Зошто Гренланд е на шопинг листата на Трамп?

Новоизбраниот претседател на САД, Доналд Трамп, е сериозен во обидот да го придобие Гренланд, и за да ја прошири сферата на влијание на Америка на западната хемисфера, и како начин да го зацементира неговото наследство, велат три извори на Ројтерс запознаени со неговото размислување.

Трамп во вторникот рече дека нема да ја исклучи можноста за користење воена или економска акција за стекнување на прекуокеанската данска територија откако ќе ја преземе функцијата на 20 јануари, што ги запрепасти европските сојузници кои се загрижени за одржување на неповредливоста на границите во време на зголемена глобална нестабилност.

Релевантен извор изјави за Ројтерс дека поранешниот трговец со недвижнини најверојатно нема да употреби воена сила за да добие контрола над Гренланд. Но, не се исклучува Трамп сериозно да користи други средства – како примена на дипломатски или економски притисок врз Данска – за да го стекне најголемиот остров на светот богат со суровини.

„Вистинското наследство е што ќе ги проширите Соединетите Држави“, рече изворот на Ројтерс. „Буквално за 70 години не сме додале ниту еден недвижен имот во портфолиото. Тој многу зборува за тоа“.

Во 1959 година, две американски територии – Алјаска и Хаваи – станаа 49-та и 50-та сојузна држава на САД под републиканскиот претседател Двајт Ајзенхауер.

Друг соработник на Трамп раскажува дека видел листа на приоритети во надворешната политика составена од највисоките функционери на Трамп по неговата победа на претседателските избори на 5 ноември. Едната веднаш му се истакна: „Купување на Гренланд“. Трамп го прикажа потенцијалното купување на Гренланд како императив за национална безбедност.  Трамп е сомнителен за кинеското и руското влијание во регионот, кое го гледа во суштина во дворот на Америка, изјавија двајца советници на Трамп кои биле вклучени во планирањето на политиката во Латинска Америка.

Тројцата сегашни и поранешни соработници на Трамп кои се запознаени со неговото размислување рекоа дека Трамп е исто така заинтересиран за територијална експанзија како средство за создавање трајно наследство кое ќе се памети со генерации.Трамп во последниве недели јавно зборуваше за преземање на Гренланд и Панамскиот канал и апсорпција на Канада во Соединетите држави.

„Секоја одлука што ја носи претседателот Трамп е во најдобар интерес на Соединетите Држави и американскиот народ“, рече Каролин Левит, портпаролка на Трамп, во изјава за Ројтерс. „Тоа е причината зошто претседателот Трамп го сврте вниманието на легитимните грижи за националната безбедност и економијата во врска со Канада, Гренланд и Панама“.

Еден од хероите на Трамп – поранешниот претседател Вилијам Мекинли, кој беше на функцијата од 1897 година до неговиот атентат во 1901 година – доби контрола на неколку странски територии за време на неговото владеење, вклучувајќи ги Порторико и Хаваи.Трамп, кој често го фалеше Мекинли на кампањата за неговата употреба на експанзивни царини, во декември рече дека планира да го преименува Денали, домородното име на највисоката планина на Алјаска во Мекинли.

Еден советник на Трамп, објаснувајќи ги замислите на поранешниот претседател за Гренланд, сподели објава на социјалните мрежи со мапа на „супер САД“, која ќе ги вклучи Канада и САД. Супер САД, тврдеше тој, ќе го истиснат руското влијание на Арктикот, кој стана фокус на конкуренцијата на големите сили.

Гренланд има и вредни резерви на нафта, гас и минерали и е блиску до арктичките бродски рути. Тие интереси станаа поприсутни за креаторите на политиката на САД во последниве години, бидејќи Русија и Кина се обидуваат да го прошират своето влијание во регионот на Арктикот.

Гренланд, дел од НАТО преку членството на Данска, има стратешко значење за американската војска и за нејзиниот систем за рано предупредување за балистички ракети, бидејќи најкратката рута од Европа до Северна Америка минува низ арктичкиот остров. Тоа е локацијата на најсеверната американска воена база. Сепак, како Трамп би сака да го стекне Гренланд е нејасно. Некои советници блиски до транзицијата неформално разговараа за можноста за потпишување со Гренланд Договор за слободно здружување, или COFA, доколку островот стане целосно независен од Данска. Данска одговори  дека Гренланд не е на продажба. Оваа држава Данска го контролира Гренланд стотици години, иако нејзините 57.000 луѓе сега управуваат со нивните домашни работи.

Според COFA, кој Соединетите Американски Држави во моментов го имаат со три островски земји на Пацификот, постои исклучително висок степен на економска интеграција помеѓу САД и релевантната странска земја, иако странската земја останува независна.

Поранешен советник за национална безбедност на Трамп во Белата куќа на Трамп 2017-2021 година рече дека Трамп прво ја покренал идејата за купување на Гренланд во 2017 година, а потоа станал посериозен за тоа во 2019 година.Тоа доведе до серија состаноци во Белата куќа со Трамп каде советниците му дадоа опции за тоа како да го зголеми американското влијание врз Гренланд. Трамп беше јавно одбиен од Данска кога неговите амбиции станаа јавни во извештаите на американските медиуми, а неговата администрација на крајот не презеде никакви чекори за да се обиде да ја освои територијата.

Соединетите Американски Држави и во минатото се обидоа да го купат Гренланд од Данска. Данска тивко ја отфрли тајната понуда на администрацијата на претседателот Хари Труман да ја купи за 100 милиони долари во 1946 година.