Вјоса Османи, жената што сака да стане премиер на Косово

Гледајќи кон своето детство во Косово, зафатено со конфликти, Вјоса Османи се сеќава дека мирно слуша како десетици мажи се собраа во дневната соба на нејзиниот татко за да разговараат за политичката иднина на отцепената српска покраина.

Две децении подоцна, 38-годишната жена е решена да ги води овие состаноци бидејќи се обидува да стане прва жена премиер на Косово на изборите на 6 октомври.
Тоа би било радикална промена во патријархалното општество каде што мажите се врховни владетели во политиката, бизнисот и честопати во домот.
Но Османи вели дека нејзиниот пол е предност.

„Можам да го сторам тоа токму затоа што сум жена“, рече таа за АФП во седиштето на нејзината партија, Демократски сојуз на Косово (ЛДК).
Професорката која стана пратеник се надева дека ќе го јавне бранот на разочарување кај мажите во младата демократија зафатена од корупција и сиромаштија од осамостојувањето во 2008 година.

Поранешната провинција сè уште е предводена од етничко-албанските герилци, кои се бореа против Србија за време на војната во 1998-99 година и за кои родовата еднаквост не е приоритет.
Додека квотата обезбедува застапеност на жените во парламентот, лидерските позиции претежно остануваат место за мажите.
Мажите ги водат сите 38 косовски општини, а во претходниот владин кабинет од 21 член имаше само една жена министерка.
Претседателот Хашим Тачи, исто така, има само една жена во својата екипа на политички советници.
Парламентот назначи жена претседател на државата, Атифете Јахјага, во 2011 година, но народот никогаш не избрал жена да ја води владата.
Османи сака да ги дополни тие норми со поддршка од една од најголемите и најстарите партии на Косово, чиј основач, Ибрахим Ругова, се смета за „татко на нацијата“.
Аналитичарите велат дека таа има големи шанси да однесе дома голем дел од гласовите на денот на изборите.
Сепак, распарчената политичка сцена во Косово значи дека ниту една партија нема да добие апсолутно мнозинство, оставајќи Османи да формира коалиција за да ја отстрани ПДК, која е на власт од 2007 година.
Откако го проучуваше меѓународното право во САД и работеше како професор, Османи стана пратеник во 2011 година доаѓајќи лице в лице со она што таа го опишува како „непријатна“ косовска политичка сцена.
Непријатната природа на „циркусот“ беше изложена кога двајца машки пратеници се појавија во неодамнешната ТВ-дебата.

Откако еден политичар даде непријатни коментари за сопругата на другиот, неговиот противник возврати извикувајќи ја женската верзија на неговото име, уште додавајќи – „изгледаш малку како жена“.
По ТВ-дебатата, наводно, меѓу мажите дошло и до тепачка.
Османи рече дека се соочува со сексизам преку кампања, но ги интерпретира нападите врз нејзиниот пол како знак на „несигурност“.
„Моите политички противници се плашат од голема промена што ќе ја донесеме на 6 октомври“, им рече таа на приврзаниците на неодамнешниот настан во кампањата.
Очигледно потценета од лидерите на нејзината партија на последните избори во 2017 година, Османи се најде на 81. место на кандидатската листа на ЛДК на тие избори.
Но откако заработи втор најголем број гласови, таа беше избрана да ја води партијата оваа година под слоганот „Бесо“ – што на албански значи „Верувај“.
Аријана Кусај-Мустафа, директорка на косовската мрежа на жени, вели дека е тешко да се предвиди како ќе реагира гласачкото тело.
Според неодамнешната анкета на Националниот демократски институт (НДИ), повеќе од една третина од Косовците веруваат дека луѓето не се подготвени да избираат жени.
Сепак, додека конзервативните гласачи може да бидат исклучени, Османи „може да добие многу женски гласови“, рече Кусај-Мустафа.
Партијата, исто така, се надева дека може да им се допадне на косовските млади, кои сочинуваат речиси половина од населението и кои се најтешко погодени од високата невработеност.
Берат Ука, 22-годишен студент по право, се грижи како Османи ќе се снајде со „ајкулите на политичката сцена“, но вели дека му доста од некомпетентни мажи кои досега биле на функциите.
Во кампањата, Османи претпочиташе да зборува за „семејствата“, наместо премногу да се фокусира на правата на жените.
Сепак, некои би сакале да ги видат потребите на нејзините приоритети директно во општество во кое семејното насилство е сериозен проблем и каде што жените се борат за еднаквост во прашања како што се платите и правата на сопственост.
Шкипе Ѓоцај, феминистички активист и писател, вели дека не е доволно едноставно да се кандидира жена за премиер.
„Косовските жени страдаат и умираат од насилство, немаат пристап до соодветна медицинска нега, тие се невработени, изолирани и сиромашни“, рече таа за АФП.
„Треба да поставиме тешки прашања“ за тоа како Осамани ќе се справи со овие предизвици, рече Ѓоцај. (АФП)