Величие за изборниот успех: Направивме ремек дело… Ги надигравме

„Направивме добро ремек дело… Ги надигравме“. Вака гологлав маж, облечен во спортски тренерки, седнат под портретот на Тодор Живков и пред снимки од демонстрации, го опишува претставувањето на партијата „Величие“ на изборите во Бугарија, која освои 13 пратенички места. Тој ја повтори репликата најмалку двапати, подоцна запали цигара, па дури и го забележа овој факт за својата публика. Неговиот добар хумор се чувствува и надвор од екранот ако го гледате. На својот врв, преносот во живо на YouTube го гледаа над 6.500 корисници во реално време.

Каналот е „Киро Брејка – Оригиналот“ – именуван по водителот. Блогерот разговараше со „виновникот“ (како што го претставува) за ремек-делото – Ивелин Михаилов – неколку часа по денот на изборите во понеделникот вечерта. Од разговорот на Јутјуб се разбира дека Киро Брејка работел за резултатот на „Величие“ „на интернет“, додека другите биле „со народот“. Најмалку двапати блогерот спомнува: „Наместо да не напаѓаат и плукаат, да учат“.

Прегледот на активностите, пораките, позиционирањето, па дури и начинот на зборување и облекување на челниците на „Величие“ покажува дека партијата всушност применува познати формули и лекции од високопопулистички движења, мешајќи ги актуелните прашања со носталгија, играјќи на страв и гнев, но и надеж кај најразочараните. Во менито што го нуди има и доволно патриотизам.

Вклучени се и фалења со деловен успех, антикорупциски ставови, великодушни ветувања и силни зборови, погрешни, па дури и лажни тврдења, обука на „приватна армија“ (што тие го негираат), ставови против Зелениот договор (а особено против енергијата на ветерот) , но  се  „за“ образовните функции на образованието. Меѓу употребените симболи е и птицата феникс (во логото), слоганот  „од пепел до сонце“, а во амајлиите околу вратот на водачите има религиозни и патриотски елементи. На своите поддржувачи им се обраќаат со „Ваши височества“ и со „војници“.

Величество е партија на крајниот крај на спектарот на формации наречени „антисистемски“, а политичките аналитичари ја дефинираат како „радикална“ партија, како и  „националистичка“  (ова бара посебна анализа). Појавите на нејзините лидери по изборите веќе доведуваат до конфузија дали таа може да се рангира меѓу цврсто „проруските“ сили. Нејзините конкуренти по теми и позиционирање од „Обнова“ (Вараждање) ги опишаа како „извонреден американски проект“ дизајниран да го запре нивниот подем.

Еден од интересните процеси што треба да се набљудуваат во 50-то Национално собрание ќе биде кои позиции и гласови ќе се поклопат меѓу „Величие“ и „Преродба“, но и со „Има таков народ“, па дури и со БСП (особено за војната на Русија против Украина и извозот на оружје).

По првите часови во парламентот Николај Марков (ќе биде пратеник) и Ивелин Михаилов (не беше кандидат и објасни дека останува со народот) ги обиколија телевизиските студија. „Дневник“  од серијата јавни настапи се обиде да ги утврди позициите на „Величие“ за клучните теми и претстојните одлуки во парламентот.

За прашањата поврзани со нивната идна работа во Народното собрание тие велат дека се најмалата партија и дали ќе има влада или не, не зависи од нив. Михаилов за БТВ коментира дека немаат заеднички точки со ГЕРБ и ДПС. Тој ја претстави партијата како „стопроцентна опозиција на мафијашкиот начин на управување со државата“.

„Ако има добри решенија, ќе ги поддржиме без ништо да бараме за нив“, вели Ивелин Михаилов на БТВ, неформален лидер.

Тие тврдат дека сè уште не знаат кој е кој во парламентот и допрва ќе дознаат „со борбено разузнавање… ќе се плеткаме во државната кујна за да видиме како мириса гозбата што се готви внатре“.

Според Марков, доколку бидат поканети, ќе одат на разговори, бидејќи тоа е дел од политичката култура. Михаилов за „Нова ТВ“ објасни дека нема да поддржат кабинет, без разлика за која политичка партија станува збор  туку  само одредени закони.

Од одговорите на прашањата поврзани со измените во Уставот изгласани на крајот на минатата година, стана јасно дека „Величие“ поддржува двојно државјанство за пратеници и министри, за да можат да учествуваат и Бугарите од странство. Лидерите постојано укажуваа дека имале предизборни средби во Велика Британија, Германија, Австрија. Тие добија 12.043 гласа од странство, со што ги претекнаа и ГЕРБ (10.468) и „Има таков народ“ (8.766).

Левот наместо еврото?

На прашањето дали се за влез на Бугарија во еврозоната, што политичките потреси досега го одложија за 2025 година, од „величество“ одговорија: „Ќе се обидеме да го зачуваме левот на сите начини“. Нивното објаснување е дека ова „ќе и овозможи на Бугарија сама да спроведува стратешки проекти“ и да не зависи од Европската централна банка. Во исто време, на прашањето дали тоа значи невлегување во еврозоната, одговорот на Марков за БТВ е: „Не, ние велиме поинаку… задржувањето на инструментот лев ни дава поголеми економски и политички можности“.Ивелин Михаилов на предизборните средби рече дека курсот на левот треба да се фиксира на злато и сребро.

„Бугарскиот лев“ е врзан и за идејата на партијата за т.н „ослободување на претприемништвото“. Нејзините лидери често зборуваат за банкрот на државата и геноцид врз малите и средни бизниси.

На прашањето што сакаат да сменат со влегувањето во парламентот, следуваат општи одговори дека тоа ќе го направат со „вистински акции“, знаат како затоа што имаат искуство, а честопати истакнуваат дека изградиле нов „социјален модел“ во Ветрино – општината во која се наоѓа „Историскиот парк“ што е нивна креација. Михаилов тврди дека има визија за следните 100 години, чија цел е „бугарскиот народ да стане управен орган, а неговите интереси да бидат одлучувачки“, додека Марков вели дека сакаат да ја вратат парламентарната република.

Михаилов за „Нова ТВ“ објасни: „Сакам да престанеме со новите политики и новите закони и да ја следиме усогласеноста со старите“. Тој даде пример дека постои „совршена законска регулатива“, но проблемот е што не се почитува.

„Единственото нешто што НАТО гарантира е дека можната војна е само светска војна“- се  зборовите на Николај Марков, кажани во едно од десетиците видеа што ги објави на каналот Јутјуб. Овој е од 4 март годинава. Четири месеци подоцна, Марков веќе го смени тонот:„Не се сомневаме дека Бугарија треба да биде во Европската Унија и НАТО“, рече тој.

Ова не е единствениот пример за дивергенција на оваа тема. На 25 мај 2024 година, партијата на својата онлајн страница објави текст потпишан од неа под наслов „Кој е националниот идеал на Бугарија?“ Во него се раскажува како на почетокот на транзицијата „во еден момент се појавува нов национален идеал, само забележи што е тоа – влез во НАТО и ЕУ. Ова е особено срамен момент во нашата историја, бидејќи влегувањето во какви било сојузи не може да биде вистинска цел“. Сепак, потешката верзија на ставот на партијата е во друга наредна статија: „Дали НАТО и ЕУ се проблем на Бугарија?“ од 2 јуни, една недела пред предвремените избори. Во неа се вели: „Тоа [НАТО] е организација за воена соработка, а во основачкиот член 5 се вели дека нападот од една земја врз која било членка се смета за напад врз сите членки. Патем, НАТО не ги решава воените конфликти меѓу членките и тоа не става во незаштитена позиција од соседна Турција, која би била главен непријател за постоењето на нашиот суверенитет, доколку не ја сметаме опасноста од федерализација на ЕУ“.

Тврдењето е сериозно лажно претставување на фактите. НАТО не е организација за соработка, но во преамбулата на Вашингтонскиот договор, која ја цитира „Величие“, јасно пишува дека е здружение „за колективна одбрана“. Не е точно затоа дека НАТО не ги решава воените конфликти меѓу членките. Во членот  4 од основачкиот документ стои дека „Страните на Договорот ќе се консултираат заедно секогаш кога, според мислењето на која било од нив, ќе се појави закана за територијалниот интегритет, политичката независност или безбедноста на која било од нив“. Грција, на пример, неколку пати ја активираше оваа одредба поради воените тензии со Турција, а има и други. Никаде во договорот не пишува дека одбраната не се однесува на напад врз земја на НАТО од друга земја на НАТО. Доколку воопшто дојде до таква ситуација, агресорот најверојатно со самиот чин на закана за напад ќе го прекрши Северноатлантскиот договор, кој го прецизира решавањето на меѓународните спорови по мирен пат.

„Величество“ всушност имаат план за напуштање на ЕУ и НАТО:

„Нашето излегување од нив сега ќе биде придружено со огромни трошоци, кои во сегашната економија на Бугарија ќе доведат до банкрот“, а Русија и Кина „не можнатт да поддржат некој што е банкротиран“. Но, во него се наведени „најитните мерки на кои мора да се работи од вчера, не од денес, а само тие ќе ни помогнат за 7-8 години да можеме да си дозволиме да  ги напуштиме овие сојузи и да имаме шанса да преживееме потоа“. Една недела по објавувањето на овој текст, Николај Марков тврди дека нема сомнеж дека Бугарија треба да биде во двете организации.

Оваа метаморфоза веројатно има за цел да го помеша секој обид за позиционирање на веќе парламентарната партија „Величие“ како уште една популистичка националистичка партија или проруска и антизападна политичка формација. Впрочем, ова е само една од компонентите на димот зад кој партијата влегува во идниот парламент. Меѓу објавите на социјалните мрежи и на сајтот нема генерализирана политичка платформа, економска или социјална програма. Такво нешто беше објавено само за локалното гласање, што беше прво учество на формацијата на избори.

Дали “Величие“ е проруска партија?

Михаилов на „Нова ТВ“ одговори: „Не, ние сме строго пробугарски и како пробугарски сме насочени кон економијата на земјата, која мора да почне да произведува за да се обезбедат правилни процеси во државата“.

Во последниве години, тој отворено зазеде проруска позиција, па дури и предводеше протести против воената помош што Бугарија и ја дава на Украина. По изборите на тема војна во Украина, Ивелин Михаилов изјави дека „Бугарија мора да ја почитува неутралноста бидејќи не сме во позиција да пружиме таква помош“. Причината за посакуваната неутралност беше неработната економија на земјата. Михаилов тврди дека Бугарија нема можност да пружи таква помош бидејќи е „уништена земја“ и ја споредува со „четиригодишно дете кое го донира својот бубрег“.

Позиции за поддршка на Путин или врски со Москва може да се најдат и на Фејсбук профилот на Марков и во настапите во медиуми. Пред точно една година (16.6.2023) на социјалната мрежа напиша дека секој ден добива клипови за извоз на оружје во Украина преку разузнавачки канали: „Го испраќам преку таен канал директно во Москва, си ја работам работата како што гледаш, ништо не ме спречува….Зошто структурите на Преродба молчат како риби на темата…“. И во интервју за „Еуроком“ во последните денови тој го дефинираше рускиот претседател Владимир Путин како добар државник кој ја стегнал земјата и се грижи за народот.Исто така пред една година Марков тврдеше: „Русија е нашата надеж за спас“ и на крајот секогаш доаѓаат руските браќа, а месеци пред тоа првата „задача на Москва е да го собори Макрон“.

Дарин Георгиев, носител на нивната партиска листа во регионот Пловдив, објасни дека војната во Украина ја подготвиле САД. Според него, откако Русија ќе ја порази и заземе Одеса, таму веднаш ќе изгради поморска база како одговор, по што НАТО ќе изгради две големи бази во Бугарија – една во Добруџа за  10 илјади луѓе и голема поморска база во Варна, поради што градот ќе бил насилно населен.

На тема Северна Македонија, Марков изјави дека нивниот став е Македонија да се приклучи на Европската Унија.

На прашања поврзани со финансирањето на партијата, и Михаилов и Марков тврдеа дека тоа доаѓа од нивни поддржувачи кои донирале мали суми, а ја платиле и киријата за салите за предизборни настани.Податоците на Институтот за развој кој го следи трошењето на медиумите во изборните кампањи, покажува дека „Величие“ (партијата добива од таканаречените медиумски пакети на ЦИК за популаризација) инвестирала 35.752 лева (од 5 јуни) во традиционалните медиуми – при што главниот дел од средствата се за ТВ Еуроком и 2.500 лева за каналот Scat.

Список на новинари

„Величие“ не прифаќа да се нарекува „Јутјуб партија“ или „ТикТок партија“, споредби што се појавија уште од изборите поради популарноста на нивните канали (нивните и на блогерите кои ги поддржуваат) и фактот дека тие не беа сфатени од социолозите до денот на гласањето. Тие често ги критикуваат традиционалните медиуми, напаѓаат конкретни новинари, како и публикации кои го истражуваат „Историскиот парк“. Во една од емисиите на нивниот канал наречен „Слободен глас“ на  YouTube дури најавија дека ќе направат „список за докажување на нечистотијата на таквите новинари“. Наедно се жалат на „медиумски шпекулации“ и очекуваат тие да се зголемат. Во дел од нивните ТВ настапи директно ги нападнаа водителките затоа што не биле поканети и не известувале за нив.

Михаилов објасни дека Марков го нарекуваат „полковник“ затоа што така му бил прекарот, но  сепак го ставиле пред името – „Полковник Николај Марков наместо Николај Марков, полковник“. Тој е всушност потполковник. Најавија дека ќе имаат и свој тим на луѓе (проверувачи на факти) кои ќе проверуваат тоа што ќе биде објавено за нив.

Идеалот на „величината“

„Луѓето кои немаат што да загубат се најопасни и најмоќни луѓе на светот. Да бевме богати, успешни, нурнати во луксуз и удобност, немаше да имаме шанса да ја реализираме оваа наша цел, бидејќи удобноста го убива претпријатието и промената ќе не зароби во некои златни окови кои нема да ни дозволат да го направиме она што е неопходно за да го постигнеме нашиот идеал“.

Овој извадок од написот за идеалот на „Величие“ го покажува профилот на целта и позиционирањето на новата парламентарна партија.

„Наместо тоа, сакаме да ја расветлиме внатрешната политика во Бугарија и да не дозволиме луѓе криејќи се зад надворешната политика да прават одвратни работи во домашната“, вели 
Николај Марков за „Нова ТВ“. Самиот Марков се промовира како тврдокорен, ветувајќи „револуција“ во буквална смисла на зборот.

„Ќе предложиме правдата да се врати без крв. А, подоцна додаде дека „мора да можеме да живееме достоинствено, но мора и да можеме да умреме достоинствено“.

И покрај неговото контроверзно минато и сомнителните деловни практики во Бугарија, при што не му е непозната и корупцијата, Ивелин Михаилов сега се подготвува да влезе во политичката арена со својата проруска, екстремно десничарска партија, пишува Радио Слободна Европа (РСЕ) на англиски јазик. Партијата „Величие“ е основана на 25 март 2023 година.

Истрагата на Капитал во 2019 година покажа дека Историскиот парк, кој се наоѓа на околу 30 километри од црноморското одморалиште Варна, бил финансиран со средства од пирамидална шема, наводно за купување недвижен имот во областа. Сомнежите за проектот доведоа до истрага на МВР, но без официјален извештај. Оние кои се вклучени во шемата негираат каква незаконитост.

Активностите на тематскиот парк го привлекоа и вниманието на пратениците. Калин Стојанов, бугарскиот министер за внатрешни работи, во мај рече дека Министерството добило извештаи за оружје, воени камиони и комуникациска опрема на локацијата. Екстремно десничарската група наречена Бугарски херој, која Стојанов ја опиша како паравоена организација, очигледно таму спроведувала воена обука. 

Покрај мрачниот Михаилов, уште еден основач на партијата е Николај Марков, поранешен потполковник во бугарската Државна агенција за национална безбедност меѓу 1993 и 2007 година. Марков често се појавува во бугарските медиуми како експерт за национална безбедност. Партијата може да се опише како популистичка, евроскептична и проруска. На својата веб-страница партијата објаснува дека е основана за да го заштити она што Бугарите заедно го граделе.

Михаилов влезе во политичките води во 2022 година, водејќи кампања за запирање на изградбата на турбини на ветер, ширејќи лажни тврдења дека тие се штетни за здравјето. Неговата кампања крие пошироки мотиви, велат критичарите. „Битката околу ветерните турбини во Ветрин (во североисточна Бугарија) постепено прерасна во битка со зелената енергија, за зачувување на електраните на јаглен, а исто така и против воената помош за Украина“.

На почетокот на руската инвазија на Украина, на веб-страниците блиски до Кремљ почнаа да се појавуваат содржини од веб-страници поврзани со Михаилов на теми како „нацизмот во Украина“ и повиците за неутралност на Бугарија, пишува бугарскиот сервис на RCE.

И Михаилов и Марков се многу активни на социјалните мрежи. Групата Слободна и мирна Бугарија, основана од Михајлов, има 30.000 членови на Фејсбук и организира протести против воената помош што Бугарија и ја дава на Украина. (Дневник, Радио Слободна Европа)