Вашингтон воведе санкции за Турција поради набавката на рускиот систем „С-400“

ВАШИНГТОН – Администрацијата на Трамп во понеделникот воведе санкции против нејзиниот сојузник во НАТО Турција во врска со набавката на рускиот систем за противвоздушна одбрана, во силен потег против долгогодишен партнер што ги поставува основите за понатамошно соочување меѓу двете држави, додека новоизбраниот претседател Џо Бајден се подготвува да преземе функцијата.

Извонредниот чекор против сојузникот доаѓа во деликатно време во односите меѓу Вашингтон и Анкара, кои со години беа во спротивност околу аквизицијата на Турција на системот за ракетна одбрана „С-400“ од Русија, а плус и поради турските акции во Сирија, конфликтот меѓу Ерменија и Азербејџан и напнатоста во источен Медитеран.

Санкциите, кои беа потребни според законите на САД од 2017 година, доколку администрацијата смета дека има повреди, додаваат уште еден елемент на несигурност во односите, бидејќи Трамп го завршува мандатот. Овој потег е првпат законот, познат како CAATSA, да се користи за казнување на сојузник на САД.

Претходно во понеделникот, САД ја исфрлија Турција од својата програма за обука и обука на борбените ловци „Ф-35“ во врска со набавката на „С-400“, но не презедоа понатамошни чекори и покрај упорните предупредувања од американски официјални лица кои долго време се жалеа дека системот е некомпатибилен со опремата на НАТО и потенцијална закана за сојузничката безбедност.

„Соединетите Држави на највисоки нивоа и во повеќе наврати ѝ ставија на знаење на Турција дека купувањето на системот ‘С-400’ ќе ја загрози безбедноста на американската воена технологија и персонал и ќе обезбеди значителни средства за рускиот одбранбен сектор, како и рускиот пристап до турските вооружени сили и одбранбената индустрија“, рече државниот секретар Мајк Помпео.

„Турција сепак одлучи да продолжи со набавките и тестирањата на ‘С-400’, и покрај достапноста на алтернативни, интероперабилни системи на НАТО за да ги исполни своите одбранбени барања“, рече тој во изјавата.

„Ја повикувам Турција веднаш да го реши проблемот со ‘С-400’ во координација со Соединетите Држави“, рече тој. „Турција е ценет сојузник и важен регионален партнер за безбедност на САД и ние настојуваме да ја продолжиме нашата повеќедецениска историја на продуктивна соработка во секторот за одбрана со отстранување на пречката за поседување на ‘С-400’ на Турција што е можно поскоро“, рече Помпео.

Министерството за надворешни работи на Турција во изјавата нагласи дека „ги осудува и отфрла“ санкциите на САД, велејќи дека едностраните санкции на Вашингтон се далеку од разбирањето.

„Турција ќе ги преземе неопходните чекори против оваа одлука, што неизбежно ќе влијае на нашите односи на негативен начин и ќе  возврати на начин и време што го смета за соодветно“, се вели во соопштението.

Во изјавата се повторува тврдењето на Турција дека „С-400“ нема да влијаат на системите на НАТО.

Министерството ги повика САД да „се вратат назад што е можно побрзо од оваа лоша грешка“, додавајќи дека Анкара е подготвена за дијалог и дипломатија.

Сепак, во изминатите месеци Турција напредуваше со тестирање на системот со критики од Конгресот. Доаѓајќи само неколку недели пред Бајден да ја преземе функцијата, санкциите претставуваат потенцијална дилема за идната администрација, иако тимот на избраниот претседател сигнализираше дека е против употребата на „С-400“ од страна на Турција и несогласувањето во НАТО што може да го предизвика.

Анкара вели дека била принудена да го купи рускиот систем затоа што САД одбиле да ѝ ги продадат ракетите „Патриот“ од американско производство. Турската влада посочи и на она што го смета за двоен стандард, бидејќи Грција, членка на НАТО, користи ракети од руско производство. (АП)