24 март во историјата – НАТО го почна бомбардирањето на СР Југославија

На 24 март 1999 година, Организацијата на Северноатлантскиот договор (НАТО) започна со воздушни напади против СР Југославија со бомбардирање на српските воени позиции во покраината Косово. Офанзивата на НАТО дојде како одговор на новиот бран на етничко чистење што го започнаа српските сили против косовските Албанци на 20 март.

Косовскиот регион лежеше во срцето на српската империја во доцниот среден век, но беше изгубен од Турците Османлии во 1389 година по поразот на Србија во битката на Косово. До моментот кога Србија ја врати контролата врз Косово од Турција во 1913 година, останаа малку Срби во регионот во кој доминираа етничките Албанци. Во 1918 година, Косово формално стана провинција на Србија и остана таква и во социјалистичка Југославија под водство на Тито. По 1974 година Косово имаше голема автономија, како и Војводина.

Во 1987 година Слободан Милошевиќ беше избран за лидер на Сојузот на комунистите на Србија со ветување дека ќе ја врати српската власт на Косово. Во 1989 година, Милошевиќ стана претседател на Србија и брзо тргна да го притисне Косово, одземајќи му ја автономијата и во 1990 година испрати војници да ја распуштат неговата влада. Во меѓувреме, српскиот национализам доведе до распаѓање на југословенската федерација во 1991 година, а во 1992 година балканската криза се влоши во граѓанска војна. Беше создадена нова југословенска држава, составена само од Србија и малата држава Црна Гора, а Косово започна четиригодишен ненасилен отпор кон српската власт.

Милитантната Ослободителна војска на Косово (ОВК) се појави во 1996 година и почна да ја напаѓа српската полиција на Косово. Со добиено оружје во Албанија, ОВК ги засили своите напади во 1997 година, што предизвика голема офанзива на српските трупи во регионот на Дреница, контролиран од бунтовниците, во февруари-март 1998 година. Десетици цивили беа убиени, а после тоа пристапувањето кон ОВК драстично се зголеми. Во јули, ОВК започна офанзива низ Косово, преземајќи контрола над речиси половина од покраината пред да биде поразена во српска контраофанзива подоцна истото лето. Српските војници протераа илјадници етнички Албанци од нивните домови и беа обвинети за масакрирање на косовски цивили.

Во октомври НАТО ѝ се закани на Србија со воздушни напади, а Милошевиќ се согласи да дозволи враќање на десетици илјади бегалци. Сепак, борбите набрзо продолжија, а разговорите меѓу косовските Албанци и Србите во Рамбује, Франција, во февруари 1999 година завршија неуспешно. На 18 март, понатамошните мировни разговори во Париз пропаднаа откако српската делегација одби да потпише договор со кој се повикува на автономија на Косово и распоредување на трупи на НАТО за спроведување на договорот. Два дена подоцна српската војска започна нова офанзива во Косово. На 24 март започнаа воздушните напади на НАТО.

Покрај српските воени позиции, воздушната кампања на НАТО беше насочена кон зградите на владата на Србија и инфраструктурата на земјата во обид да се дестабилизира режимот на Милошевиќ. Бомбардирањето и континуираните српски офанзиви протераа стотици илјади косовски Албанци во соседните Албанија, Македонија и Црна Гора. Многу од овие бегалци беа префрлени на безбедно во Соединетите Држави и другите земји на НАТО. На 10 јуни, бомбардирањето на НАТО заврши кога Србија се согласи на мировен договор со кој се бараше повлекување на српските сили од Косово и нивна замена со мировни трупи на НАТО.

Со исклучок на двајца американски пилоти убиени во мисија за обука во Албанија, ниту еден член на персоналот на НАТО не го загуби животот во 78-дневната операција. Меѓутоа, имаше некои несреќи, како што се погрешно пресметани бомбардирања што доведоа до смрт на бегалци од Косово, Албанци, членови на ОВК и српски цивили. Најконтроверзниот инцидент беше бомбашкиот напад на кинеската амбасада во Белград на 7 мај, во кој загинаа тројца кинески новинари и предизвика дипломатска криза во американско-кинеските односи.

На 12 јуни силите на НАТО влегоа во Косово од Македонија. Истиот ден, руските војници пристигнаа во косовскиот главен град Приштина и го принудија НАТО да се согласи на заедничка окупација. И покрај присуството на мировни трупи, вратените косовски Албанци му возвратија на српското малцинство во Косово, принудувајќи го да бара засолниште во Србија. Под окупацијата на НАТО, косовската автономија беше обновена, но покраината официјално остана дел од Србија.

Слободан Милошевиќ беше соборен од власт со народна револуција во Белград во октомври 2000 година. Тој беше заменет со Воислав Коштуница кој ги доби изборите. Коштуница беше умерен националист кој вети дека ќе ја реинтегрира Србија во Европа и светот по декада изолација.

Слободан Милошевиќ почина во затвор во Хаг, Холандија, на 11 март 2006 година, за време на неговото судење за злосторства против човештвото и геноцид. Поради неговата смрт, немаше пресуда.