1 декември во историјата – Роза Паркс го почна бојкотот на автобусите во Алабама


 

Во Монтгомери, Алабама, САД, на 1 декември 1955 година, Роза Паркс е затворена затоа што одби да го отстапи своето место во јавен автобус на белец, што претставуваше кршење на градските закони за расна сегрегација. Успешниот бојкот на автобусот во Монтгомери, организиран од млад баптистички свештеник по име Мартин Лутер Кинг Џуниор, го следеше историскиот чин на граѓанска непослушност на Паркс.

„Мајката на движењето за граѓански права“, како што е позната Роза Паркс, е родена во Таскеги, Алабама, во 1913 година. Работела како шивачка и во 1943 година се приклучи на огранокот во Монтгомери на Националното здружение за унапредување на обоените луѓе (НААЦП).

Според градскиот указ во Монтгомери во 1955 година, од Афроамериканците се барало да седат на задниот дел од јавните автобуси, а исто така биле обврзани да ги отстапат тие места на белите патници доколку се наполни предниот дел на автобусот. Паркс беше во првиот ред од делот за црнците кога белиот возач побара таа да го отстапи своето место на белец. Одбивањето на Паркс беше спонтано, но не беше предизвикано само од нејзините уморни нозе, како што е популарната легенда. Всушност, локалните лидери за граѓански права планираа предизвик за расистичките закони за автобуси во Монтгомери неколку месеци, а Паркс беше свесна за оваа дискусија.

Дознавајќи за апсењето на Паркс, НААЦП и другите афроамерикански активисти веднаш повикаа на бојкот на автобусите што ќе го одржат црните граѓани во понеделник, на 5 декември. Веста се прошири со летоци, а активистите го формираа Здружението за подобрување на Монтгомери за да го организираат протестот. Првиот ден од бојкотот на автобусите беше голем успех, а таа вечер 26-годишниот свештеник Мартин Лутер Кинг Џуниор, на големата група собрана во црквата рече: „Големата слава на американската демократија е правото да се протестира протест за правото“. Кинг се појави како водач на бојкотот на автобусите и доби бројни смртни закани од противниците на интеграцијата. Во еден момент неговиот дом беше нападнат со бомба, но тој и неговото семејство избегнале телесни повреди.

Бојкотот траеше повеќе од една година, а учесниците одеа со автомобил или пешачеа со километри до работа и училиште кога не беа можни други средства. Бидејќи Афроамериканците претходно сочинуваа 70 отсто од превозот со автобуси во Монтгомери, општинскиот транзитен систем претрпе сериозни штети за време на бојкотот. На 13 ноември 1956 година, Врховниот суд на САД ги укина законите за сегрегација на градските автобуси во државата Алабама и Монтгомери, бидејќи ја прекршуваат клаузулата за еднаква заштита од 14. амандман на Уставот на САД. На 20 декември, Кинг ја даде следнава изјава: „Годишниот протест против градските автобуси е официјално откажан, а црнците од Монтгомери се повикани да се вратат во автобусите утре наутро врз несегрегирана основа“. Бојкотот заврши следниот ден. Роза Паркс беше меѓу првите што се возеше во новодесегрегираните автобуси.

Мартин Лутер Кинг и неговото ненасилно движење за граѓански права ја освоија својата прва голема победа. Ќе дојдат уште многу.

Роза Паркс почина на 24 октомври 2005 година. Три дена подоцна, Сенатот на САД донесе резолуција за почестување на Паркс со тоа што ќе дозволи нејзиното тело да лежи во чест во Ротондата на Капитолот на САД.