Младите во Европа масовно се свртуваат кон екстремната десница

Има сѐ повеќе докази дека европската екстремна десница ќе постигне историски добри резултати на претстојните избори за Европскиот парламент од 6 до 9 јуни и дека младите гласачи ќе го поттикнат нејзиниот подем. Младите луѓе кои сега гравитираат кон екстремната десница не се нацисти или ксенофобични расисти, но тие би можеле да влијаат на промената на приоритетите и акцентите на Европската унија на десната страна.

Посебно солиден десничарски резултат и соработка во целиот екстремно десничарски спектар може да го разниша единството на Европската унија и да ја попречи во време кога таа се соочува со акутни кризи на повеќе фронтови, не само во Украина, пишува Форин полиси.

Популистички бран ја зафати Европа
Бидејќи новите закони значат дека дури и лица под 18 години ќе имаат право да гласаат во некои земји – 16-годишници во Австрија, Германија, Малта и Белгија и 17-годишници во Грција – имаше надеж дека овие нови гласачи ќе го сопрат бранот популизам кој ја проголта Европа. Идејата да им се дозволи на 16- и 17-годишниците да гласаат делумно се засноваше на нивната долгорочна изложеност на политиката. Политиките дизајнирани денес ќе влијаат на нив со децении, за разлика од нивните баби и дедовци.

И на изборите за Европскиот парламент во 2019 година, младите гласачи покажаа голем потенцијал со излегување во рекорден број. Со климатското движење на улиците, нивните гласови непропорционално отидоа за зелените партии кои се залагаа за силна заштита на климата и подлабока интеграција во ЕУ. Донесе зелени претставници од Португалија до Литванија во Европскиот парламент и ја охрабри администрацијата на ЕУ да го прифати Европскиот зелен договор во 2020 година.

Но, демократскиот жар на гласачите во доцните тинејџерски години, 20-тите и раните 30-ти години може да поттикне многу поинаков тренд овој јуни, бидејќи растечкиот број помлади гласачи се собираат во екстремно десничарските популистички партии – токму оние кои сакаат да го поништат Зелениот договор и да ги зауздаат во ЕУ.

На неодамнешните национални избори одржани во Португалија, Шведска, Холандија, Италија, Финска и Франција, младите гласаа во невиден број за екстремни националистички и евроскептични партии. Иако некои набљудувачи тврдат дека известувањето за овие трендови е нецелосно или премногу поедноставено. А анкетите во Германија покажуваат дека младите се повеќе и повеќе се за Алтернатива за Германија (AfD), екстремно десничарска партија која претрпе радикализација и се рангираше меѓу најжестоките европски десничарски партии.

„Младите мислат дека мејнстрим партиите ја добија својата шанса“
„Нема сомнеж дека овие партии се пробија до помладите гласачи. Ваквите партии веќе не изгледаат толку екстремни, бидејќи постојат веќе некое време. А младите мислат дека мејнстрим партиите ја добија својата шанса. Системот сѐ уште не функционира, па нека се обидат другите“, вели холандскиот политиколог Катрин де Вриј.

Германска студија објавена оваа година од тим предводен од младинскиот истражувач Симон Шњецер покажа дека денес 22 отсто од младите (во овој случај, на возраст од 14 до 29 години) би гласале за AfD на германските избори – двојно повеќе од пред само две години. Бројот на гласови за Зелените падна за една третина во истиот период. Една четвртина од испитаниците изјавиле дека не се сигурни за кого да гласаат – уште еден рекорд.

Причините за нагласената промена се нејасни: истражувачите обично наведуваат општо незадоволство од економските и политичките услови по пандемијата. „Се чини дека пандемијата на коронавирус ги остави младите луѓе иритирани поради нашата неспособност да се справиме со иднината, што се рефлектира во длабока несигурност“, напишаа авторите на студијата.

Прашањата опишани од учесниците како најголемо влијание врз оваа несигурност ги вклучуваат нивните лични финансии, професионални можности, здравствениот сектор и социјалното признание. Тие изразија помала загриженост за климатската криза, а повеќе за инфлацијата, економијата и сиромаштијата во староста.

„Можеме да зборуваме за јасно поместување надесно кај младата популација“, вели Клаус Хурелман, еден од авторите на студијата и професор на училиштето Херти во Берлин. Главниот приоритет на кампањата на AfD за запирање на имиграцијата и помагањето на бегалците јасно погоди: во споредба со посебна студија спроведена пред пет години, приближно половина од младите учесници (26 проценти) во студијата од 2024 година рекоа дека не се за прифаќање бегалци.

Младите се чувствуваат исклучени и запоставени
Но, исто толку важна како и имиграциските политики, посочуваат авторите, беше идејата дека младите се чувствуваат запоставени или исклучени од политичкиот процес.

Промената на симпатиите кај многу млади Германци се рефлектира во резултатите од анкетите, изборите и изјавите на други млади луѓе низ Европа. На минатогодишните избори во Холандија, најпопуларна партија меѓу помладите од 35 години (17 отсто) беше Партијата на слободата предводена од Герт Вилдерс, екстремно десничарски популист со долгогодишно спротивставување на Европската унија.

Објаснувањето на многу холандски експерти: се работи за bestaendszekerheid, холандски збор што се преведува како „безбедност на егзистенција“. Ова се однесува на пристоен и редовен приход, удобен дом, пристап до образование и здравствена заштита и заштита од неочекувани проблеми, објасни Де Вриј за „Гардијан“. Главните грижи на младите во Холандија се домувањето, преполните паралелки и лошите болници, на кои Вилдерс се осврна во својата кампања.

На парламентарните избори во Португалија во март, екстремно десничарската партија Чега, која даде приоритет на додворувањето на младите, освои повеќе од нивните гласови од која било друга партија. Значењето на зборот чега, што може да се преведе како „доста е“, точно ги опишува мотивите на многу млади гласачи да ја поддржат. Нивните поплаки: „многу ниска просечна плата и економија која не може да ги апсорбира образованите млади луѓе“, според политикологот Антонио Коста Пинто во интервју за Euronews.

„Револуцијата на TikTok започнува денес“
„Во минатото, симпатизерите на десницата ги обвинуваа имигрантите дека им ги крадат работните места“, рече Еберхард Зајдел, директор на невладината организација „Училиште без расизам“ со седиште во Берлин: „Сега има доволно работни места, но нема доволно станови за работниците. Сè уште треба да живеат со своите родители“.

Набљудувачите велат дека екстремната десница се истакнала во привлекувањето на вниманието на младите луѓе, не само со платформата за социјални медиуми ТикТок. Неодамнешното германско истражување покажа дека 57 отсто од младите ги апсорбираат вестите и политиката преку социјалните мрежи. Повеќе од 90 отсто ја користат услугата за пораки WhatsApp, потоа Instagram (80 отсто) и YouTube (77 отсто). TikTok се користи околу 51 процент; повеќе од половина од сите млади од 14 до 29 години сега редовно ја користат апликацијата, во споредба со 44 отсто минатата година. Ова предизвика итна реакција од германскиот министер за здравство Карл Лаутербах, кој во своето прво видео на платформата, објавено на 19 март, изјави: „Револуцијата на TikTok започнува денес“.

Другите анкети покажуваат дека младите гласачи се разновидни, поделени и неопределени. Анкетата на YouGov, спроведена во август 2023 година, покажа дека младите Европејци се крајно загрижени за климатската криза и нејзините веројатни ефекти, и дека тие се повеќе подготвени од постарите луѓе да го променат своето однесување за да ги ублажат тие ефекти. Друго истражување, спроведено во Германија, покажа дека кршењето на човековите права е на врвот на листата на помлади луѓе, а потоа следат климатските промени, сексуалното вознемирување и злоупотребата на деца.

Помладите гласачи сè уште не се иницијатори на ксенофобија како што беше генерацијата на нивните родители, смета Зајдел. Гласот за АфД не мора да значи дека тие се за протерување на имигрантите од Германија или напуштање на ЕУ: „Тие ги земаат здраво за готово основите на демократијата и општествениот систем. И тие не се целосно свесни за импликациите на десничарското приклонување во нивните политички системи“.

Ниту гласачите за Брегзит не беа свесни за ова, истакна Зајдел. И дознаа на потешкиот начин.