’. Секое нуклеарно оружје што се користи во секое време е стратешка промена“, рече тој на сослушувањето во Конгресот во 2018 година.

Што би се случило ако Русија го искористи?

Русија (а пред неа Советскиот Сојуз) создаде и одржуваше големи залихи на тактичко нуклеарно оружје. Првобитното размислување беше дека употребата на нуклеарна бомба на бојното поле ќе им даде на лидерите способност да започнат решителен удар што може да спречи пораз и без употреба на најголемото нуклеарно оружје, кое по противнападот би довело до „нуклеарна размена што ќе ја уништи цивилизацијата“, истакнува Унијата на загрижени научници, пренесува Индекс.

На својата веб-страница, организацијата го нарекува тоа размислување погрешно и опасно: „Тактичкото нуклеарно оружје внесува поголема нејасност, зголемувајќи ја можноста земјата да мисли дека може да се извлече со ограничен напад“.

Некои анализи ја поддржуваат таа теорија. Во коментарот објавен ова лето од Сидарт Каушал и Сем Крани-Еванс од британскиот Кралски институт за обединети услуги (RUSI), употребата на тактичко нуклеарно оружје против командни центри или воздушни бази во Европа може да ги ограничи цивилните жртви во околните области.

На пример, во овој документ RUSI пишува дека употребата на тактичка нуклеарна бомба во областа Сулваки, копнената граница меѓу сојузниците на НАТО Полска и Литванија што го дели рускиот Калининград од соседна Белорусија, може да предизвика само стотици цивилни жртви.

Реалноста е веројатно далеку од тоа.

„Американските воени игри предвидуваат дека конфликтот кој вклучува употреба на тактичко нуклеарно оружје брзо ќе излезе од контрола. Симулацијата на американско-рускиот конфликт на Универзитетот Принстон што започнува со употреба на тактичко нуклеарно оружје предвидува брза ескалација што ќе доведе до повеќе од 90 милиони мртви и повредени“, пишува тој на блогот на Унијата на загрижени научници.

Одговарајќи на минатонеделната закана на Путин, Меѓународната кампања за укинување на нуклеарното оружје (ICAN) вели дека Европа во 2022 година е многу поопасно место за употреба на нуклеарно оружје од Јапонија во 1945 година, која имаше помала популација и беше релативно изолирана.

Во Европа денес, една нуклеарна детонација веројатно би убила стотици илјади цивили и би повредила многу повеќе; Радиоактивните врнежи може да загадат големи области во повеќе земји, објави ИКАН на својата веб-страница.

„Службите за итни случаи нема да можат ефикасно да одговорат и широко распространетата паника би предизвикала масовни движења на луѓе и сериозни економски нарушувања. Повеќекратните детонации, се разбира, би биле многу полоши“, додава ИКАН.