Вучиќ ќе се спасува од нафтена криза со пиратски танкери низ Дунав
Санкциите на САД против нафтената индустрија на Србија (NIS), еден од економските столбови на земјата, стапија на сила на 9 октомври. Тие се насочени кон рускиот мнозински удел во компанијата, наследен од приватизацијата во 2008 година, која му овозможи на гигантот Газпром Нефт да ја преземе контролата врз групацијата.
НИС веднаш соопшти дека има доволно резерви на сурова нафта и дека неговите бензински пумпи се целосно снабдени, така што нема причина за паника или редици на бензинските пумпи. Продажбата се одвива нормално и нема ограничувања за количините што клиентите можат да ги купат, тврдат од НИС.
Сепак, многу набљудувачи стравуваат од многу потешко сценарио на среден рок. Со прекинот на протокот на нафта преку нафтоводот Јанаф, Србија повторно се соочува со својата енергетска зависност. „Граѓаните ризикуваат повторно да ги доживеат проблемите за кои мислевме дека се заборавени во 1990-тите“, пишува Миша Бркиќ во неделникот Време. Според него, владата бара „креативно решение“: создавање „флота-дух“ за транспорт на сурова нафта по река од Унгарија.
Невообичаени знаци во српските деловни кругови ја потврдуваат оваа хипотеза. „Двајца влијателни бизнисмени блиски до режимот брзо регистрираат бродови што носат нафта кај националниот регулатор“, нагласува Миша Бркиќ.
Според неговите информации, станува збор за голема флота од бродови и баржи задолжени за транспорт на сурова нафта од унгарската група МОЛ до рафинеријата НИС во Панчево, преку Дунав – еден вид српска верзија на „флотилата-дух“ што ја користи Москва за да ги заобиколи западните санкции.
Создавањето на оваа флота се чини дека е единствената преостаната одржлива опција, бидејќи сите други патишта за јавни набавки пропаднаа. Миша Бркиќ, исто така, истакнува дека минатата пролет, истите економски играчи дискретно се обиделе да го купат рускиот удел во НИС од Газпром Нефт, но без успех. Иницијативата била откриена од руското разузнавање, што предизвикало остра реакција од претседателот Владимир Путин, кој наводно го потсетил Александар Вучиќ за време на неговата посета на Москва во мај дека рускиот удел „не е на продажба по никаква цена“.
Покрај проблемот со снабдувањето, финансиските санкции на САД се закануваат да ги парализираат меѓународните трансакции со НИС. Доколку плаќањата со странски картички (MasterCard, Visa) се суспендираат, бензинските пумпи ќе ја прифаќаат само националната картичка Дина, готовина или системот за моментално плаќање IPS (show and pay). Сепак, компанијата уверува дека трансакциите во динари продолжуваат нормално, вклучително и продажбата на големо, и дека картичките на деловните клиенти работат без проблеми. Сепак, неколку банкарски извори очекуваат замрзнување на странските сметки во NIS, што би влијаело на меѓународните финансиски текови.
Последна неизвесност се надвисна над 5.000 вработени во групацијата. Откако беа објавени санкциите, платите беа исплатени еден месец порано, што е знак на внатрешна нервоза. Официјално, менаџментот продолжува да уверува дека „социјалната стабилност на вработените останува приоритет“. Но, ако меѓународните трансакции се блокираат и увозот е компромитиран, самиот опстанок на НИС би можел да биде во опасност.