Украинска новинарка (27), која пишуваше за руската окупација, почина во затвор

Викторија Рошчина исчезна во август 2023 година во дел од Украина што сега е окупиран од руските сили.

Беа потребни девет месеци за руските власти да потврдат дека новинарката била приведена. Не дадоа никаква причина.

Оваа недела, нејзиниот татко добил кратко писмо од Министерството за одбрана во Москва во кое го информирал дека Викторија е мртва, на 27-годишна возраст.

Во документот се вели дека телото на новинарката ќе биде вратено во една од размената организирана од Русија и Украина за војниците убиени на бојното поле. Датумот на смртта беше даден на 19 септември.

Повторно немаше објаснување.

Овој викенд, пријателите се собраа да се сетат на Викторија на Мајдан во центарот на Киев. Тие се измешаа во позиција на скалите држејќи ја нејзината фотографија, младото лице се насмевнуваше на малата толпа.

„Имаше огромна храброст“, ја започна почитта една жена.

„Ќе ни недостига енормно“, рече друга, свртувајќи се додека очите и се наполнија со солзи.

Приказните на Викторија беа снимки од животот што Украинците не ги добиваа од никаде на друго место.

Известувањето од окупираните области на Украина беше крајно опасно, но нејзините колеги се сеќаваат како таа очајна сакаше да оди таму, дури и откако беше приведена и држена во притвор првиот пат, десет дена.

„Нејзините родители се јавуваа и ни велеа да престанеме да ја распоредуваме, но ние никогаш не ја распоредивме! се присети еден од нејзините поранешни шефови.

„Сите нејзини уредници се обидоа да ја спречат. Но, тоа беше невозможно“.

Младата репортерка на крајот отиде хонорарно за да се распореди и кога ќе се врати весниците ќе ги купат нејзините извештаи.

Највпечатливо е што таа никогаш не користела псевдоним иако отворено пишувала за „окупирана“ територија и ги нарекувала „предавници“ оние што соработувале со Русите.

„Таа сакаше да даде информации за тоа како тие градови живеат под опсада на руската армија“, изјави за Би-Би-Си Севгил Мусаиева, главен уредник на „Украинска правда“.

„Таа беше апсолутно неверојатна“.

Таткото на Викторија претходно опиша како таа тргнала низ Полска и Русија минатиот јули, упатувајќи се кон окупирана Украина.

Беше една недела пред таа да се јави да каже дека била испрашувана на граница неколку дена.

Сè што знаеме со сигурност после тоа, е дека до мај таа беше во притворниот центар бр. 2 во Таганрог, јужна Русија – установа толку озлогласена по бруталниот третман на многу Украинци што некои го нарекуваат „руски Гвантанамо“.

Според Иницијативата за медиуми за човекови права, друг украински државјанин, кој минатиот месец беше ослободен од Таганрог, му кажал на семејството на Викторија дека ја видела новинарката на 8 или 9 септември.

Потоа, имаше причина за надеж.

„Бев 100% сигурен дека таа ќе се врати на 13 септември оваа година. Моите извори ми дадоа 100% гаранции“, вели Мусаиева, од Украинска Правда.

Нејзе ѝ било кажано дека Викторија ќе биде вклучена во една од периодичните размена на воени заробеници што ја спроведуваат Украина и Русија, планирана за средината на минатиот месец.

„Па што се случи со неа во затвор? Зошто таа не дојде дома?”

Викторија беше преместена со друга Украинка, но ниту една не беше вклучена во размената на затвореници.

„Тоа значи дека е однесена на друго место“, вели директорката на Иницијативата за медиуми Тетјана Катриченко. „Тие му велат на Лефортово. Зошто таму? Не знаеме“.

Таа вели дека тоа не е нормална практика пред размена.

Затворот Лефортово во Москва го води безбедносната служба ФСБ и се користи за обвинетите за шпионажа и тешки злосторства против државата.

„Можеби ја однеле таму за да започне некаква судска постапка или истрага. Тоа им се случи на другите цивили земени од Керсон и Мелитопол“, вели Тетјана.

Би-Би-Си разбира дека таткото на Викторија разговарал со неа во затвор на 30 август.

Во одреден момент таа почнала штрајк со глад, но тој ден татко ѝ ја повикал повторно да почне да јаде и таа се согласила.

Украинската разузнавачка служба ја потврди смртта на Викторија, а обвинителството го промени кривичното дело од незаконски притвор во убиство.

Во Русија, Викторија никогаш не била обвинета за никакво кривично дело и не се познати околностите на нејзиниот притвор.

„Цивилен новинар … фатен од Русија. Тогаш Русија испраќа писмо дека таа умрела? Украинскиот пратеник Јарослав Јурчишин изјави за Би-Би-Си во Киев.

„Тоа е убивање. Убивање на заложници. Друг збор не знам.”

Од почетокот на целосната инвазија на Русија, огромен број цивили беа однесени од областите на Украина кои Москва ги прегази и сега ги контролира.

Како и семејството на Викторија, очајните роднини се оставени со малку или никакви информации за нивното место на живеење или благосостојба, и немаат идеја дали некогаш ќе се вратат дома.

Досега, Иницијативата за медиуми состави листа од 1.886 имиња.

„Има секакви луѓе, вклучително и поранешни војници и полицајци и локални жители функционери како градоначалници“, вели Тетјана.

„И, се разбира, може да има многу повеќе за кои не знаеме“.

Ниту адвокатите, ниту Црвениот крст немаат пристап, па дури и ако нечија локација може да се потврди, враќањето дома е речиси невозможно: цивилите ретко се заменуваат.

Пријателите и колегите на Викторија велат дека нема да мируваат додека не истражат што се случило.

„Нејзиниот живот беше нејзина работа“, вели Анџелина Карјакина, поранешен уредник во Хромадске. „Тоа е редок тип на луѓе кои се толку одлучни“.

„Сигурна сум дека начинот на кој таа би сакала да ја паметиме не е да стоиме овде и да плачеме, туку да се сеќаваме на нејзиното достоинство“, вели таа.

„И мислам дека она што е важно за нас новинарите е да дознаеме на што работела – и да ја завршиме нејзината приказна“.