Зеленски имаше храброст, папата Франциск исто така: Зошто има толку многу кукавици во светот?

„Храброста е барање на вистината и нејзино кажување“, им рекол Жан Жорес, францускиот филозоф и лидер на Социјалистичката партија, на група средношколци во 1903 година. „Тоа не е потчинување на законот на триумфалната лага додека поминува и не одекнува, со нашата душа, нашата уста и нашите раце.“

Кога Првата светска војна ја крена својата грда, бесмислена глава, Жорес одби да се предаде на безумниот фанатизам и се обиде да координира француско-германски генерален отпор за да го спречи трендот кон војна. Во 1914 година, тој плати за тие напори со својот живот кога 29-годишен француски националист го застрела двапати во грб.

Храброста кај обичните луѓе не недостига. Лекарите и хуманитарните работници брзаат кон воените зони и бегалските кампови за да се грижат за оние на кои им се потребни. Румејса Озтурк, докторантката беше уапсена во САД поради изразување мислење против немилосрдното бомбардирање на Газа. Израелските приговорници на совеста и сè поголем број други одбивачи, демонстрантите во Тбилиси, во Белград и во Истанбул исто така постојано се соочуваат со обидите на нивните влади за репресија.

Има ли примери за политичка храброст од оние на власт, сепак? Овие се чини дека се помалку бројни. Володимир Зеленски ја покажа бескрајно. Француските судии исто така го сторија тоа, кога го поддржаа владеењето на правото – што во нормални времиња едноставно би значело извршување на својата должност, но во наше време значеше соочување со смртни закани. Папата Франциск ги поттикна реформите на Католичката црква за да ја направи посочувствителна и инклузивна и не отстапи од нив. Тој не ја „промени стратегијата“ кога посетеноста не се зголеми, бидејќи немаше стратегија – тој едноставно го правеше она што беше исправно.

Од друга страна, во последните месеци бевме сведоци на толку многу познати примери на политичка кукавичлук што можам да зборувам за нив само во широки категории. Судиите на Врховниот суд на САД минатото лето се повлекоа наназад за да создадат монархиско претседателство со неказнивост – да го кршат законот како што сакаат. Адвокатските фирми исто така понудија стотици милиони долари про боно работа на администрација зафатена со демонтирање на владеењето на правото.Извршните директори и компаниите кои ја отворија славината за пари  ги откажаа практиките на инклузивност за да го смират претседателот кој ги намалува цените на нивните акции. Речиси комично воочливо ниво на измама, корупција и инсајдерско тргување. Конгресните републиканци пак ги продадоа уставните принципи на својата земја за да избегнат прелиминарни избори – или можеби, како што рече сенаторката Лиза Мурковски, затоа што „сите се плашиме… затоа што одмаздата е реална“.

Што е праведно? Кој дејствува со чест? Со храброст? Кога престанавме да мислиме дека е нормално да разгледуваме вакви прашања – и да ги бараме тие работи од луѓето што нè водат? Да бараме да водат?

Без практично никаков друг избор, Универзитетот Харвард конечно донесе одлука да се спротивстави на скандалозните барања на администрацијата на Трамп. Други универзитети можеби направиле и направиле различни избори кога биле во иста ситуација, но како резултат на ставот на Харвард, стотици претседатели на колеџи и универзитети одлучија дека држењето заедно е подобро отколку да се падне еден по еден.

Но, можеби во овој момент, Харвард и другите елитни училишта како него би можеле да ја искористат можноста да размислат за тоа  какви доблести всадувале кај своите студенти. Со години, речиси половина од дипломираните студенти на Харвард директно од кампусот влегле во работни места во консултантски фирми и инвестициски банки. Тоа е обесхрабрувачки, но можеби не е изненадувачки, со оглед на тоа што според нивниот весник, „Кримсон“, во последните четири децении многу повеќе студенти од прва година се грижеле  „да бидат финансиски добростоечки“ отколку за „развивање на смислена животна филозофија“.

Кога примарен „успех“ станува собирањето нешто – пари, следбеници, територија, гласови – општеството го губи својот морален центар. Како што напиша Панкаџ Мишра во својата книга од 2017 година, „Доба на гнев“, дел од кризата на сегашниот момент е тоа што комерцијалното општество ослободи поединци кои се одвоени едни од други или од некое поголемо општествено ткиво.

Можеби звучи чудно, речиси конзервативно, да се осуди прекинот во ангажманот на општеството со моралот во јавниот живот. Но, јас го отфрлам тоа. Без способност да размислуваме и зборуваме на вистински морален јазик, завршуваме на место каде што нема повеќе срам во лицемерието, нема обесчестување на алчноста, каде што дали нешто е вистина или лажно е помалку важно од тоа колку луѓе веруваат во тоа. Завршуваме на место каде што најбогатиот човек во светот надгледува серија катастрофални намалувања на помошта што индиректно ќе убие стотици илјади деца и ќе осуди милиони други на смрт од болести. Постои соодветен описен збор за тоа: Зборот е зло.

Голем дел од медиумите – американските медиуми, секако – имаат многу да одговорат на начините на кои го насочиле јавниот разговор. Премногу често, тие пристапуваа кон политиката првенствено како кон трка со коњи. Што значи ова или она за изборните шанси на кандидатот? Како ќе се одрази на анкетите? Кој е нагоре, кој е долу? Кој се согласува, кој не се согласува и што секоја партија вели за другата? Она што медиумите не сакаат да го прават, бидејќи е многу потешко и многу поризично, е да зборуваат за тоа дали политиките што се предлагаат и одлуките што се донесуваат се морално пофални, праведни, чесни, храбри.

Фокусот на кажување на вистината, од типот што го возвишуваше Жорес, отвора широко други врати. Меѓу нив, можноста да се премине од политичко прашање – што сакаме? – кон похраброто: дали ова е она што треба да го сакаме? (Гардиан)